Wim Deetman in Terrorismeboek

Meer perspectief en interesse voor jongeren zijn hard nodig

Wim Deetman, burgemeester van Den Haag tijdens het uitkomen van het boek ‘Terrorisme in Nederland’

Burgemeesters, belast met de verantwoordelijkheid voor de openbare orde, worden helaas niet altijd adequaat door het kabinet geïnformeerd, als ze te maken krijgen met terrorisme. Dat is zeer risicovol! Zie wat hier in Den Haag in het Laakkwartier heeft plaatsgevonden, dat had daardoor fout kunnen gaan. Burgemeesters kunnen door het gebrek aan informatie verkeerde inschattingen maken, omdat ze soms geen idee kunnen hebben van wat er zich precies afspeelt. Men weet niet of acties die worden voorgesteld ertoe doen of niet; of er onzin bij zit of geen onzin. Aan die situatie is nog steeds niets veranderd; het informatieprobleem wordt almaar niet getackeld door het kabinet.

Een ander punt is dat burgemeesters en natuurlijk ook de andere gemeentebestuurders door hun gemeente lopen, contacten hebben en op die manier nogal eens wat horen. Helaas vindt er geen gestructureerde uitwisseling van deze informatie plaats. Er is geen communicatie. In Den Haag hebben we nu besloten dat er een vertrouwenspersoon komt, bij wie de bevolking opmerkingen kwijt kan, zorgen kan uiten en meldingen kan doen. Dat moet in alle vertrouwelijkheid kunnen gebeuren, want veel mensen willen om begrijpelijke redenen hun identiteit in zo’n geval niet prijsgeven. Als de verstrekte informatie over veiligheidsaspecten gaat, dan zal ik zelf beslissen wat er al of niet mee gedaan gaat worden. Op zijn minst organiseren we op deze manier een weg voor mensen om hun bezorgdheid te uiten, die we dan hopelijk ook kunnen wegnemen.

Meer kunnen we eigenlijk niet doen. Er is door het kabinet wel een commissie ingesteld, waarin collega Wallage uit Groningen de burgemeesters vertegenwoordigt, die spelregels voor een betere informatie uitwisseling gaat opstellen. Helaas duurt het allemaal wel heel lang. Het kabinet maakt geen haast. Het enige dat we thans hebben is het rapport van de commissie-Havermans, maar dat is inmiddels wel erg verouderd.

Terrorisme en moslims

Pratend over de relatie terrorisme en moslims vraag ik me al enige tijd af of de nu gehanteerde analyse, die de godsdienst als oorzaak noemt, wel juist is. Radicale geloofsbeleving is een uiting van ongenoegen en frustratie. Ik denk, wanneer ik in een stad als Den Haag rondkijk maar ook elders in de wereld, dat we te maken hebben met allochtone jongeren, die als ze van school uit op zoek zijn naar een stageplaats of naar een plek op de arbeidsmarkt, gewoon gediscrimineerd worden. Of als ze die ervaring niet zelf opdoen, dat in hun naaste omgeving zien gebeuren.

Naar mijn mening laten we als samenleving naar die jongeren toe onvoldoende blijken dat ze er voor ons wel degelijk toe doen. Soms is het gevoel van gediscrimineerd worden misschien onterecht, maar dat doet er niet toe. Als ze dat gevoel hebben, moet je al op je qui vive zijn. Dat is trouwens niet nieuw, dat is altijd zo geweest. Het staat voor mij ook los van godsdienstige opvattingen. Het heeft veel meer te maken met sociale en economische omstandigheden en ook met culturele omstandigheden. Met verschillen tussen thuis en de samenleving. Het leven in verschillende werelden.

Nogmaals, dat effect van jongeren die zich miskend voelen, heeft altijd bestaan, maar nieuw is dat het tegenwoordig geen geïsoleerd, lokaal verschijnsel meer is. Door middel van internet kunnen mensen elkaar nu heel erg makkelijk vinden, over de hele wereld. Ook al heb je elkaar nooit ontmoet, via internet leer je elkaar kennen. Dat is oncontroleerbaar, de overheid kan daar niet veel aan doen. Men is vergeten dat al in de jaren negentig voor dit verschijnsel is gewaarschuwd, ook in het buitenland. Maar we hebben het ons niet aangetrokken en de invloed van internet onderschat.

Via internet worden waarden- en normenpatronen ontwikkeld en overgedragen, die niet de onze zijn en die we waarschijnlijk ook helemaal niet willen. Internet is een handig instrument in de handen van extremisten om jongeren te beïnvloeden. De discussie over waarden en normen in onze samenleving zal daarom veel meer aandacht moeten krijgen, ook in het perspectief van allochtone jongeren. Daar hebben de media, en ik denk dan vooral aan de publieke omroep, ook een taak bij. Maar hebben zij die wel goed verstaan? Ik heb daar mijn twijfels over. Natuurlijk hebben ze hun eigen verantwoordelijkheid, maar ze opereren toch ook vanuit een bepaalde levensbeschouwing of maatschappijvisie?

We weten dat veel van de allochtone jongeren thuis onvoldoende meekrijgen over onze waarden en normen, over hoe wij democratisch burgerschap zien. Dat is absoluut geen verwijt dat de ouders die hier naartoe gekomen zijn, het niet zouden willen. Met die ouderen zijn er trouwens niet zoveel problemen, maar ze komen uit een ander soort samenleving. Ze komen hier in aanraking met voor hen nieuwe, onbekende elementen. Wij hebben een geschiedenis van eeuwen achter ons: hoe ga je om met de vrijheid van meningsuiting, hoe beleef je een democratie.

Wil je dat daar wat aan gebeurt, dan is dat niet alleen een onderwerp voor het onderwijs, het is een onderwerp van publieke aandacht, dus ook van de media. Wij willen toch pluriformiteit in medialand? Dan moet er ook aandacht zijn voor zo’n belangrijke zaak als normen en waarden. Want daar gaat het om. De kloof tussen normen en waarden loopt op onderdelen niet langs ethische grenzen. En als de publieke omroep blijft steken in aandacht voor reclamegeld en kijkcijfers, dan laten we mogelijkheden onbenut om weerwerk te geven tegen wat via internet de huizen binnenkomt.

Er zijn jongeren die hier geboren zijn en het land van herkomst van hun ouders niet of nauwelijks kennen. Maar ze worden wel beïnvloed via internet. Soms ook via televisie via satellieten, maar dat is veel beperkter. Daar moeten we ons veel weerbaarder tegen opstellen. Niet in repressieve zin, zo werkt dat niet met waarden en normen, maar we mogen wel voor wat meer exposure zorgen.

Perspectief en interesse voor jongeren

Ik heb niet De Oplossing. Ik weet wel dat er een goede balans moet komen. Niet alleen repressie, ook al is die soms nodig. Maar wanneer jongeren het idee hebben dat er geen perspectief voor ze is en vinden dat ze gediscrimineerd worden, kun je gekkigheid verwachten. Ik vraag daarom veel meer aandacht voor de sociaal-economische en sociaal-culturele component bij jongeren. Dat betekent onderwijs, scholing en een plek op de arbeidsmarkt. Bied ze dat perspectief? Zij moeten ervaren dat Nederland ook van hen is en dat wij serieus in hen geïnteresseerd zijn. Het verbaast me dat het budget dat het kabinet daarvoor uittrekt blijft liggen, ofschoon de AIVD op het belang ervan wijst. Dat is heel inconsequent.

Een ander belangrijk element is dat anders dan twintig jaar geleden, het nu veel eenvoudiger is om aan wapentuig te komen. Op dat punt zijn de westerse overheden, zowel in Europa als in de Verenigde Staten, veel te laks. Onlangs zag ik ergens in het centrum van een grote stad, buiten Nederland, een winkel waar je pistolen en andere handwapens kon kopen, met een grote reclame ervoor buiten op de winkelruit. Nou weet ik niet of ze die wapens aan iedereen mochten verkopen, maar het was toch wel een gek gezicht.

Daar moet wat aan gedaan worden in Europa. Men maakt zich druk over de drugssituatie in Nederland, alsof die erger zou zijn dan elders. Het zou goed zijn als men zich eens zou buigen over het tegengaan van het gemakkelijk aan wapens kunnen komen en over het terugdringen van wapenbezit. Dat geldt zeker ook voor de Verenigde Staten. Je hebt maar een kwaadaardige enkeling nodig die de mogelijkheid benut en het is te laat. Dat zouden we ons wat beter moeten realiseren.

Als je die combinatie van internet, andere waarden en normen, geen perspectief en gemakkelijk aan wapens kunnen komen onder ogen ziet, dan moet je niet verbaasd opkijken dat het op een willekeurig moment fout gaat. Achteraf kan de politie dan wel netwerken reconstrueren, maar die zijn vaak virtueel totstandgekomen. De aanslagen van 7 juli in Londen zijn daar een tragisch voorbeeld van.

Ik hoor niet bij de categorie die roept dat er niet gebeurt wat er moet gebeuren. Het kabinet doet wat het moet doen, daarover geen misverstand. Het pakket maatregelen dat er ligt, daar hoor je me niet over en daar doe ik zeker niet lichtvaardig over. Maar ik vraag wel aandacht voor een balans. Er worden nu soms dingen gedaan, waarvan ik denk, als ik een terrorist zou zijn, dan zou ik denken: wat doen ze dat mooi. Daar moeten we veel alerter op zijn. Dat merk ik niet in voldoende mate in het optreden van kabinetsleden. Kijk naar de Britten. Een dag na de aanslagen in Londen gaan ze weer naar hun werk. Noem het laconiek, maar het straalt wel iets uit als: we laten ons niet in de hoek drijven, we doen wat we willen doen! Die houding mis ik wel eens hier in eigen land.

Dag van de integratie

Enige tijd geleden hebben we in Den Haag de Dag van de Integratie georganiseerd. In de raadszaal hadden we ’s avonds een grote groep goed opgeleide allochtone jongeren, die hun situatie perfect verwoordden. Waar ze mee kwamen was vooral dat ze vinden dat ze als tweederangs burgers worden beschouwd. Ik heb ze gevraagd wat ze daarmee precies bedoelden. Het antwoord was helder: ze kunnen bijvoorbeeld geen stages vinden als onderdeel van hun opleiding, ze krijgen geen kans op werk als ze hun opleiding afgerond hebben. Ze vallen al af als ze hun naam noemen, ze worden niet uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek, ook al hebben ze goede papieren.

Ik geloof ze, want ik kom het fenomeen vaker tegen. Ik hoor het te veel. Natuurlijk, het toptalent komt wel aan de slag, daar is nu eenmaal een gebrek aan in de wereld. Het gaat om mensen, die hard gewerkt hebben om een opleiding te voltooien en erop rekenen dat ze vervolgens aan de slag kunnen. Ga maar eens na: je hebt je HBO-diploma op zak, na gedoe met het vinden van een stageplaats. Je denkt: met dat diploma ben ik wat waard. Maar dan krijg je geen werk, word je gepasseerd. Daar word je toch recalcitrant van?

Uit: Terrorisme in Nederland

Print deze pagina
Bovenstaand bericht is geschreven op 1 augustus 2011 door in de categorie 2011, Algemeen

Vorige en volgende berichten

« Ouder: Nieuwer: »

Een willekeurig bericht

Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.

Comments are closed.