Mijn moeder vertelt het mijn jongens en wetenschap verhaal nog regelmatig op familiebijeenkomsten. Als ik vroeger speelgoed kreeg, dan haalde ik het uit elkaar om te zien hoe het werkte. Ik zal een jaar of zeven zijn geweest toen. Kort daarna kreeg ik de boeken ‘Hoe werkt het?’. Ik zie de boeken nog voor me. Twee delen, bijna vierkante witte boeken. Op de circa 800 pagina’s stonden allerlei apparaten, productieprocessen en dergelijke beschreven. Links de tekst en rechts de bijbehorende illustraties. Het was een Duitse serie die door Uitgeverij Spectrum was vertaald.

Later heb ik er zelf nog twee delen bijgekocht. Daarvan vroeg ik me vaak af of het een gewijzigde herdruk was of een aanvulling. Er stonden oude onderwerpen in, maar ook veel nieuwe. Ik weet bijna zeker dat ik ze nog heb. Want ik houd van dat soort boeken. Ik heb er ook een aantal over de werking van specifieke onderwerpen, zoals bouwen van plaggehut tot wolkenkrabber.

Uitvindingen en dergelijke

Boeken over uitvindingen heb ik ook en natuurlijk dat boekje van drs. P over de geschiedenis van alledaagse producten. Ik heb ook nog jaren een abonnement gehad op Archimedes, het tijdschrift voor natuurwetenschappen, en op Pythagoras, tijdschrift voor de wiskunde. Korte tijd zat ik ook bij De Jonge Onderzoeker. Dat was toen een club waarvan volgens mij nu alleen het tijdschrift nog bestaat. Het enige abonnement dat ik nog heb uit die tijd is ‘Actuele Onderwerpen‘. Uit een soort van nostalgie blijf ik die koesteren.

Nu heb je natuurlijk internet. Maar dat is nu nog lang niet zo goed als een boek vind ik vaak. Als je een onderwerp neemt, dan moet je eerst inschatten of de schrijver echt verstand heeft van hetgeen hij/zij schrijft. Daarna blijkt een site vrijwel nooit volledig. Dus moet je altijd meerdere sites bezoeken om een onderwerp compleet te hebben. Bij een boek verwacht ik dat het min of meer het onderwerp uitputtend behandeld.

Hoe kom ik nu op jongens en wetenschap?

Gisteren vond ik het eerste deel van de boekenserie ‘Jongens en Wetenschap’. Het is een Nederlandse bewerking van een Zwitserse uitgave, uitgebracht in 1946 door de Belgische uitgever Daphne in Gent. Bovenop wat ik hierboven over internet schrijf, bevestigt dat boek wat ik ook vaak zeg ‘vroeger konden ze beter uitleggen’.

Ga zelf maar kijken. Misschien is het verheerlijking van een tijd die is geweest. Maar het lijkt net of ze toen meer plezier hadden in uitleggen hoe iets werkt.

Jongens en wetenschap, radioprogramma

Een paar jaar geleden kocht ik twee boeken die ook ‘jongens en wetenschap’ heette. Jongens en Wetenschap was een programma op de Belgische Radio 1, een eerbetoon aan de boekenreeks. In dat programma werden telkens vragen gesteld en dan werd een beroep gedaan op de kennis van de luisteraar.

Zoals de presentatoren Koen Filet en Scen Speybouck zelf zeiden: ‘we doen een beroep op de geheugens en boekenkasten van onze bereidwillige luisteraars’. De boeken zijn de oogst van twee seizoenen. Ruim 300 vragen staan er in beantwoord. Interessant, humoristisch en serieus.

Enkele vragen die worden beantwoord:

• Heeft de specht elke avond hoofdpijn?
• Had Kortjakje een drankprobleem?
• Wat is het verband tussen chromosomen en schoenveters?
• Heeft een slang een staart?
• Kan je koffie zetten met een paard?
• Mag je een kruisboog gebruiken op vrijdag?
• Waar komt voorrang van rechts vandaan?
• Waarom voel ik soms schokken als ik inslaap?
• Doet onthoofden pijn?
• Zweet een zwemmer onder water?
• Waarom is optellen makkelijker dan aftrekken?
• Waarom komen gehaktballen tijdens het koken bovendrijven?
• Hoe ver is de horizon?
• Wordt je sneller dronken van bier drinken met een rietje?
• Waarom moet ik niezen als ik in de zon kijk?
• Waar komen de leestekens vandaan?
• Hoe kun je zien hoe oud een vis is?
• Hebben rode beuken bladgroen?

Iemand die KIJK, Wetenschap in Beeld, Quest en dergelijke populair wetenschappelijke bladen leuk vind, kan ik de twee boeken ‘Jongens en Wetenschap’ van harte aanbevelen. En snuffel eens door die oorspronkelijke ‘Jongens en Wetenschap’ (pdf downloaden op site DBNL).