Flapdrol. Hoe begin je een bericht met zo’n titel. Laat ik het inleiden. Ik heb me een paar dingen voorgenomen dit jaar. Eén ding is dat ik geen onbetaalde vriendendiensten meer doe op mijn werkterrein. Ik ben geen verhuizer, dus vrienden mogen voor sjouwwerk nog een beroep op me doen. Maar klaplopen op mijn ideeën, teksten, marketingplannen en dergelijke dus niet meer.

Ik nam me ook voor duidelijk te zijn, zonder aanzien des persoon. Ken je dat, een wildvreemde trapt per ongeluk op je tenen, dat jij dan ‘sorry’ zegt. Maar als het een bekende is dat je hem/haar, bij wijze van spreken, de huid vol scheldt. Raar hè, dat je dan tegen een bekende anders reageert en je bij een onbekende onnodig verontschuldigt.

Onterecht verwijt van een … flapdrol

Gisteren werd ik gebeld door een vriend (rekbaar begrip). Hij verweet me dat ik iets niet had gedaan. Ik vertelde hem voor de tweede keer, dat ik wel had gedaan wat ik zou doen en dat juist hij nu aan de beurt was een vervolgstap te maken. Hij had me, vertelde ik hem, ook al twee keer zelf  gezegd dat hij me iets ging sturen zodat ik weer verder kon.

Voorheen zou ik het hem rustig vertellen en opnieuw wachten tot hij de vervolgstap zou maken. Maar nu zei ik hem ‘je bent een enorme flapdrol eigenlijk. Je komt zelf je afspraak niet na. Maar in plaats van eerst eens goed bij jezelf te raden te gaan, ga je er maar direct van uit dat ik fout zit.’

Hij herinnerde het zich weer. ‘Ja, we hadden inderdaad afgesproken dat ik je nog iets zou sturen’. Zijn opmerking klonk als hardop denken. Ik merkte dat hij zich zijn eigen fout nog niet wilde toegeven. Het leek alsof hij zocht hoe hij mij de schuld kon geven.

‘Je bent gewoon een flapdrol’, zei ik hem nog eens, ’je hebt zelf je zaakjes niet op orde en denkt dan maar direct dat de fout bij een ander ligt.’

‘ja, ja’, mompelde hij,’je hebt gelijk.’

Schuld afschuiven

Na het telefoontje realiseerde ik me dat het eigenlijk te vaak gebeurd. Veel mensen zijn geneigd schuld, fouten en problemen eerst bij een ander te leggen. Dat liever, dan toe te geven dat ze zelf fout zitten. Dat liever, dan na te denken hoe iets ook alweer was afgesproken. De redenen kunnen verschillen, maar het fenomeen en de gevolgen zijn hetzelfde.

Dat gedacht hebbende kwamen er direct een aantal voorbeelden naar boven. Situaties, kort geleden, dat  het me was overkomen. Het bleef niet bij één flapdrol. Er lopen vele flapdrollen rond, glimlachte ik in mezelf. Flapdrol, leuk woord eigenlijk.

Flapdrol, een definitie

Ik vroeg me af waarom ik de vriend flapdrol had genoemd en wat het eigenlijk betekent. Als etymologische verklaring geeft Van Dale ‘een drol van een niet-vaste substantie, als teken van ziekelijkheid’.

Als betekenis voor ‘flapdrol’ geeft Van Dale ‘waardeloos iemand’. Nou, dat dekt de lading wel.

Alleen zou je het aan het gedrag moeten koppelen, in plaats van aan de persoon. Vind ik. Dat iemand die zijn eigen afspraken vergeet daarin een flapdrol is en bij andere dingen geen flapdrol.

Het verschil tussen ‘je bent een flapdrol’ en ‘je bent een flapdrol als het aankomt op het nakomen van je afspraken’.

De eerste flapdrol in de geschiedenis

De eerste uitgave van Kamertjeszonde verscheen als deel vier van de ‘Jonge Gids’

In 1897 komt het woord ‘flapdrol’, voor zover bekend, voor het eerst voor op schrift. In het boek Kamertjeszonde van Herman Heijermans schrijft hij ‘Is me dat ’n flapdrol van ’n meid!’. Hij schreef het boek onder het pseudoniem Koos Habbema.

Bij de eerste druk had Heijermans geen uitgever. De tiende druk werd uitgegeven door Emanuel Querido, broer van Israël. (zie hier de pagina uit dat boek.)

De volgende fladrol

Vier jaar later komt het woord ‘flapdrol’ voor in het boek ‘Levensgang, roman uit de diamantwerkerswereld’ van Israël Querido. Hij beschrijft een woordenwisseling tussen een diamantwerker en een loopjongen. De jongen heeft zonder toestemming de wc gebruikt en vuil gemaakt: ‘Je moer op ’n hort… flapdrol’ (zie hier de pagina uit het boek).

Boeventaal

Daarna is het in 1906 opgetekend in het boekje ‘Boeventaal’. Dit boekje werd uitgedeeld aan politieagenten. Ze konden er woorden in opzoeken die werden gebruikt door boeven. In dit boekje wordt als betekenis gegeven: ‘meid, waar geen boon aan gelegen is’.

Belediging

Op 22 juli 1913 staat in de Leeuwarder Courant een verslag van een rechtszaak de dag ervoor. De 29-jarige veekoopman Pieter H. had in een dronken bui tegen agent Zijlstra geroepen ‘Jij doet mij toch niks, flapdrol’.

De agent kende het woord niet, maar begreep dat het een belediging was. Pieter H. werd veroordeeld tot 3 dagen gevangenis. (zie hier het bericht in de Leeuwarder Courant).

Van Dale

Van Dale 1914 – zie ook flapzoen

Ruim een jaar later staat het woord voor het eerst vermeld in de Van Dale, op pagina 531 in de vijfde uitgave van de Van Dale die in december 1914 verscheen.

De betekenis is dan ‘vent van niets, iemand die niets durft’. Met de toevoeging [plat], waarschijnlijk om aan te geven dat het volkstaal was.

In 1932 verschijnt het boek ‘De Geheimtalen’ van dr. Jules Moormann. Daarin wordt dezelfde betekenis gegeven aan het woord. Bij de ingang ‘meid’ staat echter ook dat een ‘gekke meid’ een flapdrol is.

Voorbeeldfunctie? In 2009

Na 1932 zal het wel vaker zijn gezegd en geschreven. Maar op dinsdag 26 mei 2009 wordt het weer leuk. Dan geeft minister Koenders van Ontwikkelingssamenwerking tijdens het vragenuurtje in de Tweede Kamer geen antwoord op een vraag van een SP-kamerlid.

Fractievoorzitter Jan Marijnissen wordt hierdoor kwaad op Koenders en maakt hem vanaf zijn zitplaats drie keer uit voor flapdrol. Meerdere nieuwsmedia tekenden het verhaal op, zoals de NOS en de Volkskrant (PDF - 136,59 KB). Dit is het filmpje op Youtube.

En Floor Bakhuys Roozeboom schreef kort daarna een artikel over het huftiger worden van het taalgebruik in Tweede Kamer (PDF - 434,31 KB)

Afbeelding header

En toen moest er nog een afbeelding in de header. Die vind je natuurlijk niet bij Unsplash en dergelijke. Dus vroeg ik ChatGPT4 een afbeelding te maken. Als antwoord kreeg ik dat het woord flapdrol tegen het contentbeleid is. Dus verving is flapdrol door ‘waardeloos’ persoon. Toen werd het antwoord:

Ik kan een afbeelding maken die past bij je verhaal over een waardeloos persoon. Hier is een beschrijving van de afbeelding die ik heb gemaakt: Een karikatuur van een persoon die er ongeïnteresseerd en slordig uitziet, met een uitdrukking van desinteresse en een houding die een gebrek aan inzet toont. De figuur staat in een rommelige kamer die zijn nalatige karakter weerspiegelt.

De gemaakte afbeelding heb ik in de header geplaatst.