Het staand plassen voor vrouwen kwam ter sprake tijdens een etentje. Dat begon met een verhaal van Edward. Hij ging onderweg nog even tanken. Bij het tankstation was het druk. Toch stond een man daar tegen zijn auto te plassen. ‘Hij zal wel hoge nood hebben gehad’, merkte iemand op.

Edward vond het bizar. Daarop vertelde Marc ook een plasverhaal. Er kwamen meer verhalen, en de opmerking of plasverhalen bij een etentje gepast zijn. Daartussen vond Julia een mogelijke reden over het staand plassen voor vrouwen te beginnen.

Staand plassen voor vrouwen apparaatje

‘Ik heb het ideale apparaatje gevonden dat staand plassen voor vrouwen mogelijk maakt’, was ongeveer haar begin. Ik zag direct al wat aanwezige vrouwen belangstellend haar kant op kijken. En ook enkele mannen leken geïnteresseerd, maar waarschijnlijk om een andere reden.

Na wat vragen van enkele vrouwen zei Julia, ‘ik zal het even pakken’. Ze pakte haar tas en haalde er een groen kunststof tuitje uit. Straks gaat ze het nog demonstreren ook, wilde ik opmerken. Maar ik hield me in.

Geen dertig jarige geschiedenis

Met het tuitje in haar hand gaf Julia nog wat aanvullende informatie. Daarbij somde ze vooral het gemak van staand plassen voor vrouwen op en het kunnen plassen in het algemeen. Ze had er bij bezoek aan festivals, feestjes in het park en dergelijke al veel profijt van gehad. Ze hoefde geen horeca op te zoeken of iets dergelijks. Een boom voldoet maar is niet per se nodig.

Ze vertelde tenslotte, vlak voor een volgend gerecht en de opmerking dat er inmiddels genoeg over plassen was gepraat, dat het staand plassen voor vrouwen vanaf 1990 populair werd. Het staand plassen had slechts een dertig jarige geschiedenis. Dat geloofde ik dus niet.

‘Ik weet zeker dat Griekse en Romeinse vrouwen al bezig waren met ideeën om staand te plassen’, beweerde ik dus. Om niet in een discussie te komen vervolgde ik met, ‘maar laten we gaan eten, ik ga het uitzoeken en kom er op terug’. Dat is nu dus.

Geschiedenis van staand plassen voor vrouwen

Laat ik beginnen Julia een beetje gelijk te geven. Haar tuitje is een praktisch apparaatje. Het maakt het mogelijk meer gericht te plassen, bijvoorbeeld tegen een boom. De geschiedenis van die plas-trechters begint eind vorige eeuw. In de tachtiger jaren komt er meer belangstelling rond staand plassen voor vrouwen. Maar pas in de negentiger jaren verschijnen meerdere ontwerpen. Het grote aanbod van comfortabele plastrechters oftewel vrouwelijke urineer apparaten, zoals die van Julia, komt echter pas vanaf 2005 op gang.

Griekse vrouw urinerend 500 v Chr.

Maar staand plassen voor vrouwen was al veel eerder een onderwerp. Daarbij ging het over geschikte houdingen en de anatomie van de vrouwelijke geslachtsdelen. Een afbeelding, bekend geworden om een andere reden, is bijvoorbeeld die van een Griekse prostituee (Hetaera) die plast in een drinkbeker (skyfos).

Hurken, nog altijd een geschikte houding

Lange tijd was hurken de meest geschikte houding voor vrouwen die in de natuur wilden plassen. Of die onderweg moesten plassen terwijl er geen WC-faciliteit was. Hurken is een bekende fitness houding (squat) die de bekkenbodem en benen versterkt. Bij het plassen moeten vrouwen bij deze plashouding soms nog extra naar evenwicht zoeken. Deze houding met gebogen knieën wordt, heb ik me laten vertellen, door vrouwen nog steeds gebruikt bij smerige toiletten in openbare toiletten. Ze zweven dan als het ware boven de WC-bril.

Vanaf de Griekse vrouw op de afbeelding uit circa 500 voor onze jaartelling zijn er meerdere ontwikkelingen geweest. Het hurkend plassen bleef. Maar er kwamen technieken om de plas te richten door de vulva te manipuleren tijdens het urineren. Kleding werd soms geschikt gemaakt om plassen onderweg te vergemakkelijken. Tijden van meer of minder schaamte speelden daarbij ook een rol. Bijvoorbeeld met kledingontwerpen waardoor het plassen ongemerkt kon plaatsvinden.

Van hurken naar staand

De Griekse vrouw op de afbeelding hierboven heeft al minder een hurkhouding. Ze staat meer dan dat ze een hurkhouding heeft. En ze urineert in een schaal, maar dat had evengoed een andere opvang kunnen zijn. Wanneer ze een handzamer vaasje had gepakt, zou ze die al meer naar haar onderlichaam kunnen bewegen. Dat zal ongetwijfeld al in haar tijd zijn gebeurd.

Maar dat werd pas echt bekend vanaf de 17de eeuw. Toen gingen pottenbakkers schaaltjes maken speciaal voor het staand plassen voor vrouwen. Een vrouw schoof zo’n langwerpig schaaltje met een handvat tussen haar benen onder de vulva en plaste staand.

Bordaloue

De bedoelde plasschaal werd een bordaloue genoemd. Het waren langwerpige, platte schalen met een lage rand en een handvat aan één uiteinde. De naam bordaloue komt volgens sommige historici van ‘bord à l’oeil’ (oogschotel). Dit omdat de plasschaal daar op leek. Zo’n oogschotel gebruikte men oorspronkelijk door er water op de schaal te gieten en daarna de ogen te wassen.

Er is ook een andere verklaring voor de naam. Daarbij is de schaal genoemd naar Louis Bourdaloue, een Franse predikant. Hij stond bekend om zijn boeiende, maar lange preken. Mogelijk nam een vrouw een oogschotel mee naar de kerk om daar te kunnen plassen zonder de kerkdienst te verstoren. Later werd de bourdaloue bij andere gelegenheden gebruikt waar mensen lang moesten zitten.

In soorten en maten

De bordaloue maakte een hele ontwikkeling door. Daarbij werd de vorm steeds verder aangepast naar comfort, waarbij pottenbakkers ook onderscheid maakten naar gebruiksplaats. Voor thuis had de vrouw dan een andere bordaloue dan in het rijtuig. Die laatste had bijvoorbeeld een hogere rand tegen het morsen tijdens de hobbelige reis.

Bourdaloue met oog

De bordaloues kregen ook allerlei beschildering. Die was soms leuk stout, maar bij de hier getoonde bordaloue kun je ook een verwijzing zien naar de oogschotel.

Het eerste plastrechtertje

In 1918 patenteert de Britse in New York wonende Edyth Lacy een ‘sanitaire beschermer’. Haar omschrijving lijkt al op die van de latere plastrechters (een grove vertaling):

Mijn uitvinding is voor gebruik door vrouwen bij het urineren. Het hoofddoel is een goedkoop apparaat te verschaffen dat maar één keer wordt gebruikt en dat vooral geschikt is voor gebruik in openbare toiletten.

De getoonde inrichting bestaat uit een taps toelopende leiding van een inlaatgedeelte en een minder taps toelopend uitlaatgedeelte. De inrichting heeft in het algemeen een trechtervorm. Het buitenste uiteinde van het inlaatgedeelte is zo gevormd dat het de schaamlippen en de urethra (= plasbuis) bedekt. Et cetera.

1990

Vanaf 1990 komt de ontwikkeling echter pas goed op gang. Er zijn in de tussenliggende tijd meer plastrechters bedacht en gepatenteerd om het staand plassen voor vrouwen mogelijk te maken. Maar de toegenomen aandacht voor hygiëne en meer vrije tijd in de natuur geeft de uitvinders eind 20ste eeuw een impuls.

Geleidelijk verschijnen er allerlei plasapparaten voor vrouwen, in allerlei maten. En ze zijn er van siliconen, plastic en karton, voor eenmalig gebruik of herbruikbaar en meer. Het zijn verschillen waardoor een claim van fabrikanten de eerste te zijn wat vaag is. En ook onafhankelijke bronnen de historie niet met zekerheid kunnen vaststellen.

Nederlandse plastrechter

In 1998 reisde Simone (Moon) Zijp door Indonesië. Daar kwam ze regelmatig in situaties dat ze moest plassen maar dat daar geen gelegenheid voor was. Na thuiskomst ontwikkelde ze daarom een plastuit voor vrouwen, de P-Mate. Ze gaf regelmatig performances waarin ze het staand plassen voor vrouwen demonstreerde.

Een doorbraak voor haar plastuit was haar aanwezigheid in een live tv-show van Paul de Leeuw. Daar toonde ze het staand plassen met haar P-Mate. De oorspronkelijke P-Mate bestaat nog steeds in iets gewijzigde vorm. Het is een biologisch afbreekbare plastrechtervoor eenmalig gebruik.

Andere merken

Er zijn tientallen andere populaire merken. Dat zijn niet allemaal tuitjes of trechters. Het hangt immers van de situatie, voorkeur en dergelijke van de vrouw af welke ze het liefst gebruikt. Een redactrice van de New York Times geeft de voorkeur aan de herbruikbare Tinkle Belle. Terwijl Julia de voorkeur geeft aan de herbruikbare Liberpee, die in verschillende kleuren verkrijgbaar is.

Enkele merken

• Pstyle (herbruikbaar hard plastic)
• Pibella (herbruikbaar hard plastic)
• SaniGirl (wegwerp karton)
• Kula Cloth (herbruikbare stof)
• Pee Pocket (wegwerp karton)
• Liberpee (herbruikbaar hard plastic)
• The Tinkle Belle (herbruikbaar hard plastic)
• Go-Girl (herbruikbaar flexibele siliconen)
• Sunany (herbruikbaar flexibele siliconen)
• SheWee (herbruikbaar hard plastic)
• Freshette (herbruikbaar hard plastic)

Mijn voorkeur

Als ik zou moeten kiezen na het bekijken van diverse merken dat ging ik ook voor de Liberpee. Als man hoef ik echter niet te kiezen. Ik zou wel elders kunnen kijken. Want er blijken ook plasapparaten te zijn voor mannen. Bijvoorbeeld om onderweg in de auto te kunnen plassen.

Bij een zoekvraag verschijnen eerst urinalen voor mannen die bedlegerig zijn of moeite heeft om op tijd bij een wc te komen. Maar daarna verschijnen de trechters, flessen en overige hulpmiddelen. Bijvoorbeeld voor automobilisten die onderweg op een snelweg ineens hoge nood krijgen.

Kiezen van een plastrechter

Ik ga nog even terug naar het verhaal van Julia. Ze geeft de bij het etentje aanwezige vrouwen allerlei tips. Die zijn gebaseerd op haar eigen zoektocht en ervaringen. Zij koos de onbuigzame, herbruikbare Liberpee. Die behoudt dus zijn vorm wanneer je die plaatst onder je vulva (= uitwendige geslachtsdelen van de vrouw).

Maar er zijn plastuitjes in allerlei vormen, maten, gewichten en kleuren. Bij staand plassen voor vrouwen kan een vrouw dus geheel naar eigen voorkeur een plastrechter kiezen.

Oefenen

Welk merk of model wordt gekozen maakt niet uit, het is altijd verstandig thuis te oefenen met het gebruik van de plastrechter. Dat kan het best onder de douche worden gedaan. Het is daarbij zaak te ontdekken hoe het apparaatje te positioneren. Maar wellicht kan ook blijken dat een gekozen model niet prettig voelt, niet comfortabel zit of onhandig is in gebruik.

Door te oefenen kan dan de voor de individuele vrouw het beste apparaatje worden gevonden. En weet ze hoe de plastrechter te plaatsen. Want niets is zo vervelend als in een bos staan te hannesen, met het risico dat de plas op de eigen kleding stroomt.

Meer informatie

• Een artikel over het kiezen van een FUD (Female Urination Device) voor staand plassen voor vrouwen PDF - 92,62 KB
• Er komen steeds meer openbare toiletten waar vrouwen staand kunnen plassen. Daarvan zijn ook allerlei ontwerpen in omloop. Het doet met denken aan een uitspraak in een medisch tijdschrift uit 1889: Iemand beweerde dat de vooruitgang in beschaving kan worden afgelezen aan de hoeveelheid zeep dta in een land wordt gebruikt. In plaats van zeep zou ik als graadmeter het aantal openbare urinoirs voor vrouwen willen voorstellen.
• Een wikipedia over het vrouwenurinoir, niet te verwarren met een apparaatje om staand te kunnen plassen.
• Naast de afkorting FUD wordt ook STP gebruikt (Stand To Pee). Bij FUD kan het ook gaan om een openbaar toilet. STP verwijst specifiek naar staand plassen voor vrouwen.
• Zie ook het bericht ‘urine is schoner dan speeksel‘

Patenten en onderzoek

• Het patent van Edyth Lacy uit 1918 (PDF - 136,74 KB)
• Er zijn honderden patenten rond het staand plassen voor vrouwen. Dit is een vroege uit 1970 PDF - 1,57 MB
• Carol Olmert schreef in 2008 het artikel ‘Bathrooms make me nervous’ over plasangst, wat onder andere kan ontstaan tijdens reizen als er geen mogelijkheid is te plassen (PDF - 3,13 MB)
• Een verslag van een conferentie over sanitair, waarbij ook werd gesproken over de plasmogelijkheden voor vrouwen. De titel ‘urination needs and practices away from home: where do women go?’ (PDF - 187,56 KB)
• Een onderzoek naar de introductie van het merk PeeBuddy. Het vertelt onder andere over de weerstand en taboes (PDF - 719,22 KB)
• Een onderzoek naar het meten van het vrouwelijke perineum (= steunweefsel tussen de vagina en anus) voor het ontwerpen van de openingsvorm van een plastrechter (PDF - 1,00 MB)