Wanneer je mensen vraagt naar hun stemkeuze, dan hoor je vaak ‘ik heb XXX gekozen, want die YYY’. Bij XXX wordt dan een partij genoemd en bij YYY een verkiezingsbelofte of ander argument dat is teruggebracht tot een individuele wens van de aangesprokene. Dat terugbrengen kan ook een negatieve omkering zijn, een reden om juist niet op een bepaalde partij te stemmen.

Enkele voorbeelden van de eerste vorm (niet bedacht):
‘Ik heb PvdA gestemd, omdat ik ze lastenverlichting in de zorg willen door verlaging van de ziektekosten’
‘Ik heb PvdA gestemd, omdat ik een sociaal Nederland wil’
‘Ik heb VVD gestemd, omdat je dat nu eenmaal doet als economie-student’
‘Ik heb VVD gestemd, omdat die elke keer bij mij als advies uit de stemwijzer kwam’
‘Ik heb VVD gestemd, omdat ze als enige realistische maatregelen voorstelt om de staatsschuld terug te verlagen’
‘Ik heb SP gestemd, omdat die Roemer me wel een geschikte vent lijkt’
‘Ik heb SP gestemd, omdat ik geen belasting wil betalen voor al die uitkeringstrekkers’
‘Ik heb SP gestemd, omdat ik het eerlijk vind als iedereen ongeveer hetzelfde inkomen heeft’
‘Ik heb D66 gestemd, omdat ze tegen verdere inmenging op het internet (auteursrechten) zijn’
‘Ik heb D66 gestemd, omdat ze tegen de wietpas zijn’
‘Ik heb D66 gestemd, omdat ze als enige uitgesproken pro-Europa zijn’
Een voorbeeld met negatieve omkering:
‘Ik heb PvdA gestemd, want de VVD wil de thuiszorg afschaffen’.

Combinatiefoto Rutte - Samson foto Jacqueline de Haas, bewerking AD/MT

Ik begrijp dat mensen, als je hen vraagt naar hun stemgedrag, niet met een uitgebreide opsomming van argumenten komen om hun stem te onderbouwen. Daarom vroeg ik door en toen bleek dat er verder helemaal niet zo veel argumenten waren. Bij doorvragen bleek ook dat veel mensen helemaal geen vertrouwen hebben in politici en de uitvoering van de beloften. Sommigen weten dat zoiets komt door het geven en nemen bij coalitievorming, anderen denken dat een politicus/partij het toch al niet van plan was.

Ik vraag me af waarom mensen hun stemkeuze bepalen op basis van zo’n verkiezingsbelofte, als ze er geen vertrouwen in hebben dat deze wordt uitgevoerd. Is het dan niet veel beter om naar de uitgangspunten van een partij te kijken. Zoals ik eerder schreef (in: verrechtsing):

Linkse partijen willen veel staatsbemoeienis, vooral op sociaal-economisch vlak. Zij gebruiken daarvoor belastingverhogingen om de sociale zekerheden te waarborgen. Rechtse willen minder bemoeienis van de overheid, ze willen meer aan de burgers en het individu zelf overlaten en door weinig belastingheffing de keuzevrijheid van mensen behouden.

Mijn voorkeur gaat uit naar een overheid die een goed bestuurder is, dat zou je bemoeienis op afstand kunnen noemen. Goed bestuur is een functie waarbij je niets doet als het goed loopt en maatregelen neemt om iets dat niet goed loopt te verbeteren, te veranderen of het stopt. De wijze waarop je dat laatste doet zou moeten getuigen van kennis, visie, goede wil en creativiteit.

Genoemde eigenschappen ontbreken zowel bij de oplossingen van zowel links als rechts. Als je kijkt naar het hierbovengenoemde verschil dan zal links het vooral zoeken in de makkelijke weg, belastingverhoging voor hogere inkomens en dergelijke. In het verleden bleken ze vooral goed in potverteren, wat we in deze tijd nu juist niet kunnen gebruiken. Rechts lijkt wat creatiever. Maar blijkt het, in ieder geval de afgelopen jaren, vooral te zoeken in populistische oplossingen (neem bijv. die ongelukkig uitgevoerde 130 km/u regel; wat eigenlijk geen voorbeeld is van een oplossing, omdat het bedoeld was als cadeautje).

Het gaat me dus niet om de verkiezingsbeloften en details. Er zijn onderwerpen waarbij ik me kan vinden in oplossingen van links en andere waar ik de voorkeur geef aan oplossingen van rechts (ik noem me zelf sociaal liberaal). Maar mijn basishouding is rechts, zoals wellicht al uit bovenstaande blijkt.