Leugenaars
Jaren geleden nam ik me voor niet te liegen. Dat maakt mijn leven een stuk makkelijker, want ik hoef niet te onthouden tegen wie ik wat heb gezegd. Het is niet altijd eenvoudig.
Het is namelijk niet altijd handig de waarheid te zeggen. Soms kom ik er dan met een halve waarheid of ontwijkend antwoord van af. Het is opmerkelijk hoe weinig mensen hun vragen herhalen als het antwoord niet bevredigend is. En ja ach, ik zal ook best wel eens liegen.
Voordeel van twijfel
Een nadeel van niet liegen, en enige zelfkennis, is dat ik iemand langer het voordeel van de twijfel geef. Ik ben ze genoeg tegengekomen hoor, de bewust manipulerende leugenaars, de pathologische leugenaars, de opportunistische leugenaars en andere varianten. In de meeste gevallen hoorde ik later van anderen met wat voor iemand ik te maken had gehad.
Dan denk ik daar niet te lang over na. Meestal schuif ik het terzijde. Het kan immers zijn dat hij/zij bij mij niet loog. Ik heb er in ieder geval geen last van (gehad). Want als ik er last van heb, dan reageer ik vanzelfsprekend wel.
Zinloze activiteit
Het valt me op hoe druk mensen zijn met gedrag van anderen, terwijl ze er geen last van hebben. Moet ik iemand veroordelen omdat hij/zij liegt, zijn partner bedriegt, zijn werkgever besteelt etc. Als ik geen last heb van de leugens, de partner niet ben en niet de werkgever? Als ik er iets mee doe, dan is het omdat het kan of pas in de specifieke situatie. Niet vanwege het gedrag van de ander.
Leugenaars
De afgelopen maand weer drie bijzondere gevallen van leugenaars meegemaakt. Eén daarvan was gewoon een oplichter. De andere twee zijn dat voor de buitenwereld waarschijnlijk ook, maar ik zie ze meer als ziekelijke leugenaars. Beiden weten waarschijnlijk niet eens dat ze liegen. Het is bij hen gevoed door een innerlijke drive.
Eén van de twee is intelligent en hij lijkt daardoor geraffineerd. De ander betrapte ik al in het tweede gesprek op inconsequenties in zijn uitspraken. En wellicht onbewust ook op microexpressie, zie hieronder.
Fenomeen
Liegen en leugenaars, het blijft een interessant fenomeen. Zoals meer menselijk gedrag bijzonder is om te bekijken. Een interessant en lekker leesbaar boek over liegen is ‘Leugenaars’ van de filosofe, columniste Stine Jensen. In het boek beschrijft ze op ongedwongen wijze de diverse invalshoeken rondom het thema.
Onderzoek
Paul Ekman, psycholoog, heeft veel onderzoek gedaan naar liegen. Hij deed dat in het kader van zijn onderzoek naar emoties en gelaatsexpressies. Over hem vond ik het volgende artikel (vrij vertaald):
Natuurlijk zijn er huidgeleiding tests, pupilverwijding tests, en nu het ontluikende ‘neuro-imaging’ om de waarheid van woorden te testen. Maar tenzij je een mobiel lab bij je hebt, zul je aan geen van deze methoden iets hebben wanneer wilt weten of je collega je autodeur indeukte in de parkeergarage, een student plagieerde bij een essay, of je vier jaar oude kind de tandpasta langs elke tegel veegde in de badkamer. In die gevallen zul je moeten vertrouwen op leugendetectie op de ouderwetse manier: door de tinteling van je eigen Spiderman-zintuigen.
Zintuigen trainen
Gelukkig kunnen deze zintuigen worden getraind. “Ten eerste is er een eenvoudige regel om leugenaars te vangen”, zegt Paul Ekman, professor emeritus aan de Universiteit van Californië-San Francisco: “De dingen kloppen niet samen. De stem past niet bij de inhoud van de woorden, de woorden niet met de blik op het gezicht, of het gezicht niet met de woorden. “Dit is de persoon die ‘nee’ zegt, terwijl het hoofd ‘ja’ knikt. Gewoon kijken naar deze ongerijmdheid kan je helpen de leugenaar te ontmaskeren. Maar vanaf daar wordt het lastiger”.
Microexpressions
“De tweede, meer specifieke stap is microexpressions”, zegt Ekman. In plaats van twee of drie seconden, duren deze uitdrukkingen slechts een vijfentwintigste seconde en “ze tonen daarbij altijd emoties die de persoon probeert te verbergen”, zegt Ekman. Dat wil zeggen, als je ze ziet. Voor dit doel ontwikkelde Ekman een handige online tool die je vermogen om deze microexpressions te herkennen traint. Naast een mooi hulpmiddel, is het fascinerend te zien hoe mensen flitsen met hun emoties om ze maskeren en te vervangen door uitdrukkingen die beter passen bij de situatie.
“Maar detecteren van microexpressions betekent niet dat iemand liegt”, zegt Ekman. Stel dat de politie je vraagt of je je vrouw hebt vermoord. Je kunt een microexpression knipperen vanuit de verontwaardiging dat je zo’n vraag wordt gesteld. Het heeft niets te maken met de oprechtheid van je antwoord. Of de politie vroeg je over de kwaliteit van je huwelijk met de overleden echtgenoot. Je microexpression is wellicht verdriet alvorens je doorgaat met het goede huwelijk te beschrijven.
Verder kijken
‘”Als je een microexpression ziet, is dat een teken om verder te zoeken”, zegt Ekman. Maar, “ongeveer 5 procent van de mensen kunnen we niet ontdekken met microexpressions”, zegt Ekman. Hij beschrijft deze 5 procent als geboren acteurs. Hoe kun je leren van het vangen van leugenaars? Hoe kun je leren om zelf een leugenaar te zijn? Ondanks de vele verzoeken om hulp bij het meer geloofwaardig overkomen (meestal door nationaal en internationale politici), weigert Ekman de strategieën van goed liegen door te geven. “Ik heb een school voor leugenvangers, niet voor leugenaars”, zegt hij.
Boeken
Paul Ekman heeft boeken geschreven, waaronder Telling Lies. Hij traint regelmatig politiemensen en is wetenschappelijk adviseur van het tv-programma Lie to Me. Met John Cleese maakte hij de BBC documentaire The Human Face. Met zijn huidige onderzoek hoopt hij gewelddadige aanvallen te voorspellen, tien tot twintig seconden voordat ze zich voordoen. Hij denkt dat hij ongeveer tweederde van de weg naar het antwoord heeft gevonden. “Je kunt dan in ieder geval bukken”, zegt Ekman.
Zie ook het bericht ‘liegen‘
Een willekeurig bericht
Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.