Mobiele telefoon grap voor Nova

In de nacht van 24 op 25 februari 1994 werd ik tegen de ochtend wakker uit een droom. Na het ontbijt zat de droom nog in mijn hoofd; het rommelde in mijn fantasie verder. Ik voelde de aangename spanning om er iets mee te doen. Ik schreef de droom op en bewerkte het. De mobiele telefoon grap voor 1 april was geboren.

Vandaag of morgen bestaat de mobiele telefoon 40 jaar en morgen is het weer 1 april. Ik dacht terug aan de mobiele telefoon grap van 17 jaar geleden.

Na het ontbijt wist ik dat het een grap voor Nova was, de voorloper van Nieuwsuur. Ik belde twee relaties en nam daarna contact op met Guido van Ophoven. Hieronder het verhaal zoals ik het naar Guido mailde:

De mobiele telefoon grap

——————————————————————————————————————-

AAN: Guido van Ophoven

VAN: René van Maarsseveen

Betreft: idee voor item 1 april

Achterliggend idee

Mobiele telefoons hebben verbinding met een netwerk. De telefoon kan worden beschouwd als een zender/ontvanger. Je kunt je voorstellen dat de plaats te lokaliseren is waar een telefoon zich bevindt. Bij verplaatsing kan de bezitter van zo’n telefoon, van wie allerlei gegevens bekend zijn bij de serviceverlener en/of netwerkbeheerder, worden gevolgd. Door registratie op een stadsplattegrond kan bijvoorbeeld de politie de gangen van een verdachte nagaan.

Verhaallijn Nova

Inleiding

In Zweden heeft de politie het afgelopen jaar ruim 60% meer misdrijven opgelost dan in de jaren daarvoor. Dit is te danken aan een project met een geheel nieuw opsporingssysteem waarbij de wandel van mensen met een mobiele telefoon wordt geregistreerd. Zweedse filmmakers hebben over dit project, dat inmiddels drie jaar duurt, een documentaire gemaakt. Op dit moment loopt in Zweden een rechtszaak tussen de Zweedse justitie en de documentairemakers over de uitzending. De Zweedse justitie wil uitzending tegenhouden omdat er in de documentaire beelden voorkomen die de privacy van bepaalde mensen schenden. De filmmakers echter claimen dat hun film juist een aanklacht is tegen het project, een project waarin alle privacyregels met voeten worden getreden. Nova heeft enkele beelden uit de documentaire toegespeeld gekregen.

De documentaire

Dr. Knäckebröd van de universiteit van Stockholm, medewerker aan het project, heeft het woord. Het is duidelijk dat we midden in een lopend verhaal vallen, de dokter en de interviewer gaan bijv. net zitten in een kantooromgeving en de dokter zegt zoiets als: “Zoveel detail als op dat scherm van 12 bij 8 meter dat we net zagen heb ik hier op mijn PC natuurlijk niet. Op zich kan het wel, maar als ik heel Gotenborg op de PC wil zien is mijn scherm een brei van straatlijnen en registratiepunten”

(het genoemde grote scherm spreekt tot de verbeelding, meer nog dan tonen van zoiets. Het documentairegedeelte van Nova wordt verder geïllustreerd met beelden vanaf de PC en twee verhalen van de doctor).

Verhaal 1

De dokter vertelt dat het systeem binnenkort wordt uitgebreid. Op dit moment is het bijvoorbeeld niet mogelijk de exacte locatie te tonen. “We kunnen de coördinaten van een locatie bepalen maar deze nog niet direct tonen in een grafische afbeelding van die locatie. Wanneer we snellere computers hebben, de gegevens op een andere manier vastleggen en de plattegrond gedetailleerder maken, kan dat wel. Er zijn in Zweden XXX mobiele telefoons. We moeten de gegevens van al die telefoons verwerken, ook al wordt slechts een klein gedeelte getoond, voor we ze kunnen filteren op de mensen die we volgen.

Een andere belangrijke uitbreiding die we binnenkort gaan doorvoeren is het archiveren van gegevens en het automatisch vastleggen van relaties. We zijn daar al heel ver mee. Je moet je voorstellen dat we nu, door de enorme hoeveelheid gegevens die moet worden verwerkt, slechts om de vijf seconden een overzicht kunnen maken van de locatie van de verschillende telefoons.. Op zich is vijf seconden genoeg want hoever kun je zo ding verplaatsen in zo’n korte tijd. Zo’n overzicht willen we archiveren, waardoor je later een bepaalde situatie kunt analyseren. Wanneer bijvoorbeeld blijkt dat er een ongeluk is gebeurd op een bepaalde tijd en plaats kun je snel terugvinden wie zich omstreeks die tijd op die plaats bevonden.

Het automatisch vastleggen van relaties is wellicht nog interessanter. We hebben daar onlangs al succes mee gehad. 15 november vorig jaar is er een bankoverval gepleegd in de bankstraat in Stockholm. Uit getuigenverklaringen was bekend dat er vijf criminelen bij betrokken waren. Na enkele dagen speuren was de politie op het spoor van vier verdachten, gelukkig allen in bezit van een mobiele telefoon. Wonderlijk genoeg bleken deze personen in de tijd dat we ze volgden op ons systeem geen enkele keer contact te hebben. In ieder geval is het nooit voorgekomen dat twee of meer van de telefoons van deze verdachten tegelijkertijd op één locatie waren. Het programma dat automatisch relaties legt en dat sinds enkele maanden experimenteel draait, toonde dat een persoon regelmatig contact had met de verdachte personen. We wisten toen natuurlijk al snel hoe de eigenaar van die telefoon heette, maar het bleek geen bekende van de politie. Enkele dagen daarna hadden we geluk. Alle vijf telefoons, die van de onbekende zowel als de vier verdachten, kwamen samen op een locatie. Toen dat drie dagen later weer gebeurde is de politie gaan posten op die locatie. We wisten, door het nog grove registratiesysteem, nog niet exact waar de bijeenkomst plaatsvond. Na negen dagen posten bleek dat een café te zijn. Twee rechercheurs konden daar eenvoudig het verhaal opmaken waaruit bleek dat de vijf personen de daders waren van de bankoverval.

Het automatisch vastleggen van relaties gaat ongeveer als volgt. Wanneer twee telefoon langer dan een bepaalde tijd bij elkaar op dezelfde locatie zijn, en zeker wanneer dat binnen een bepaalde afstand gebeurd, kun je ervan uitgaan dat er een relatie bestaat tussen de bezitters van de telefoons. Welke dat maakt niet uit. Datum, tijd en locatie coördinaten worden automatisch vastgelegd bij de persoonsgegevens van de beide personen. Wanneer binnenkort fijnere meetgegevens worden gebruikt kun je bepaalde locaties gaan uitsluiten. Wanneer twee personen bijv. bij een zebrapad voor een verkeerslicht staan te wachten heeft het geen zin dat vast te leggen. Een onderscheid tussen een particuliere locatie en bijv. een café is wel weer interessant.”  Etc… Nu eventueel even een onderbreking door de presentator van Nova of onderin beeld tekst waarmee duidelijk wordt gemaakt dat naar een andere plaats in de documentaire wordt gesprongen.

Verhaal 2

De dokter gaat verder: “Laten we eens een willekeurige mobiele telefoonbezitter nemen. Noemt u eens een getal, zeg onder de vijfduizend, dan nemen we dat record uit de database.” Interviewer noemt een getal en de dokter typt dit in. We zien dat intypen en zien ook het resultaat. Er verschijnt een record met het bijbehorende getal en de gegevens van de bijborende persoon. “Knut Knurtson”, zegt de doctor,” nu eens kijken waar deze persoon zich bevindt. We zien de dokter een muisklik geven op het vakje ‘registratiepunt’ en zien een puntje oplichten op de plattegrond. “Ah, dat treft, Knurtson bevindt zich in de rosse buurt van Stockholm… etc”

verdere mogelijkheden bijv:
– kijken wie er in zijn omgeving zijn
– wegfilteren van andere mannen
– wegfilteren van vrouwen boven de veertig

Verhaal twee met de records verduidelijkt waarom er een rechtszaak is in Zweden. Na de twee scènes uit de documentaire komt de presentator in beeld. Hij vertelt dat bijv. de VARA in onderhandeling is over de aankoop van de gehele documentaire die dan later in het jaar in zijn geheel wordt vertoont. Nova onderzocht of zoiets als in Zweden ook in Nederland mogelijk is. Om te beginnen had Nova een gesprek met de dokter in Zweden. Liefst opgenomen op locatie in Zweden (wellicht dezelfde locatie als uit documentaire), als dat niet kan enkele opnamen uit een telefonisch interview. Het interview is in het Duits om de snelheid van werken aan te geven (een tolk was niet snel te vinden etc.) en enkele mis te interpreteren (vanwege gebrekkig Duits) uitspraken mogelijk te maken.

Twee dingen worden in ieder geval duidelijk:

– Er zijn wel eens (anderhalf jaar geleden) mensen uit Nederland geweest. ‘…van Justitie ja, en enkele uit het bedrijfsleven. Ein Herr Dokter Smit of iets dergelijks en een Docters van Leeuwen  ’.

– Het hele systeem blijkt een vinding van Siemens en Philips Duitsland. Het project wordt onder verantwoording van Zweedse autoriteiten uitgevoerd door Zweedse, Duitse en Nederlandse technici. Niet alleen door het Zweedse ministerie van Justitie, maar natuurlijk ook door de Telefonie (zegt de dokter nog met nadruk, alsof de kijker dat niet allang had vermoed.

Ben Verwaayen - de mobiele telefoon grap

Ben Verwaayen

 

Reportage Nova

Daarna gesprek op lokatie met Ben Verwaaijen van KPN of ander voor de handliggend persoon die wil meespelen.

Nova legt uit dat herhaaldelijk verzoek tot een gesprek op niets uitliep, we overvallen de heer Verwaaijen daarom vlak voor hij het hoofdkantoor van KPN binnengaat.

De interviewer en Verwaaijen kennen elkaar. Verwaaijen is te beleefd om direct door te lopen als hij wordt aangesproken. Wellicht weet hij niet waarover het handelt of veinst hij dat, dat wordt de kijker niet duidelijk. Hij begint amicaal.

“Hallo Paul, wat brengt jou hier? Nova?”

“Ja, meneer Verwaaijen, ik wilde u vragen of u op de hoogte bent van de rechtszaak die in Zweden loopt tegen de makers van een documentaire over etc?”

Verwaaijen begint al enigszins onbeholpen om zich heen te kijken en mompelt bevestigend. Tweede directe vraag: ‘Zo’n project als in Zweden al drie jaar loopt, is dat ook in Nederland mogelijk of al aan de gang…’

Verwaaijen nog minder op zijn gemak kijkt op zijn horloge en roept:’Is het al zo laat, sorry ik moet naar een vergadering eh heren bedankt zover’. De camera volgt hem terwijl hij het gebouw binnensnelt.

Volgende gesprek op locatie met een medewerker van Philips Duitsland die de positie van Philips uitlegt in Zweden, nog wat technische mogelijkheden belicht en laat doorschemeren dat er ook in Nederland ….

Studiogesprek

Tenslotte in de studio gesprek met twee deskundigen, bijvoorbeeld een jurist over privacy en over bewijslasten bij misdrijven (het weten van de locatie van een telefoon en de eigenaar daarvan, betekent nog niet dat deze eigenaar ook daadwerkelijk degene was op de locatie).

Afkondiging van dit onderdeel van Nova met de opmerking dat aanstaande maandag 1 april meer informatie over dit onderwerp wordt gegeven (dan wordt verteld dat het een 1 april-grap was en wie weet zijn er dan inmiddels vragen gerezen die beantwoorden moeten of kunnen worden).

Vooraankondiging

Voorafgaand aan de uitzending van Nova op 1 april is wellicht uitlekken naar een landelijk dagblad interessant. Grote kop in Telegraaf: In Zweden 60% meer pakkans door gebruik mobiele telefoons…

In Journaal van 8 uur aankondiging.

——————————————————————————————————————-

Later op die 25e maart sprak ik Guido die me vertelde dat ze er niets met de mobiele telefoon grap gingen doen. Ach, zo gaat dat.

Enkele weken later stond er in de krant dat het mogelijk is met mobiele telefoons aan plaatsbepaling te doen. Het woord driepuntsmeting werd daarbij nog niet gebruikt. Maar nu is het algemeen bekend, mede dankzij films als The Net, dat mensen getraceerd kunnen worden aan de hand van hun mobiele telefoon. En er zijn talrijke toepassingen voor mobiele telefoons die daar gebruik van maken.

zie ook bericht ‘1 april

Print deze pagina
Bovenstaand bericht is geschreven op 31 maart 2013 door in de categorie 2013, Algemeen

Vorige en volgende berichten

« Ouder: Nieuwer: »

Een willekeurig bericht

Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *