In mijn jeugd begon ik te kijken bij verschillende religies, psychologische scholen en filosofische stromingen. Het was de bekende zoektocht naar de zin van het leven die veel jongeren op jonge leeftijd maken. Na enige tijd zag ik dat er veel overlap was in de levensbeschouwingen. Ik had er gesprekken over met vrienden. Dan zei ik dat het vinden van de rode draad het meest interessant is.

Dat ik naar de rode draad zocht herhaalde ik daarna regelmatig. Soms zei ik dat het ook een blauwe draad mocht zijn of een groene. Uiteindelijk gaat het immers niet om de kleur, maar om de bruikbare hoofdlijn binnen alle informatie.

De rode draad

Niet iedereen begreep de grap rond de anders gekleurde draad. Het bleek dat de uitdrukking de rode draad zoeken behoorlijk bekend is. En zelfs niet land- of cultuurgebonden. In meerdere landen waar het tot gesprekken over het leven kwam kon ik de uitdrukking gebruiken.

Daarbij kon ik met ‘de rode draad’ verwijzen naar mijn zoektocht. Wellicht ook omdat het voor veel leeftijdgenoten een herkenbare zoektocht was. Die gekleurde draad is het centrale thema of de belangrijkste lijn van verhalen. Dat thema of die lijn ligt er dan al in. Mijn rode draad was vooral het vinden van zo’n lijn in de verschillende geraadpleegde bronnen.

De rode draad en zijn geschiedenis

Vanzelfsprekend was ik op een gegeven moment ook benieuwd naar de oorsprong van de rode draad. Bij uitdrukkingen en spreekwoorden ligt immers aan de oorsprong vaak waarneming uit het dagelijks leven. Wat was die waarneming vroeg ik me dus af.

Historici weten het niet precies. Maar het moet iets met een rode draad zijn.

Rode draad in weefsel

Sommige bronnen houden het bij een draad die vroeger door weefsel werd geweven. Volgens die bronnen weefden Grieken en Romeinen al textiel met een weefgetouw. Daarbij werd soms een rode draad gebruikt om het weefsel bij elkaar te houden of een patroon te markeren. Zonder die draad kon het weefsel in de war raken of werd het patroon verstoord.

Het idee van de belangrijke draad groeide naar de figuurlijk gebruikte uitdrukking. Waarmee dus het belang van een centrale lijn in een verhaal wordt aangeduid.

De rode draad van de marine

Naast het verband met het weven zijn er andere verhalen en interpretaties rondom de oorsprong van de ‘de rode draad’. Een interessante vond ik in het boek ‘Red, The Art and Science of a Colour’ van Spike Bucklow. Hij haalt een citaat van Goethe aan, die schreef in 1809:

Door elk touw bij de Engelse marine loopt een rode draad, die niet kan worden uitgetrokken zonder het geheel te ontrafelen. Het kleinste stuk touw kan daardoor worden herkend als behorend tot de kroon.

Het gebruik van zo’n draad in touw vindt zijn oorsprong in de gouden tijd van het zeilen. Die liep van eind 16^de eeuw tot halverwege de 19^de eeuw. Het was een tijd van piraten. Voor hen was het dure touw zeer waardevol. De Britse marine begon als eerste rood garen door hun touw te weven om diefstal tegen te gaan. Die gekleurde draad markeerde hun touw als eigendom. Later volgden andere booteigenaren het voorbeeld.

De Scandinavische rode draad

In Zweden verwijzen historici naar de ook bij ons bekende draad van Ariadne. Het is de legende van de oude Grieken over koning Theseus. Hij moest het monster Minotaurus doden om zijn stad, Athene, te redden van koning Minos. Om dat te doen moest hij door een doolhof waar het monster leefde. Met een rode draad die hij kreeg van Ariadne lukte het hem zijn pad naar het monster te vinden en later de weg terug te vinden.

De Oosterse rode draad

In Aziatische landen hebben ze hun eigen rode draad verhaal. In de Chinese en Japanse folklore kennen ze bijvoorbeeld ‘de onzichtbare rode draad’, ook wel ‘de rode draad van het lot’. Het is een verhaal over de onzichtbare draad die mensen verbindt die een belangrijke rol in elkaars leven (gaan) spelen. Het is een bijzondere draad die elastisch is, in de war kan raken, maar nooit breekt.

De Chinese versie

Bij de Chinezen gaat het verhaal over een oude man, Yea Lao. Hij maakt de draad vast aan de enkels van mensen die zijn voorbestemd een betekenisvolle relatie te hebben. Meestal een huwelijk, vandaar dat Yea Lao ook wel god van het huwelijk wordt genoemd.

De twee mensen hoeven elkaar nog niet te hebben ontmoet. Het idee is dat ze door de onzichtbare draad die hen verbindt elkaar vinden ongeacht tijd, plaats of situatie.

De Japanse versie

Het Japanse verhaal lijkt op dat van de Chinezen. De onzichtbare draad heet in Japan echter ‘rode draad van het lot’ (unmei no akai ito). De draad wordt meestal om de pinken van de twee betrokkenen gebonden. In sommige verhalen en op tekeningen is het soms een echte draad. Maar ook de Japanse draad heeft als kenmerk dat het onzichtbaar is.

De Japanse rode draad van het lot komt vaak terug in literatuur, films en andere kunstvormen. Veel anime en manga bevatten verwijzingen naar de rode draad van het lot. Japanners benadrukken daarmee het idee dat ontmoetingen soms onvermijdelijk zijn en deel uitmaken van een groter plan.

Drie betekenissen

In de hierboven aangehaalde verhalen ontdek ik verschillende betekenissen van de rode draad. De Westerse betekenis van centraal thema is nauwelijks te vergelijken met die van de Zweden, Chinezen en Japanners. Hooguit zou je daarin het populaire woord ‘verbinding’ kunnen zien.

Bij de Oost-Aziatische culturen gaat het vooral om lot- en voorbestemming van mensen die een rol in elkaars leven (gaan) spelen. De Zweden zien in de rode draad vooral navigatie en oplossing van problemen.

De betekenissen verbreed

In de loop van de tijd zijn de betekenissen en/of verhalen verbreed. Vooral trainers, coaches en managers voegden betekenis toe aan de rode draad. Dan wordt de draad het idee waarmee je jezelf uniek maakt, je bent dan zelf het centrale thema. Afgestemd op wie of wat je bent moet een ander dat als de essentie van jou zien.

Of het is de oplossing die een product geeft als vraag van een markt. Wat wollig zegt een coach dan dat de rode draad een product met een publiek verbindt. En bij de Zweedse coach is de draad een leidraad die een persoon door een gevaarlijke of moeilijke situatie leidt.

Mijn zoektocht

Uiteindelijk vind ik mijn rode draad het eenvoudigst. Het was ooit wellicht een spirituele zoektocht. Nu is het vooral het vinden van de feiten bij een onderwerp, bijvoorbeeld voor deze site. Het vereist onderzoeke bij allerlei bronnen. Daarin zoek ik de feiten of de gegevens die het meest lijken te kloppen.

Doordat er veel wordt overgeschreven zijn de meest gegeven data, getallen en dergelijke niet per se correct. Maar als meerdere bronnen verschillende getallen noemen voor een gegeven, dan zal de waarheid wel in het midden liggen. Dan neem ik als rode draad het gemiddelde.