In de prachtige 7 +1 delige documentaire van Ric Burns over de geschiedenis van New York zijn diverse in elkaar grijpende sociaal psychologische en politiek, economische zaken te zien. Juist in de vogelvlucht door de geschiedenis zijn de redenen, doelen en de uiteindelijke gevolgen goed zichtbaar. Voor dit bericht noem ik slechts één voorbeeld.

Het verkeer in New York was nooit echt een probleem. Maar toen een projectontwikkelaar een verbinding wilde maken met een ander deel van Amerika en een snelweg aanlegde, slibte binnen korte tijd alle verkeer dicht. En hoe men ook de wegen verbreedde, het kwam nooit meer goed. Met de komst van de wegen nam het verkeer toe.

Dat er meer mensen in New York woonden en dat hun inkomen steeg, en ze dus een auto konden aanschaffen, speelde daarbij een rol. Maar ook de mentaliteit, de haast en onverdraagzaamheid,  speelde, volgens Burns, toen al een rol. Ik moet er aan denken als ik op de A12 rijd en op de al verbreedde A2.

De A2 richting Amsterdam is ideaal. Maar dat was ie altijd al. Van 1982 tot 2000 heb ik perioden gehad dat ik dagelijks van Utrecht naar Amsterdam reed, na 9.30 uur, en ik kon vrijwel altijd doorrijden zonder oponthoud. Ook nu ervaar ik dat je overdag gewoon geen oponthoud hebt. Waarom je op de A2 slechts 100 mag rijden is me een raadsel. Maar wat me vooral opvalt is het rijgedrag van medeweggebruikers.

Het aantal mensen dat kilometerslang op de vierde linkerbaan blijft rijden, zonder noodzaak. Daar zou ‘push-politie’ voor moeten komen. Speciale eenheden die naast de linksrijdende auto gaan rijden en ze aangeven dat ze met hun slakkengangetje, dat ook nog, naar rechts moeten. Die politie zou er een dagtaak aan hebben (wellicht wat voor een werkervaringsplaats of reïntegrant). Een andere oplossing is natuurlijk het rechts inhaalverbod opheffen, net als in Amerika.

Op de A12 valt me op hoe sommige automobilisten enorme gaten maken in de verkeersstroom. Vaak door niet op te letten. Het verkeer rijdt stapvoets en een automobilist denkt dat ie dan wel even de krant kan gaan lezen. Als hij weer opkijkt is het verkeer voor hem inmiddels honderden meters verder. Sommigen zie je dan direct vaart maken om het gat te dichten. Anderen versnellen iets.

In enkele gevallen ontstaat het gat door eenzelfde automobilist als op de A2; de bestuurder die zich in zijn blikken omhulsel, afsluit van de wereld. Het is opvallend hoeveel automobilisten zich onbewust van hun omgeving door het verkeer bewegen. Ik vraag me af of verkeersdeskundigen daar in hun ambtelijke torens rekening mee houden bij het beoordelen van verkeersstromen, knelpunten en andere verkeersongemakken.

Klaverblad bij Utrecht, kruising van A2 en A12. Oudste knooppunt van Nederland, geopend 13 november 1968 door minister Bakker

Ik heb vaak aan ze gedacht als ik op de A12 van Utrecht naar Bunnik vast zat door de daar samenkomende toegangswegen naar de A12. Na enkele dagen had ik het verkeerspatroon ontdekt en kon ik door vier keer van baan te wisselen in korte tijd mijn weg vervolgen. Zo’n patroon, en het type rijgedrag van medeweggebruikers, herken je alleen als je veel op de weg zit. Niet met een helikopterview of vanuit een Haags gebouw van de rijksoverheid, maar er midden in.

Ook tegen hen, de verkeersdeskundigen, zou ik willen zeggen: ga naar de mens. Luister naar de mensen die in de praktijk hun ervaringen opdoen. Wellicht zit er een hoop onzin bij, emotionele nonsense en ergernis. Maar pak de rode draad op en doe er wat mee. Zie dat wegverbreding niet de enige oplossing is. Mentaliteitsverbetering, verwijderen van onbewust weggedrag door push-politie (flauwekul, maar met een bruikbare kern) en dergelijke helpt Nederland leefbaar te maken… in ieder geval bij weggebruik.