Een paar jaar geleden vertelde een goede vriend me, Aart, dat hij zijn leven anders ging inrichten. Hij wilde niet meer hechten. Dat was de algemene opmerking. Het betekende niet meer hechten aan bezit en mensen. Hij wilde geen samenwerking meer wanneer dit officiële verbintenissen met zich meebracht, alleen nog projecten waarbij eenvoudig afscheid kon worden genomen. Het kwam er eigenlijk op neer dat hij geen bezit en geen verplichtingen meer wilde. Hij wilde zijn leven van dag tot dag naar eigen inzicht en vanuit zichzelf kunnen inrichten.

In het begin leek het me vooral een zweverig initiatief. En omdat ik mijn vriend redelijk goed kende, vermoedde ik achter zijn nieuwe levensvisie de frustraties, niet behaalde ambities en nog niet uitgevoerde dromen waarover hij me had verteld. Maar in de spaarzame keren dat ik het zag, mocht zien, bleek hij inderdaad met veel vrienden en kennissen te hebben gebroken of het contact, zoals met mij, op een lager pitje te hebben gezet. En bezittingen werden beperkt tot het hoogst noodzakelijke. Niet dat hij direct allerlei dingen wegdeed, maar geleidelijk bleven alleen basiszaken over. Voor hem waren dat een goede hifi-set, keukengerei, een vervoermiddel.

Verhuizing

De afgelopen week ben ik begonnen met voorbereidingen om mijn archief te verhuizen. Ik kom daar later op terug. Gisterenavond sprak ik een vriend, Peter, die een hele grote aanhangwagen heeft. Hij had aangeboden me te helpen bij de verhuizing. Ik heb ooit zelf een ‘gewone’ aanhanger willen hebben of een bestelwagen, als tweede auto. Dat leek me handig om niet afhankelijk te zijn van anderen als ik dozen en andere grote verpakkingen wil vervoeren; materialen die ik niet in een ‘luxe’ auto wil vervoeren of die daar eenvoudig niet in passen.

In het gesprek dat ik met Peter had over de voorbereidingen van de verhuizing vertelde hij me over de dingen die hij alleen het afgelopen jaar al meemaakte met zijn aanhanger. Over de nieuwsgierige voorbijganger die een grote snee in het zeil van zijn aanhanger maakte om te kijken of er wellicht wat interessants in zat/lag, over de vandaal die de achterlichtjes kapot sloeg, over de afgunstige die de banden kapotsneed, over de kruimeldief die probeerde de sloten er van af te krijgen.

Na het telefoongesprek moest ik terugdenken aan de opmerkingen die Aart had gebruikt om zijn levensveranderende beslissing te verklaren. En ik dacht, hij heeft misschien wel gelijk. Waarom zou je dingen willen hebben die alleen maar overlast veroorzaken of waarbij het gemak niet in verhouding staat tot de overlast. Een aanhanger hebben is handig, maar de overlast en ergernis van genoemde gebeurtenissen wegen wellicht niet op tegen het gemak.

Natuurlijk is het een voorbeeld. De man/vrouw die een aanhanger binnen hebben staan hebben vast geen last van voorbijgangers en afgunstigen die hun garage binnendringen om te doen wat Peter overkwam. Maar iedereen heeft zijn eigen voorbeelden van bezit dat eigenlijk een last is, waarbij de voordelen niet opwegen tegen de lasten. Daarbij maakt het niet uit of die voordelen nu status- en egogerelateerd zijn of de invulling van een liefhebberij of een gemak. Het gaat vooral om de verhouding.

Mooie motorboot

Wanneer je elke dag of een X-aantal dagen per jaar een bepaald product nodig hebt, zal het risico van ongemak makkelijk opwegen tegen het gemak. Maar de man met de boot, die zelf nauwelijks toekomt aan varen. Wat moet ie met die boot. Die ene keer per jaar huren van een boot is voordeliger dan het onderhoud en de ergernis.

Ergernis? Ja, want tegen min of meer onbekenden streelt hij zijn eigen ego met ‘ja, ik heb een Hermes Iron Duke van 15 meter, prachtige boot, ligt in blabla’. Maar vrienden horen de kosten voor onderhoud en liggeld, de ene keer per jaar dat hij zelf tijd heeft om te varen, de zoon die het als zijn bezit ziet en al twee keer stoned, dronken of anderszins brokken maakte met de boot etc’.

Tja, en als je geld genoeg of over hebt!? Onzin natuurlijk. Het is een ander onderwerp, maar echt geld kijkt naar waarde en rendement. Veel producten hebben hun waarde al verloren als je er naar kijkt, bij wijze van spreken.

Ik weet nog goed dat ik kantoormeubels kocht bij Eltink in Beesd, toen één van de paradepaardjes op het gebied van kantoormeubelen. Het was een set (bureau, vergadertafel en bijpassende stoelen) waarvan er drie waren in Nederland, één bij de RvB van Shell, één bij een internationaal opererend bedrijf in Den Haag en de derde bij mij in Utrecht. De verkoper zei, ‘je betaalt nu 38.000 gulden, we zetten het bij je neer en de dag erop is het tweedehands en heeft het niet meer de waarde die jij nu betaalt.’ Hij had gelijk, vijf jaar later verkocht ik het geheel voor 2500 gulden aan supermarkteigenaar.

Ach, waar het eigenlijk om gaat is dat ik denk dat wij bewuster zouden moeten omgaan met bezit. Eerlijk durven zijn over de redenen die ons stimuleren tot een aankoop, tot het willen hebben en behouden van iets. Als ik dit opschrijf denk ik aan de onderzoeken over aankoopgedrag, waarbij de enige conclusie is dat deze nooit wordt ingegeven door ratio, maar altijd door emotie. Maar er schieten meer gedachten door mijn hoofd. Mijn leven komt voorij, een leven van indrukken, bezittingen, ergernissen rondom het bezit en het afdanken van het bezit.

Het ene bezit vanuit valse trots, het andere om te pochen, het idee van een mogelijk goede investering of belegging, voor de omgeving en om vele andere reden. Maar zelden gaf het dat wat ik wilde. Alleen wanneer de reden ‘zuiver’ was, van binnenuit, was bezit zinnig. Omdat ik iets leuk vond, het handig vond of omdat ik het gewoon wilde hebben. Laat me alsjeblieft niet terugdenken aan de ergernissen die ik had van bezit om andere redenen.