- René van Maarsseveen - https://renevanmaarsseveen.nl -

Verrechtsing

Gisterenavond sprak ik drie  socialisten. Leeftijdgenoten van Samson en Spekman en net als zij opgegroeid in een socialistisch (arbeiders)milieu. Het was niet mijn constatering, maar een opmerking van hen, dat de twee hier genoemde politici zijn blijven hangen in oude socialistische idealen. Ik heb maar niet gevraagd wat die oude idealen waren; volgens de drie gesprekspartners waren ze achterhaald, beslist niet meer van deze tijd en zelfs onhaalbaar.

Ik vroeg me daarna nog een keer af of ik wilde weten wat die oude idealen zijn. Maar toen zei één van hen ‘ook tegen lichte criminialiteit zou veel harder moeten worden opgetreden’. Hé verrechtsing, dacht ik en vond dat interessanter dan een gesprek over idealisten die zijn blijven hangen in de sixties.

Als je een populaire mening verkondigt rondom politie, immigratie, vandalisme en dergelijke dan wordt al snel gesproken van verrechtsing. En in veel gevallen wordt het woord ‘verrechtsing’ daarbij gebruikt ter aanduiding van een negatieve ontwikkeling. Maar het heeft niet per se met rechts te maken, want van linkse mensen hoor ik meer ‘rechtse’ opmerkingen dan van rechtse mensen.

Intermezzo

De Franse revolutie, die begon met de bestorming van de Bastille, was het resultaat van een periode van groeiende sociale tegenstellingen, economische crisis en onvrede onder de Franse bevolking.

Dat we spreken van links en rechts is begonnen toen in de Tweede Kamer partijen begonnen te ontstaan. Partijen die links van de voorzitter zaten werden links genoemd en de partijen rechts van hem rechtse partijen.

Toevallig zaten links de partijen die veel staatsbemoeienis wilden, vooral op sociaal-economisch vlak. Zij hadden geen bezwaar tegen belastingverhogingen om de sociale zekerheden te waarborgen. Rechts zaten partijen die minder staatsbemoeienis wilden, veel meer aan de mensen en het individu wilden overlaten en door weinig belasting de keuzevrijheid van mensen wilden behouden.

Hadden de partijen omgekeerd gezeten dan hadden we de PvdA nu een rechtse partij genoemd. Overigens zijn er ook historici die niet de Tweede Kamer als bron nemen van de termen, maar de indeling van de Franse Staten Generaal na de Franse Revolutie.

Mijn mening

Ik zeg wel eens dat ik sociaal liberalist (liberaal) ben. Er zijn standpunten van ‘links’ waar ik me in kan vinden en er zijn standpunten van ‘rechts’ die mijn voorkeur hebben. Dat ik stem wat ik stem komt vooral omdat ik geloof in het individu en individuele keuzevrijheid. Iedereen is in eerste instantie verantwoordelijk voor zichzelf en de mensheid als geheel.

Er moeten mogelijkheden zijn als onderwijs, cultuur en dergelijke, waardoor het individu zich kan ontplooien en ontwikkelen. Daarnaast moet er een ‘vangnet’ zijn voor individuen die niet of tijdelijk niet in staat zijn voor zichzelf te zorgen door ziekte, werkloosheid en overige factoren. En in een breder perspectief geplaatst kun je hoe we omgaan met wangedrag, criminaliteit en dergelijke ook als onderdeel van dat vangnet zien. Maar dan andersom. Hoe we omgaan met genoemde zaken bepaalt in welke mate individuen worden tegengewerkt in het kunnen nemen van verantwoordelijkheid, in het zich ontwikkelen en eenvoudig bouwen aan een prettig leven.

Met name dat ‘vangnet’ is doorgeschoten. Eigenlijk kun je constateren dat iedereen het daar mee eens is en dat er voor de toekomst maatregelen moeten worden genomen. Bij het zorgvangnet is dat deels omdat het bij de huidige ontwikkelingen onbetaalbaar wordt en deels om dat er een ongezonde scheefgroei is ontstaan tussen individuen die het vangnet financieren en degenen die er gebruik van maken. Bij het jusitiële vangnet zie je dat een slachtoffer vaak zwaar wordt belast in verhouding tot de dader, wat ook een ongezonde balans geeft.

In het benoemen van de problematiek is de ene persoon wat directer dan de andere. Anders gezegd, de diplomaat of politicus zegt in bedektere, en wellicht meer genuanceerde, termen hetzelfde als de burger die een probleem, of oplossing daarvan, in straattermen uit. Elke uiting, hoe ook geformuleerd, heeft echter een signaalfunctie waarin de beleving in de maatschappij wordt getoond. Daarbij kan worden geconstateerd dat zaken die iedereen weet, maar waar voorheen niet openlijk over werd gesproken, nu gewoon worden benoemd. Dat laatste werkt de zogenoemde ‘verrechtsing’ in de hand. Waarbij die verrechtsing doorgaans niet meer is dan het uiten van een mening die al veel langer leefde, maar voorheen in gedachten bij een individu of binnen een bepaalde groep.

Wat me opviel bij de drie socialisten, overigens alledrie academisch geschoold, waren de radicale opmerkingen. Gisteren werd bij het journaal gesproken over de toegenomen agressie bij overvallen in de detailhandel. Alle vier riepen we, ieder vanuit eigen ervaring, dat er veel harder moet/mag worden opgetreden tegen de ‘crimineeltjes’.  Uiteindelijk kwamen we, na nog wat andere voorbeelden, in een discussie over de minderheden die te veel aandacht krijgen, waardoor de samenleving voor de meerderheid minder leuk is.

Zwaarder straffen, maar wel vanuit een vastgelegd rechtsysteem. Niet door ‘eigen rechtertje’ of massahysterie

Meerderheid / minderheid

Het bekende gezegde ‘de goeden moeten onder de kwaden leiden’ kwam daarbij naar voren. En dat is wellicht wel het kritieke punt, de reden van de scheefgroei en de verrechtsing. Een bepaald probleem ligt namelijk altijd bij een minderheid. Daarbij maakt het niet uit of die minderheid blind is, homo, jood of ondernemer.

Bij het zoeken naar oplossingen voor die minderheid zijn we de samenleving als geheel uit het oog verloren. De meerderheid kan door de specifieke problematieken van haar individuen worden gedefinieerd als een verzameling minderheden. Een verzameling minderheden waarbij het grootste deel van de individuele eigenheid van de leden tot de meerderheid behoort. Immers, een jood, gehandicapte of homo behoort wellicht tot een minderheid, maar is daarnaast vooral ook huis- en autobezitter, televisiekijker, slachtoffer van een, niet aan zijn minderheid gerelateerd, geweldsmisdrijf, partner met mogelijk kinderen etc. En behoort daarmee tot een meerderheid.

Verrechtsing is, wanneer we de uitspraken van rechtsnationalisten en hun broeders aan de extreem linkse kant even vergeten, vooral de roep om de samenleving leefbaarder, prettiger en rechtvaardiger te maken. Dat betekent in deze tijdgeest hulp aan individuen die dat

echt

nodig hebben en

zwaardere

straf voor de enkele individuen die het leven van andere individuen bemoeilijken op een manier die de meerderheid niet accepteert.