Gisteren las ik dat de BBC een uitzending van Fawlty Towers heeft gecensureerd. Veel media sprongen er bovenop en gaven commentaar. Het is schandalig natuurlijk, dat er wordt geknipt in historische en bovendien satirisch bedoelde beelden. En het is betutteling. Mensen kunnen echt het verschil wel zien of aanvoelen tussen een ‘nigger’-grap en een racistisch bedoelde ‘nigger’-uitlating.

Maar mijn gedachten dwalen af naar 1985. Kort na het uitkomen van ‘Back to the Future‘, in dat jaar, zag ik deze onderhoudende familiefilm in de bioscoop. Een paar jaar daarna kwamen kort na elkaar de vervolgfilms 2 en 3 (resp. 1989 en 1990). Die vielen tegen. Wat ik me nu alleen sterk kan herinneren is het gevoel dat ik had na de derde film. Het was een gevoel van ‘grote bedrijven mogen niet te groot worden, of er moet onafhankelijk toezicht blijven en dergelijke’.

Psychopatische alleenheerser

Af en toe denk ik nog aan het voorbeeld van die film. Er zijn meer films waar de macht en de gevolgen daarvan van de psychopatische alleenheerser als onderwerp zijn gekozen. Beter uitgediept en sterker zelfs. En wellicht had ik het vóór ‘Back to the Future 3’ vaker gezien. Maar in en na die film bleef het hangen. Mogelijk omdat het een visuele interpretatie leek van de boeken die ik las en de ideeën die ik daaruit haalde.

Met Microsoft, Apple, Google, Facebook zijn er bedrijven gekomen waar enkelingen de dienst uitmaken. Maar die bedrijven zijn zichtbaar en enigszins gevoelig voor de publieke opinie. Veel andere grote bedrijven zijn dat niet of slechts ten dele.

En dan heb je nog de mediaconsortiums van Berlus(t)coni, Murdoch, Turner en anderen, die de media beheersen en de publieke opinie kunnen bespelen. Zoals het verzonnen karakter Elliot Carver dat doet (ok, probeert) in de James Bond film ‘Tomorrow Never Dies’.

Nigger censuur

Oh ja, en dan censureert de BBC die scène. Een staatsbedrijf dat weliswaar een kinderfiele presentator jarenlang zijn gang liet gaan, maar ook prachtige, dieper gravende documentaires maakt. Dat BBC censureerde de Hitler-persiflage uit de aflevering ‘The Germans‘, beter bekend als ‘Don’t mention the war’, uit 1975. Daarbij marcheert John Cleese met een vinger onder zijn neus uit de eetzaal.

En er is ook nigger censuur. Want ook de scene waarin de majoor vertelt over de keer dat hij een vrouw meenaam naar een cricket-wedstrijd van India is aangepast. ‘De vrouw noemde de Indiërs de hele ochtend niggers, vertelt de majoor. ‘Stom natuurlijk’, gaat hij verder, ‘want de niggers zijn de West-Indiërs en deze cricketers waren wogs. ‘a Wog’ is in Engeland ook een kwetsend woord, dat wordt gebruikt bij donkere mensen uit Afrika en Azië.

Hier de bewuste scène ter ere van deze geweldige, tijdloze serie. En op de grote bedrijven kom ik nog terug.

Meer informatie:

• Achtergrond van het woord ‘nigger’ op Wikipedia
• Achtergrond van het woord ‘neger‘ op Wikipedia
• Lees het boek ‘wit over zwart’ van Jan Nederveen Pieterse (download het hier gratis)
• Zie ook mijn bericht ‘ Shock Comedians ‘ over o.a. Michael Richards (Cosmo Kramer in Seinfeld)