Vorige week zag ik de aflevering over onze grootste kunstvervalser Han van Meegeren. Het was in het derde deel van de BBC serie ‘Fake or Fortune’ over kunstvervalsing. Door velen, ook door de makers van de BBC documentaire, wordt Van Meegeren gezien als de allerberoemdste vervalser. Hoewel er ook mensen zijn die zijn vervalsingen zo beroerd vinden, dat ze het vreemd vinden dat hij nooit is ontmaskerd. Want hij werd betrapt en veroordeeld door zijn eigen actie.

Han van Meegeren vervalste onder andere werk van Johannes Vermeer. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij beschuldigd van samenwerking met de vijand, omdat hij werk aan Goering had verkocht. Om onder zijn straf uit te komen vertelde hij dat hij Goering had opgelicht en dat het werk een vervalsing was. Hij werd toen niet veroordeeld voor collaboratie, maar voor vervalsing.

Kunstfraude en Han van Meegeren

Deze week ontving de nieuwste AO (Actuele Onderwerpen) van Stichting Ivio, een voorheen wekelijks boekje over één onderwerp. Het boekje (AO, nr. 2984) gaat dit keer over Kunstfraude. En vanzelfsprekend komt Van Meegeren ook in dit door Olivier Rieter geschreven boekje ter sprake.

Han van Meegeren

Roquebrune-Cap-Martin, Avenue des Cyprès 10, Frankrijk waar Van Meegeren van 1932 tot 1938 woonde en zijn beroemdste vervalsing maakte, de Emmausgangers.

Een tijd geleden kocht ik een stapeltje boeken bij een tweedehands boekenzaak. Daarbij zat ook het boek ‘De Alchemist van de Roquebrune’, geschreven door Elseviers kunstredacteur Jan Baesjou (16 mei 1922 – 6 mei 2002). Toen ik het boek een paar jaar geleden begon te lezen werd ik al snel in het verhaal getrokken.

Het boek, kort na het overlijden van Van Meegeren uitgebracht, beschrijft de periode (1932-1938). Van Meegeren leeft dan in Zuid-Frankrijk en experimenteert daar met pigmenten.

Het verhaal is geschreven vanuit de ik-persoon, die zijn gedachten uitspreekt, als ik me goed herinner. Maar vooral herinner ik me de gedetailleerde beschrijving van de experimenten en de trucs van de vervalser.

Wilbert Gieske

Kort nadat Wilbert Gieske uit GTST was gestapt, sprak ik met hem over het schrijven van een eenakter op basis van het boek. ‘De Alchemist van de Roquebrune’ speelt grotendeels in één ruimte, het atelier van Van Meegeren. Door de gekozen stijl leent het zich heel goed voor omzetting naar toneel. Als ik mijn ogen dicht doe zie ik het toneel al voor me uitgerold.

Pigementen

In de BBC documentaire wordt uitgebreid onderzoek gedaan naar de pigmenten. Met name daarbij schijnt Van Meegeren zich te hebben onderscheiden van andere vervalsers. Zelfs met de huidige technische mogelijkheden, meetapparatuur en dergelijke, is het moeilijk vast te stellen dat de pigmenten kort voor de oorlog zijn gemaakt. En niet, zoals bij Vermeer nodig is, in de 17e eeuw.

Echte Van Meegerens

Han van Meegeren maakte niet alleen vervalsingen. Hij heeft ook een eigen oeuvre opgebouwd. Die is door de vervalsingen wat op de achtergrond geraakt. Toen ik vorig jaar met een relatie over het boek sprak, vertelde deze me dat hijzelf drie Van Meegerens bezit.

Hij noemde twee personen, die ik ook ken, die de meeste van de overige Van Meegerens bezitten. Eén van hen leende deze werken uit, tegen vergoeding, aan diverse musea. Maar vandaag zag ik dat vooral Leon Vosters veel schilderijen van Van Meegeren heeft. Hij heeft ook een interessante site met veel, zo niet alle, informatie over de meestervervalser.

Meer informatie:

• De actuele site van Leon Vosters over Han van Meegeren
• Twee websites die inmiddels zijn opgeheven, maar bewaard bij Wayback Machine van Archive.org:
  • De voormalige site van Leon Vosters over HvM
  • Nog een site over Han van Meegeren
• Wiki-pagina over Han van Meegeren
• Het boek ‘de Alchemist van de Roquebrune‘ nog te koop
• Zie ook bericht ‘de Alchemist van Roquebrune‘

Download hier het AO-boekje ‘kunstfraude‘ als ebook.