remasteren van oude albums

Remasteren van oude albums, niet altijd fijn

‘Dat remasteren van oude albums vind ik helemaal niks’, zegt Erik als we naar muziek luisteren. Met vrienden doen we op een vrijdagnamiddag bij Gerrit om de beurt verzoeknummers. De muziek speelt meestal met beeld op Youtube.

We kijken na zijn opmerking enigszins verbaasd richting Erik. ‘Ja, alle leuke albums van vroeger staan geremasterd op Spotify’, verduidelijkt hij. ‘Als ik Spotify in de auto gebruik via mijn iPhone moet ik het geluid telkens harder of zachter zetten vanwege harde en zachte passages. Vanochtend nog bij Second Out van Genesis’.

Remasteren

‘Remasteren zou juist de kwaliteit moeten verbeteren’, reageer ik. ‘De vaak oude originele opnames worden bewerkt. Daarbij kan een geluidsman bijvoorbeeld het geluid helderder maken, storende elementen verminderen of de dynamiek verbeteren of veranderen. Door de dynamiek te beïnvloeden, het verschil dus tussen zachte en harde partijen, kan het geheel juist luider klinken. En hoef je niet, zoals jij zegt, steeds het volume aan te passen.’

‘Nou dat moet ik dus wel. Van mij hoeven ze Deep Purple, Led Zeppelin en al mijn andere favoriete bands niet te remasteren’.

‘Het kan ook aan je instellingen liggen van Spotify, je iPhone of het afspeelsysteem van je auto’, merkt Gerrit op. ‘Zowel Spotify als je iPhone hebben allerlei ingebouwde functies die je geluid beïnvloeden. Spotify heeft bijvoorbeeld de functie ‘volume normalisatie’. Als die is ingeschakeld probeert Spotify alle nummers op een gelijk volume te houden. Maar staat het uit dat kan het volume behoorlijk verschillen.’

Oude albums verbeteren

Remasteren van oude albums moet oudere muziekopnames beter laten klinken op moderne geluidsapparaten. Albums van bands die Erik noemde zijn jaren geleden opgenomen met verouderde technieken en opname-apparatuur. Evenals de resolutie van televisiebeeld enorm verbeterde, is ook met muziek technisch veel meer mogelijk.

Bovendien past remasteren de muziek aan bij de huidige luistergewoonten, zoals streaming en draadloze overbrenging. Maar er is inderdaad ook discussie over remasteren. Veel luisteraars waarderen de verbeteringen en extra mogelijkheden. Anderen houden meer van het oorspronkelijke geluid en de sfeer. Sommige kopen daarom zelfs LP’s vanwege het gekras en getik van de naald over het vinyl.

Remasteren en Spotify

Erik geeft Spotify de schuld van zijn gedraai aan de volumeknop. Dat is ten onrechte. Het remasteren wordt door de artiesten zelf uitgevoerd, of door hun producers of ingehuurde geluidstechnici. En afhankelijk van rechten en contracten kan het ook door een platenmaatschappij worden geregeld.

Spotify is een distributieplatform, een muziek streamingdienst. Ze hebben waarschijnlijk nauwelijks of geen invloed op de muziekproductie, waaronder het remasteren. Spotify maakt de muziek beschikbaar zoals het door een artiest, band of platenmaatschappij is aangeboden.

Met de functies die Spotify bij het streamen biedt kan een luisteraar de muziek enigszins aanpassen aan zijn eigen voorkeur. De functie ‘volume normalisatie’, die Gerrit noemde, is inmiddels vervangen door Audiokwaliteit. Standaard staat deze op ‘automatisch’. Maar je kunt de audiokwaliteit bij de instellingen ook op ‘Laag’, ‘Normaal’, ‘Hoog’ of ‘Zeer hoog’ zetten, afhankelijk van je wifi en mobiele netwerk. Dat netwerk gebruik je in de auto.

Argumenten voor en tegen remasteren

Het is wel leuk om de verschillende argumenten te lezen van voor- en tegenstanders van remasteren. Evenals bij meningen bij andere onderwerpen zie je dan de overlap. Dat persoon A voor 1, 2, en 3 is en tegen 4, persoon B voor 2 en 4 en tegen 1 en 3, en persoon C voor1, 2 en 4 en tegen 3. Met andere woorden, je kunt het nooit helemaal goed doen voor iedereen. Niet als politicus, fabrikant en dus ook niet als artiest bij het remasteren.

Als ik de verschillende argumenten voor en tegen remasteren op een rijtje zet kom ik tot de volgende twee lijstjes:

Argumenten voor remasteren

  • Verbeterde Geluidskwaliteit: Door remasteren kan de geluidkwaliteit verbeteren. De geluidstechnicus kan technieken gebruiken die niet bestonden tijdens de originele opnamen. Als het goed is geeft dit een helderder, voller en dynamischer geluid
  • Compatibiliteit met moderne apparatuur: oude opnamen worden aangepast voor moderne geluidsapparatuur en streamingdiensten.
  • Behoud van Historisch Erfgoed: remasteren helpt oude opnamen te behouden en herstellen. Prachtig hoe bijvoorbeeld Criterion dat doet met oude films in hun Criterion Collection.
  • Toegankelijker maken: verbeteren van oude opnamen maakt het toegankelijker voor een nieuwe generatie luisteraars
  • Extra Materiaal en Context: niet per se een voordeel van remasteren als techniek. Maar de bewerkte opnamen worden vaak uitgebracht met bonusmateriaal, bijvoorbeeld onuitgebrachte nummers en alternatieve opnames.

Argumenten tegen remasteren

  • Verlies van oorspronkelijkheid: remasteren verandert de originele klank en sfeer van een album. De niet-geremasterde opnamen weerspiegelen de tijdgeest.
  • Luidheid oorlog: tegenstanders van remasteren spreken van een ‘loudness war’. De muziek wordt luider gemaakt ten koste van de dynamiek en de nuance/details.
  • Subjectieve verbeteringen: remasteren is een subjectief proces. Waarom moet een originele opname worden aangepast naar de inzichten van iemand op een zeker moment.
  • Overmatig hergebruik: remasteren zou een commerciële strategie zijn om oude albums opnieuw uit te brengen. Bovendien zonder toegevoegde waarde voor de luisteraar.

Ben ik voor- of tegenstander?

Albums van mijn favoriete artiesten ken ik, ook onbewust, vaak heel goed. Wanneer ze door remasteren anders klinken dan ik gewend ben vind ik dat vervelend. Ik ben echter nog nauwelijks albums tegengekomen waarbij ik remasteren storend vond. En ik denk dat het ook bij Erik aan zijn instellingen ligt.

Ik gebruik Spotify overigens hoofdzakelijk in de auto. De geluidsbeleving is daar sowieso anders dan thuis. Daar draai ik nog veel originele CD’s. Over de overgang van LP naar CD en later zelfs de gecomprimeerde MP3 is overigens ook veel discussie (geweest).

Mastering geschiedenis

Om een album te remasteren moet er vanzelfsprekend eerst een originele opname zijn. Die is altijd gemasterd. Masteren is het laatste creatieve en technische proces bij een muziekproductie. De verschillende opnames worden daarbij samengevoegd én bewerkt voor distributie op een medium (Vinyl, CD, streaming etc.)

Bij de bewerking gaat het over balans bij stereo, dynamiek qua volume en kwaliteit van het geluid. In de loop van de geschiedenis kwamen daar zaken bij als klankkleur aanpassen (equalizing), compressie, ruisonderdrukking en meer.

Beginperiode (1877 – 1930)

Opnames werden gemaakt op een wasrol. Dat was een uitvinding van Edison; dat hij bedacht op 18 juli 1877. Het was een van de eerste methoden voor het opnemen en afspelen van geluid. Geluidsgolven werden daarbij met een membraan en naald omgezet in mechanische trillingen.

Er was nog niet echt sprake van mastering. Het maken van de wasrol was een direct en onveranderlijk opnameproces. Bij het maken van een duplicaat van de opname speelde de producent de opname af en graveerde daarmee een andere wasrol. Dat leidde vanzelfsprekend direct tot kwaliteitsverlies.

2-sporen opnames (1930 – 1950)

De Duitse ingenieur Fritz Pfleumer vond in de jaren 1920 de magneettape uit. In 1930 kwam RCA Victor met de eerste vinylplaat. Deze uitvindingen brachten een verbetering. Opnames werden geleidelijk opgenomen op magnetische tape of direct naar vinyl geschreven. In het begin nog vaak in mono. Later ook met een eenvoudig stereosysteem, waarbij twee magneettapes (2-sporen) zorgde voor een linker- en rechteropname.

Masteren was nog nauwelijks mogelijk. Het productieproces ging vooral grotendeels mechanisch. De geluidstechnicus kon hooguit het volume en de balans enigszins aanpassen tijdens het maken van de zogenaamde masterplaat.

Multi-Track Recording (1950 – 1975)

Meerdere personen en bedrijven zochten naar nieuwe opnametechnieken. Bijvoorbeeld Les Paul, vooral bekend als gitaarbouwer, experimenteerde eind 1940 met multi-track opnemen door meerder magneettape-recorders te gebruiken. In 1953 bouwde hij samen met recorderfabrikant Ampex de eerste 8 sporen recorder.

Daarna kwam al snel meerdere 4-sporen recorders op de markt. Geleidelijk gevolgd door recorders met meer sporen (bijv. 24 sporen), wat multi-track opnamen mogelijk maakte. Instrumenten en zangpartijen konden daardoor apart worden opgenomen. Dat maakte masteren belangrijker. De artiest(en), geluidtechnicus of producent moesten van de diverse opnamen een uitgebalanceerde mix maken.

Digitaal opnemen (1975 – 1990)

Digitale recorders waren er al vanaf 1970. Het duurde echter lange tijd, vooral vanwege opslagkosten, voor deze werden gebruikt. Vanaf 1980 kwamen er betaalbare digitale recorders (DAW = Digital Audio Workstation) voor audio-opnamen. Die hadden het voordeel van een vrijwel onbeperkt aantal sporen. Met de komst van personal computers rond 1990 kwam de mogelijkheid van digitale opnamen zelfs naar de huiskamer.

Met de bijbehorende programma’s evolueerde het proces van masteren. Geluidstechnici konden daarmee allerlei nauwkeurige bewerkingen uitvoeren. Vooral bedoeld om de gewenste mix te maken, door het bij elkaar brengen van de diverse sporen. Maar ook met het inzetten van allerlei aanvullende technieken, zoals de hierboven al genoemde equalizing (klankleur aanpassing), compressie, ruisonderdrukking.

DAW en High-Resolution Audio (1990 – heden)

Er kwamen voor audio technische verbeteringen. Met het onbeperkte aantal sporen en de moderne mix mogelijkheden konden artiesten complexe arrangementen gaan maken. Bij het masteren kunnen ze daarbij rekening houden met optimaliseren van een mix voor verschillende media, zoals vinyl, CD, streamingdiensten en hoge resolutie audioformaten.

De nieuwste ontwikkeling bij masteren van opnamen is de inzet van kunstmatige intelligentie. Daarmee kan een geluidstechnicus sommige onderdelen van het masteren automatiseren.

Remasteren van bekende albums

Er zijn al talrijke oude albums geremasterd. Sommige werden juichend ontvangen. Bijvoorbeeld de remaster uit 2009 van The Beatles, de zogenaamde Original Studio Recordings of Stereo Box Set. Volgens kenners hadden de originele opnamen helder geluid, maar misten ze diepte. De remaster werd rijker en voller van geluid. Vanzelfsprekend kan iedereen zelf beluisteren welke versie ze aantrekkelijker vinden.

Het remasteren werd uitgevoerd door Allan Rouse and Guy Massey, geluidstechnici van platenmaatschappij EMI. Niet de originele artiesten vanzelfsprekend, want John Lennon en George Harrison waren al overleden. Paul McCartney had eventueel enige invloed kunnen hebben.

Andere remasterings en technici

Het is leuk om te zien wie de remastering heeft uitgevoerd van oude albums. Als dat de originele artiest is, geeft dat immers een andere indruk dan een ingehuurde technicus. Temeer omdat de muziekbeleving en -ervaring van mensen verschilt. Dan maar liever de originele artiest zou ik denken.

Een lijstje van enkele van mijn favoriete albums die zijn bewerkt door remasteren (sommige albums zijn vaker geremasterd):

  • The Beatles – “Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band” – het remasteren werd uitgevoerd bij het 50-jarig jubileum van het album door Sam Okell en Giles Martin, zoon van Beatles-producer George Martin.
  • Led Zeppelin – “Led Zeppelin I, II, III en IV” – gitarist Jimmy Page deed het remasteren van alle Led Zeppelin albums. De master van mijn meest favoriete LZ III werd overigens uitgevoerd door geluidstechnicus Andy Johns en muzikant Terry Manning, onder producent Jimmy Page.
  • Michael Jackson – “Thriller” – Bernie Grundman deed de mastering van het origineel. Hij voerde ook het remasteren van meerdere latere versies uit, waaronder die in 2008 bij het 25-jarig jubileum.
  • The Rolling Stones – “Sticky Fingers” – evenals andere albums in dit lijstje zijn van ‘Sticky fingers’ vaker remasters gemaakt. In 2009 deed Bob Ludwig er eentje.
  • Fleetwood Mac – “Rumours” – Joe Gastwirt en Ken Caillat, die ook het origineel produceerde, zorgde voor een remaster bij het 35-jarig jubileum in 2013.
  • Nirvana – “Nevermind” – Howie Weinberg werkt aan de originele master en verzorgde latere remasterings.
  • Queen – “A Night at the Opera” – Bob Ludwig maakte de remaster van 2011 bij het 40-jarig bestaan van Queen.
  • David Bowie – “The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars” – bij het 40-jarig bestaan van het album in 2012 maakte Ray Staff de remaster.
  • Genesis – “Seconds Out” – Nick Davis zorgde voor de nieuwe stereo en 5.1surround sound remixen voor de live box uit 2009.
  • Jethro Tull – “Thick as a brick” – van deze langste rock-song ooit uit 1972 maakte onder andere Steven Wilson een remaster. De eerste zin: Really don’t mind if you sit this one out.
  • Emerson Lake & Palmer – “Tarkus” – de bekendste remix werd in 2012 gedaan door Steve Wilson.

Aanvullende informatie

  • In veel gevallen kun je bij een link naar Wikipedia het best de Engelse pagina’s lezen. Dat geldt voor deze hele site. Kijk bijvoorbeeld eens naar de hierboven genoemde muzikant en remasteraar Steven Wilson. En vergelijk de Nederlandse wikipedia-pagina met de Engelse.
Bovenstaand bericht is geschreven op 16 januari 2025 door in de categorie 2025, Geschiedenis, Muziek, Techniek en Technologie

Een willekeurig bericht

Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *




Veel foto's en illustraties van voor 2020 zijn tijdelijk verwijderd van deze site en server i.v.m. media-reorganisatie
Hello. Add your message here.