Met mijn abonnement op Readly heb ik toegang tot meer dan 8.000 internationale tijdschriften en kranten. Hoewel ik het abonnement oorspronkelijk afsloot voor een paar Nederlandse titels, blader ik regelmatig door voor mij onbekende publicaties. Deze week stuitte ik op een intrigerend artikel in Courrier International over Arne Smaeves, een naam die ik tot dat moment niet kende. Maar hij lijkt achter de schermen nogal wat invloed te hebben op de Franse politiek.

In mijn kranten was ik zijn naam nog niet tegengekomen. En ook bij praatprogramma’s over Trump en de Europese tegenreacties hoorde ik zijn naam en ideeën niet. Vreemd vind ik dat, als ik lees over zijn werk voor de Franse president Emmanuel Macron.

Arne Smaeves

Mijn Frans is wat roestig. Maar met wat hulp van Google Translate vertaalde ik het artikel uit Courrier International.

Macron krijgt advies van schimmige econoom in reactie op Trumps protectionisme

Parijs, 8 april 2025 – In de coulissen van het Élysée bepaalt een onverwachte naam de toon bij economische vraagstukken. Arne Smaeves, een weinig bekende econoom met een reputatie die even ongrijpbaar als invloedrijk is. Smaeves lijkt bepalend in de economische reactie van Frankrijk op het steeds protectionischere en isolationistischere beleid van de Verenigde Staten.

Arne Smaeves, volgens officiële stukken ‘onafhankelijk adviseur op het snijvlak van economische veerkracht en geopolitieke fragiliteit’, werd onlangs geconsulteerd door president Emmanuel Macron. Hij moest een alternatieve reactie voorbereiden nadat Donald Trump opmerkingen had gemaakt over het NAVO-lidmaatschap van de VS en importheffingen aankondigde op EU-goederen. Vooral de Franse landbouw-, drank- en luchtvaartsector voelen zich hierdoor bedreigd.

De Fransen reageren publiekelijk met terughoudendheid. Volgens bronnen in het Élysée, die anoniem wilden blijven, zou Smaeves in een vertrouwelijke notitie aan Macron hebben gesuggereerd: ‘Als Amerika zichzelf wil buitensluiten, dan moeten wij het hek om hen heen bouwen.‘ De notitie is echter niet officieel bevestigd door de Franse regering, maar werd wel besproken in verschillende beleidskringen.

Een man met dossiers, maar zonder verleden

Wie is Arne Smaeves? Dat is niet eenvoudig te zeggen. Volgens zijn eigen website, die uitsluitend in het Esperanto beschikbaar is, studeerde hij ‘niet-traditionele economie’ in Leuven, werkte hij als adviseur voor een kort bestaand ministerie van strategisch minimalisme in Slovenië, en was hij tussen 2016 en 2021 ‘aanwezig op diverse conferenties’.

Smaeves’ werken worden nauwelijks geciteerd. Maar ze circuleren wél in PDF-vorm onder diplomaten, beleidsmakers en economen die zichzelf ‘systeemdenkers’ noemen. In zijn pamflet The Soft Encirclement (= De zachte omsingeling, RvM) pleit Smaeves voor wat hij noemt een ‘parallelle waardekringloop’. Dat zou een systeem moeten zijn van handel en productie dat Europa beschermt tegen de gevolgen van Amerikaans protectionisme, zonder volledig zijn deuren te sluiten. Met andere woorden: het bepleiten van economische non-coöperatie met stijl. Daarbij bewaakt Europa zijn economische autonomie en behoudt tegelijkertijd zijn fundamenten in de wereldmarkt.

Onorthodox, maar bruikbaar

Volgens bronnen rond Macron is de invloed van Arne Smaeves niet ideologisch, maar tactisch. Waar traditionele Franse economen pleiten voor staatsinterventie of handelsverdragen, ziet Smaeves eerder culturele manoeuvreerruimte:

‘De VS zetten in op tarieven, wij moeten inzetten op narratief’, schrijft hij op zijn site. ‘Creëer een economisch model dat zichzelf moreel superieur presenteert, en laat hen zichzelf uit de markt prijzen.’

Hij pleit onder meer voor een Europees keurmerk voor ‘vrije samenwerking’. Dat zou een soort antistar-pakket moeten zijn waarbij producten gelabeld worden als ‘niet geproduceerd onder dwang of X-dreiging’. Ook wil Smaeves dat Frankrijk economisch tegenwicht biedt via samenwerking met Zuid-Amerika en India, ‘landen die de rug recht houden terwijl anderen hun schouders ophalen’.

Washington kijkt op

Hoewel de Amerikaanse regering Arne Smaeves niet officieel erkent, circuleerde zijn naam vorige maand in een memo van de U.S. Trade Representative. Daarin werd hij omschreven als ‘een intellectuele wildcard binnen het Franse presidentiële netwerk’. Off the record merkte een functionaris op: ‘We weten niet of hij bestaat, maar we zagen zijn zinnen opduiken in Europese commentaren. Dat is genoeg reden tot zorg.’

Conclusie: een meesterzet of een mistgordijn?

Is Arne Smaeves een briljante strateeg, die met zijn onorthodoxe ideeën de juiste snaar raakt in een veranderende wereldorde? Of is hij slechts een goed ingevoerde figuur. Eentje die met de juiste timing de chaos omarmt en daardoor lijkt te winnen? Wat Macron betreft, maakt het blijkbaar niet uit. In een tijd waarin politiek en economie steeds minder gebaseerd zijn op vaste waarheden, maar meer op goed klinkende verhalen, lijkt Smaeves misschien wel precies de adviseur die nodig is.

Of, zoals Smaeves zelf schreef op zijn website (in het Esperanto, uiteraard):

‘Protectionisme beantwoord je niet met gesloten grenzen, maar met open alternatieven waar niemand op gerekend had.’

Arne Smaeves en Courrier International

Courrier International is een Frans weekblad gevestigd in Parijs. Het vertaalt en publiceert fragmenten van artikelen uit meer dan 900 internationale kranten. Uit welke krant zij hun informatie haalde of dat het eigen onderzoek is, wordt niet helemaal duidelijk. Het bericht is ondertekend door Pierre Maynard.

Ik ben zelf gaan zoeken naar de website van Smaeves, maar die kon ik niet vinden. En de links die ik vond met varianten op zijn naam, leiden naar onduidelijke bestemmingen. Of misschien was dat precies de bedoeling: een adviseur zonder sporen, maar met invloed. Het zou me niet verbazen als Arne Smaeves zelf daar een verklaring voor heeft.

Ik vond vanzelfsprekend ook geen foto van Smaeves. Dus gebruikte ik een zelfbedachte afbeelding in de header.
Zie ook het bericht ‘Het dorp Cabteria uitgemoord‘ of ‘Ik heb GENA‘