Enkele weken geleden schreef ik een artikel voor het tijdschrift Fotografisch Geheugen. Het ging over mijn ervaringen rond het foto-archief van Polyvisie. Ik schreef daarin onder andere ‘… zoektocht levert een schat aan informatie op. Het geeft inzicht in de tegenstrijdigheden in digitaliseringsland, de willekeur bij subsidie en de opmerkelijke methoden in archiveringsland.’

Subsidie

Achter bovenstaande opmerkingen bevindt zich vanzelfsprekend een hele wereld. Een wereld van door mijzelf opgedane ervaring, ervaringen van anderen en informatie en berichten uit de media. Hier beperk ik me tot subsidie. Ik heb in de afgelopen jaren met diverse subsidiologen gesproken, enkele subsidies aangevraagd gericht op digitaliseren van archieven en/of ‘historisch erfgoed’ en met ondernemers gesproken over hun ervaringen rondom subsidies.

Om met de laatste groep te beginnen. De meeste ondernemers die ik spreek hebben slechte ervaringen met subsidies. Grootste klacht is de hoeveelheid tijd die je kwijt bent aan de enorme papierwinkel. Het hemd wordt van je lijf gevraagd voor een paar centen. De meeste ondernemers die nog wel subsidie aanvragen hebben een houding van ‘ga er van uit dat je het niet krijgt, als je het wel krijgt is het meegenomen’.

Subsidiologen

De opmerking die ik in het begin bij ondernemers maakte over subsidiologen, ‘dan schakel je toch een subsidioloog in’, werd doorgaans weggewoven.

Later begreep ik uit eigen ervaring waarom. De meeste van hen komen met standaardopmerkingen en -oplossingen. Allemaal kennen ze de loonkostensubsidies en de subsidies die alleen fiscaal voordeel geven doordat ze een aftrekmogelijkheid bieden.

Weinigen subsidiologen hebben zin om zich te verdiepen in een plan of bedrijf en te kijken naar de andere mogelijkheden dan het voor de hand liggende. Tenzij het iets is dat redelijk universeel is, zoals ooit de subsidie op dubbel glas of zonnepanelen. Ze willen geld vooruit hebben, een enkeling werkt op ‘no cure, no pay’. Als je subsidie krijgt zijn subsiologen wel handig, want de administratieve verantwoording na subsidies is een apart verhaal in Nederland waar je je vingers niet aan wilt branden.

Ons kent ons

Voor bepaalde subsidies moet je volgens mij in een circuit zitten of een toonaangevende organisatie zijn. Als de leden van de toewijzingscommissie je gezicht niet kennen van borrels en andere bijeenkomsten, kun je subsidie vergeten. Ook al voldoe je aan alle eisen, de toekenning is willekeurig.

Meestal krijg je dan wel een briefje met argumenten. Als je geluk hebt zijn het opmerkingen waar je iets mee kunt, maar meestal zijn het dooddoeners. Ook de opmerking ‘het potje is leeg’ is in Nederland een mogelijkheid.

Structurele subsidie

Nu moet ik toegeven dat subsidies van mij mogen worden afgeschaft. Zeker de structurele subsidies, waarbij organisaties er al van uit gaan dat ze het opvolgende jaar weer subsidie krijgen. Gelukkig lijkt daar door subsidievertrekkers (en bepalers van subsidiebeleid) nu geleidelijk anders mee om te worden gegaan.

Verrassend in dat kader was de opmerking van een medewerker van SenterNovem (nu AgentschapNL) toen ik een subsidie aanvroeg, ze zei ‘leuk om nu eens een aanvraag van een private organisatie te krijgen’. De vrouw stoorde zich aan al die musea en andere organisaties die vrijwel geheel van subsidies leven en nauwelijks moeite doen te kijken hoe ze op een andere manier aan inkomsten kunnen komen. Ik kreeg alle medewerking. Maar helaas, ook ditmaal bleek het potje leeg.

Geen stimuleringsland (meer)

Pakken we de media erbij dan word ik alleen maar bevestigd in mijn idee dat Nederland geen land voor subsidies is. We geven liever geen geld uit. De structurele subsidies voor musea en dergelijke daar kunnen de toewijzenden mee rekenen. Het zijn bedragen die worden opgevoerd in cultuur- en ander beleid.

Als er officieel door iedereen aanspraak op een subsidie kan worden gemaakt en de subsidie-beoordelaar er moeite voor moeten doen dan wordt het te lastig, vermoeiend en niet leuk. Vandaar waarschijnlijk dat de potten Europese subsidies, gericht op Nederland, vaak grotendeels ongebruikt retour gaan.

Zelfverrijking en circuits

Ik begrijp dat bovenstaande lichtelijk gefrustreerd over kan komen. Dat is niet de bedoeling. Als er al frustratie is, dan betreft het de zelfverrijking die ik zag rondom subsidies binnen ‘circuitjes’. Dat kan echter beter door een ‘echte klokkeluider’ naar buiten worden gebracht.

Waarom ben ik niet gefrustreerd (wel teleurgesteld) over het feit dat ik nauwelijks ondersteuning heb gekregen en vaak mijn neus stootte bij het ontsluiten e.d. van Polyvisie?

Buiten onze grenzen

Omdat ik in het buitenland zie dat het ook anders kan. Daar heb ik prachtige methodes gezien van echt stimuleren van het bedrijfsleven. Streng maar rechtvaardig wordt daar meegedacht met ideeën en plannen. En als er subsidie of andere financiering vanuit de overheid nodig is en wordt gegeven, dan is dat omdat je voldoet aan de eisen. Dan wordt je van begin tot eind begeleid en op een positieve manier gecontroleerd om de kans van slagen zo groot mogelijk te maken.

Voor mijn archief is de ontdekking van het buitenland te laat, want ik heb geen zin meer om er verder energie (en geld) in te steken. Maar ik wil die methodes wel naar Nederland brengen, voor mezelf en voor ondernemers die er hun voordeel mee willen doen. Dus ‘wordt vervolgd’…

Titelverklaring

Ik ben niet enthousiast over hoe subsidies in Nedeland zijn geregeld. Het is een hoop gewauwel. De centrale overheid werkt vanuit een onzinnige visie en bij de uitvoerende instanties ontdek ik allerlei gebreken, fraudemogelijkheden en dergelijke.

Dat het anders kan zag ik in Duitsland, Frankrijk en Engeland. Dat geeft hoop, tegen beter weten in, dat het ooit nog wat wordt in Nederland. Zie ook het bericht: Subsidie en hoe de Duitsers daarover denken