Steeds vaker zie je advertenties en commercials met de mededeling: gratis inschrijven. Ruim tien jaar geleden, toen ik een marketingcursus deed in Amerika, zag ik het voor het eerst: free subscription, subscribe for free en dergelijke. Het was de opkomst van internetmarketing. Ook op de in Amerika populaire coupons, vergelijkbaar met onze kortingsbonnen maar toch een beetje anders, werden ze veel gebruikt. Nu vermelden allerlei, ook dubieuze,  bedrijven, clubjes en organisaties het

GRATIS INSCHRIJVEN

. Het wordt zelfs als USP (Unique Selling Point) gebruikt.

Vroeger betaalde je bij inschrijven administratiekosten. Vaak werden die kosten verpakt in allerlei andere benamingen om het toch wat dubieuze karakter van het inschrijfgeld bij bepaalde diensten te camoufleren.

In het niet digitale tijdperk waren voor het inschrijven altijd mensen nodig. Bedrijven die op dit moment het inschrijven (nog) niet hebben gedigitaliseerd gebruiken de vermelding ‘gratis inschrijving’ vaak ook, terwijl er dan nog wel een medewerker nodig is om de inschrijving of de intake te doen.

Bij internetbedrijven en veel ander bedrijven en overheden vullen nieuwe klanten zelf de benodigde formulieren in op internet. De inschrijfkosten zijn daarmee voor de betreffende organisatie als het goed is verlaagd. Toch gingen in het begin velen door met het berekenen van inschrijfgeld.

Tot er iemand op het idee kwam de inschrijfkosten te laten vallen, om de drempel te verlagen, en het extra inkomen op een andere manier uit de klant zijn zak te kloppen. ‘Gratis inschrijven’ betekent immers niets anders dan ‘we zullen u niet direct bij de deur uitkleden, we nemen u binnen wel te grazen.’

Sommige bedrijven en organisaties lopen daarmee een klein risico. Want als je ‘eenmaal binnen’ niets afneemt dan hebben ze geen inkomsten. Dat gezegd hebbende, moet ik aan een uitspraak van Ludwig Hertel denken, die ik ooit sprak toen een schoolvriend in één van zijn Golden Ten gokclubs werkte: ‘Iemand kan veel of weinig winnen op een avond, maar uiteindelijk win ik het altijd’.

En dat geldt denk ik voor veel branches. Want niet alleen gokkers zijn psychisch belast. Wanneer je jezelf gratis hebt ingeschreven en wellicht nog allerlei andere gratis dingen hebt ontvangen, voelen de meeste mensen zich geleidelijk, vaak onbewust, verplicht tot de aanschaf van iets waarvoor betaald moet worden.

Gratis inschrijven is een lokkertje.

Twaalf Oscar nominaties voor Lincoln

Dat doet me denken aan een andere vaak loze kreet. Het is van een andere orde, maar net zo misleidend of ergerlijk: Nominaties.

Wanneer het begon kan ik niet meer achterhalen. Ineens werd bij de promotie van films gemeld dat de film een nominatie had gekregen voor een Oscar of Golden Globe. Alsof daarmee al wat was gewonnen. Enige tijd daarna werd soms zelfs vermeld dat een film was genomineerd voor een nominatie. Dat betekende vaak niet meer dan dat de producent zijn film onder de aandacht had gebracht van de organisatie van de Academy Awards of de Golden Globe.

Steeds vaker verschenen daarna advertenties en dergelijke met vermelding van nominatie. Niet alleen van films, maar van allerlei personen, producten en diensten. Het is een typisch voorbeeld van ‘how to lie with statistics’. Ook al is het vermelden van een nominatie wellicht geen leugen, voor mij vallen al dit soort misleidingen daaronder.

Er zijn namelijk drie problemen met de nominatie vermelding:

• Je kent de organisatie vaak niet

  . Wie zitten er in het bestuur/jury van de organisatie, wat voor mensen zijn dat, hoe belangrijk en ter zake kundig is hun oordeel. Iedereen kan een stichting opzetten, een prijs uitschrijven en de regels voor nominatie uitschrijven etc. (mijn hond is genomineerd voor de verkiezing van mooste hondendrol, mijn badschuim is genomineerd etc)

• Hoeveel genomineerden zijn er

  . Nomineren van één, tien of honderd kandidaten kost de organiserende instelling niets. Maar meer genomineerden genereren meer publiciteit voor de organisatie. Dus hoe meer, hoe beter. Bij een groot aantal genomineerden kun je vragen zetten bij de kwaliteit van de genomineerden. Maar vaak is helemaal niet duidelijk voor buitenstaanders hoeveeel genomineerden er zijn.

• Niet gewonnen

  . Vaak hoor je na de uitslag niets meer over de nominaties. Bij personen kan het wel dooretteren en zelfs tot karakterdood leiden. Of de nominatie bleek als karaktermoord te zijn beraamd. Neem de vele Nederlandse politici die op mooie baantjes in Europa loerden en het ‘tóch niet werden’. En wat te denken van de film Lincoln met twaalf Oscar nominaties en zeven nominaties voor de Golden Globe. Gisteren wonnen ze uiteindelijk één Golden Globe. Met zoveel nominaties er maar één winnen; hoogmoed komt voor de val. Volgende maand, 24 februari, is de Oscaruitreiking.

Onderzoek

Als ik lees dat iemand of een product is genomineerd of dat een product of dienst gratis ga ik altijd uit van een marketingtruc. Dan  is het leuk om te kijken wat er achter steekt, wie het organiseert, wat de belangen zijn en dergelijke.

Dat kan in het algemeen nooit kwaad. Eigenlijk zou ieder consument dat moeten doen. Want als iets te mooi lijkt om waar te zijn, dan is dat ook meestal zo.