Overheidsuitgaven zijn voor veel mensen al lang niet meer te begrijpen. We moeten tig miljard bezuinigen, maar geven wel een veelvoud daarvan weg aan een ander land. Doe er nog een paar van dat soort voorbeelden bij en de reactie is onbegrip, ‘hoe kan dat nou?’ of ‘daar zullen wel weer wat zakken worden gevuld’.

Het is ook moeilijk te begrijpen, mede doordat er heel veel gegevens omheen liggen die we niet kennen. En wellicht omdat veel mensen niet eens hun eigen uitgavepatroon en geldgedrag niet kennen.

Geldrealisme, de FC Utrecht fan

Een paar maanden geleden zat ik tijdens een etentje naast iemand die een enthousiaste aanhanger is van FC Utrecht. Hij is bij elke wedstrijd, maar gaat ook altijd mee met de reisjes van de Business Associates (BA). We hadden het over de economie. Het ging allemaal wat minder in zijn branche, zei hij. En hij moest harder werken voor zijn omzet. Het eerstvolgende reisje van de BA zou hij niet mee gaan om financiële redenen. Tijdens het gesprek bleek echter dat hij in de voorafgaande jaren in privé een flink kapitaal had opgebouwd.

Toen het reisje van de BA weer ter sprake kwam vertelde de man het jammer te vinden dat hij niet mee kon gaan. Ik zei ‘maar je zegt net dat je privé meer dan genoeg geld hebt’. Zijn reactie was ‘Ja, maar dat is privé’.

Privé en zakelijk

Ik dacht ‘Wat een fan. Zolang de zaak het betaald’. Ik kan niet in de mans beweegredenen kijken, maar als hij echt een fan is, de reisjes met zijn kameraden belangrijk of leuk vindt en dergelijke, dan ga je. Natuurlijk moet je privé en zakelijk gescheiden houden. Maar je kunt een echte liefhebberij niet splitsen. Evenmin als een persoon in een zakelijke omgeving op blonde vrouwen valt en privé op donkere. Het privé en zakelijk scheiden gaat om de administratieve afwikkeling en verantwoording.

Geldrealisme, relatief geldbezit

Of neem die miljonair die ik ken. De man kocht elk jaar een nieuwe auto en dat was recent weer gebeurd. Je zou hem moeten zien als hij daarin reed. Hij genoot zichtbaar en was duidelijk in zijn element met deze auto. Dat vertelde hij me ook de eerstvolgende keer dat we elkaar zagen.

Anderhalve maand daarna kwam ik hem tegen in een andere auto. Direct was te zien dat hij veel minder genoot van die auto. Enigszins verbaasd vroeg ik hem of er iets was gebeurd, een ongeluk of zo. ‘Nee’, zei hij, ‘die auto kostte me 6000 euro per jaar aan benzine.’ Wat is genot waard, vroeg ik me af.

Ja relatief

Als ik zo’n verhaal wel eens vertel dan zijn er mensen die reageren met ‘maar het is ook een hoop geld 6000 euro per jaar’. Meestal zeg ik dan maar niets. Een geldbedrag is een relatieve grootheid. 6000 euro is voor een bijstandsmoede een enorm bedrag, maar voor een voetballer van Real Madrid zijn inkomsten van 10 minuten voetballen. Ik had het hierboven over een miljonair, over de heilige koe en zijn genot bij die specifieke auto. Natuurlijk kan het zijn dat hij de auto om een andere reden wegdeed. Een reden die hij mij niet wil vertellen en die hij camoufleert met de benzineopmerking.

Wacht maar op de erfenis

Of neem het sober levende echtpaar dat ik ken. Ze zijn allebei 76. Ze hebben 10 miljoen euro op de bank staan en doen daar niets mee. Hun enige kind, een zoon, heeft een goedlopende zaak. Maar hij krijgt geen geld van de bank om de nodige investeringen te doen. Met een marktconforme overeenkomst zou hij bij de ouders terecht moeten kunnen, die dan nog steeds bijna 10 miljoen hebben. Maar de ouders doen het niet want ‘we weten niet hoe oud we worden’.

Bij 2% verdienen ze aan rente op hun vermogen 16.000 euro per maand. Voor hun levensonderhoud gebruiken ze 1800 euro per maand. Daarvan wordt 1400 betaald uit AOW. Nee, je weet inderdaad niet hoe oud je wordt. Maar opmaken zal bij dit levenspatroon niet lukken.

Geldrealisme

Geld is een middel, geen doel. Geldrealisme betekent voor mij dat je kijkt naar je persoonlijke doelen en nadenkt over welke rol je jouw geld daarbij laat spelen. Bij verhalen zoals hierboven besef ik dat ik nooit precies weet wat er speelt. Ik kan de buitenkant zien, luisteren naar wat me wordt verteld en die informatie combineren met andere kennis die ik heb over de situatie.

Er spelen bij geld altijd psychische en sociale fenomenen. Een ruzie met zijn vrouw over de weinige tijd die hij met zijn kinderen doorbrengt, kan een reden zijn geweest dat de FC Utrecht-fan niet meegaat. Een afgunstige klant die roept ‘zo het gaat goed’, kan voor de bovengenoemde miljonair de, wellicht onbewuste, reden zijn geweest zijn auto te verkopen. En de armoede waarin het echtpaar is opgegroeid kan een levenslange angst hebben opgroepen ooit weer arm te zijn.

Zie ook een later bericht over geldrealisme of het bericht ‘geldrealisme, nu genieten en later‘.