Afgelopen vrijdag was ik bij vrienden die ik al een tijd niet had gezien. Tegen een uur of tien ’s avonds zei ik, ‘tijd om op huis aan te gaan’. Daarop reageerde Irene, de vrouw des huizes, met ‘jij houdt toch van spelletjes. Kom laten we Qwixx spelen. Willem en ik spelen het bijna elke avond rond deze tijd’.

‘Qwixx? Nooit van gehoord. Ik ben benieuwd’, meldde ik ter bevestiging dat ik het spel wil spelen.

‘De spelregels zijn reuze eenvoudig’, vertelde Irene, waarna ze mij het spel uitlegt. Eén keer spelen duurt volgens Irene ongeveer een kwartier. Maar de vijf spelletjes die wij afgelopen vrijdag speelden duurden samen 50 minuten.

De volgende dag kocht ik een eigen doosje Qwixx bij Bruna in Maarssen. Nu kan ik het thuis ook spelen met vrienden.

Qwixx, de spelregels

• Doel van het spel – zoveel mogelijk getallen aankruisen op het scoreblaadje met vier kleuren. Het aantal kruisjes in een kleur bepaalt de hoeveelheid punten die een speler krijgt. De speler met de meeste punten wint het spel.
• Getallen aankruisen – Getallen worden van links naar rechts aangekruist. Een speler mag getallen overslaan, maar niet later alsnog aankruisen.
• Spelverloop – Elke speler krijgt een scoreblaadje en een pen. De actieve speler gooit zes dobbelstenen (2 witte en vier gekleurde) en voert twee acties uit:
  • De actieve speler en de andere spelers mogen het totaal van de twee witte dobbelstenen in een kleur naar keuze aankruisen.
  • Alleen de actieve speler mag ook één witte dobbelsteen combineren met een gekleurde dobbelsteen en het totaal in die kleur aankruisen.
  • Kan de actieve speler geen getal aankruisen? Dan zet hij een kruisje bij “mislukte worpen”.
• Kleuren sluiten – Om het laatste getal in een kleur aan te kruisen, moet een speler daar al minstens vijf kruisjes hebben. Daarna wordt de kleur gesloten en kan niemand die kleur nog aankruisen. De dobbelsteen van die kleur wordt uit het spel gehaald.
• Einde van het spel – Het spel eindigt als een speler vier mislukte worpen heeft of als er twee kleuren zijn gesloten.
• Puntentelling – Elk kruisje in een kleur levert punten op volgens de tabel op het scoreblaadje. Voor elke mislukte worp gaan daar weer 5 punten van af. De speler met de hoogste totaalscore wint.

Qwixx, de spelontwerper

Het spel Qwixx is bedacht door spelontwerper Steffen Benndorf. Van oorsprong is hij computerwetenschapper. Hij hield zich daarbij onder andere bezig met medische technologie. Maar hij maakte altijd spellen naast zijn dagelijkse werk.

In 2009 kwam zijn eerste spel op de markt, Würfel Express (Dobbel trein). Het werd uitgegeven door Ravensburger. Zijn tweede spel gaf Benndorf uit in 2011 bij de Berlijnse speluitgever Schmidt Spiele.

Een jaar later stapte Benndorf met Qwixx over naar de Nürnberger Spielkarten Verlag (NSV) in de gelijknamige plaats. Bij deze speluitgever zou hij daarna meerdere spellen uitgeven. Een jaar na het uitkomen van Qwixx stond het spel op de nominatie voor Spel van het Jaar 2013.

Spel van het Jaar

Het lukte in 2013 niet de wereldwijd erkende titel Spel van het Jaar te winnen. Maar het spel was wel heel succesvol op de spelmarkt. Mede daarom bedacht Benndorf varianten. Deze bewerkingen kwamen op de markt als Qwixx Deluxe (2013), Qwixx gemixxt (2014), Qwixx – The Card Game! (2014) en Qwixx: The Duel (2016). De originele eerste versie die ik afgelopen vrijdag speelde bleef echter de meest populaire.

Na Qwixx ontwikkelde Benndorf meer spellen. Twee werden ook genomineerd als Spel van het Jaar. Daarvan bereikte ‘The Game’ in 2015 een tweede plaats. Het jaar daarvoor had Qwixx in Nederland al de Nederlandse Spelprijs gewonnen. Dat is een prijs voor in het Nederlands uitgegeven gezelschapsspellen. Vanaf 2013 zijn er twee categorieën in die prijs, familie en expert. Qwixx won de categorie familie, spellen voor een groot publiek met kinderen vanaf 8 jaar.

Leven van spellen na Qwixx

Vrij snel na het uitkomen van Qwixx en The Game in 2015 kon Benndorf van de spelopbrengsten leven. Die opbrengst is een soort passief inkomen dat ongeveer werkt als de royalties bij boeken. Na het uitbrengen van een boek of spel moet een auteur of spelontwikkelaar wellicht nog wat helpen bij promotie. Ondertussen ontvangt de maker een percentage van de opbrengst van elk boek of spel dat wordt verkocht. Dat gaat door zolang het boek of spel wordt verkocht.

De maker is dan al met een volgend boek of spel bezig. En dat deed en doet Benndorf ook. Hij is nog dagelijks bezig met het bedenken van spellen. Alleen kon hij vanaf 2015 veel meer zijn eigen tijd indelen. Dus ’s morgens bracht hij eerst zijn kinderen naar school en daarna pakte hij de spelproductie op.

Een nieuw spel maken

Bij het maken van een spel gaat het allereerst om een idee. Na het maken van een prototype of uitschrijven van een speluitleg komt het testen. Benndorf gebruikt daarbij testgroepen. Die legt hij eerst het nieuwe spel uit. Daarna verzamelt hij de terugkoppeling om aan het spel te schaven. De evaluatie van de testresultaten is eigenlijk het meeste werk.

Benndorf ontwikkelt het liefst eenvoudige spellen. Of eigenlijk spellen met een korte spelduur. Dat komt mede omdat hij uitgaat van de testcapaciteit. Toen hij geen kinderen had konden het lange spellen zijn. Maar hij nam zijn kinderen en hun omgeving graag mee als testgroep. Bij een spel dat hij in vijf minuten aan hen uitlegde verkreegt hij al snel 20 minuten terugkoppeling van zijn ‘testers’.

Grotere spellen

Zijn kinderen zijn nu al wat ouder. Wanneer ze naar de universiteit gaan wil Benndorf zich mogelijk weer richten op wat grotere en uitgebreidere spellen. Op dit moment houdt hij zich bezig met aanpassingen van bestaande spellen, zoals in 2022 de 10-jaar Qwixx versie. En hij bedenkt nieuwe spellen, bijvoorbeeld het op 25 november 2024 uitgekomen Fifty Fifty. Dat is ook weer een spel met een spelduur van ongeveer een kwartier.

Aanvullende informatie

• Steffen Benndorf werd in 1971 geboren in Schmölln, een Duitse plaats ongeveer 60 km onder Leipzig en 100 km van de Tsjechische grens. Hij woont in Thüringen en heeft een tweede huis in Röthenbach an der Pegnitz, een plaatsje ongeveer 20 km van zijn belangrijkste uitgever NSV.
• Benndorf wordt door vakgenoten en vakpers ‘meester van het minimalisme’ genoemd. Dit dankzij zijn vermogen om spannende spellen te ontwikkelen met verrassend weinig regels.
• Bij de variant Qwizz gemixxt is er geen oplopende rij getallen, maar staan de getallen willekeurig door elkaar. Daarbij moet een speler ook van links naar rechts aankruisen, zonder terug naar links te mogen. Dat maakt dat de speler strategischer moet aankruisen.
• Meerdere mensen noemen Neurenberg (de Nederlandse naam voor Nürnberg) een speelgoedhoofdstad. Het heeft een lange geschiedenis met speelgoed. En er zetelen veel speelgoedfabrikanten, het heeft een speelgoedbeurs, een speelgoedmuseum en het Duitse Spellenarchief.
• De Nederlandse importeur is waarschijnlijk White Goblin Games. Hier een overzicht van al hun producten, waaronder alle varianten van Qwixx, bij Bol.
• Zie ook het bericht ‘dobbelen, het basisspel en vals spelen‘ of ‘advertentiespel‘. Andere berichten rond spellen zijn ‘Stratego, het ware verhaal‘, ‘Mens-erger-je-niet, de ware geschiedenis‘ of zie het verhaal dat ik schreef voor spelregels.eu over rummikub