
Hoeveel landen zijn er in de wereld?
Hoeveel landen zijn er in de wereld? Die vraag blijkt niet zo makkelijk te beantwoorden.
Vroeger kocht ik af en toe de CIA Factbook en de World Almanac book of facts. Twee dikke, maar handzame, naslagwerken met allerlei wetenswaardigheden. Er staan lijsten in van alle nobelprijswinnaars, alle Olympisch kampioenen, vliegtuigongelukken, natuurrampen en veel en veel meer.
In de CIA Factbook staat met name ook veel informatie over alle landen van de wereld. Zoals aantal inwoners, klimaat, politieke situatie, vlag en dergelijke. Het boek wordt nog steeds uitgegeven, zowel analoog als digitaal. Hoeveel landen zijn er in de wereld. Het CIA Factbook lijkt een bron om die vraag te beantwoorden. Maar ik wil verder kijken.
Hoeveel landen zijn er in de wereld?
De Amerikaanse overheid is daarbij wellicht een goed beginpunt. Ik ga op internet naar de douane van de Verenigde Staten van Amerika en vul een formulier in. Om aan te geven uit welk land ik kom krijg ik de mogelijkheid te kiezen uit 251 mogelijkheden. In de keuzelijst staat Bouvet, een onbewoond eiland in de zuidelijke Atlantische oceaan.
Daar heb ik al eens van gehoord. Want voor Nederlandse internetgebruikers is .BV een aantrekkelijke domeinextensie (eigenlijk heet dat topleveldomein). Bouvet hoort echter bij Noorwegen en dat wil niet dat de extensie wordt geëxploiteerd.
Ook Zuid-Jemen staat in de lijst van de douane. Maar dat is al vanaf 1990 geen zelfstandige staat meer, sinds het met Noord-Jemen de Democratische Volksrepubliek Jemen werd. En de ‘Neutrale Zone’, een driehoekje tussen Saoedi-Arabië en Irak, is tijdens de golfoorlog opgeheven.
Aan de andere kant staan er landen niet op de lijst. Dat zijn de landen die door de Verenigde Staten niet worden erkend of om andere reden niet worden vermeld. Denk daarbij aan Abchazië of Zuid-Ossetië, twee zelfstandige staten die met Russische steun onafhankelijk werden van Georgië. Of neem Transnistrië, een ministaatje tussen Moldavië en Oekraïne.
Abchazië en Zuid-Ossetië worden alleen erkend door Rusland, Nicaragua, Venezuela en een paar onbeduidende landen. Transnistrië, dat ‘aan de andere kant van de Nistru’ betekent, wordt ook nauwelijks erkend. Het hoort volgens de Verenigde Naties officieel dan ook nog steeds bij Moldavië. En Zuid-Soedan staat waarschijnlijk pas sinds kort op de lijst, het werd in 2011 onafhankelijk.
Internetlanden

Boudewijn Büch schreef een hoofdstuk over Bouvet, ontstaan en geschiedenis, in zijn boek Het IJspaleis
Hoeveel landen zijn er in de wereld?. Wellicht kan ik voor het antwoord gebruik maken van de internet domeinextensies, oftewel de topleveldomeinen. Deze topleveldomeinen zijn vastgelegd in ISO 3166.
De definitie van ISO 3166 is: codes voor alle landen, grondgebieden of belangrijke geografische gebieden, kortweg “landen” genoemd. Dan weet je al dat het een schemergebied is. Wat we hierboven met Bouvet al zagen.
De lijst met van 249 extensies bevat onder andere Wallis en Futuna (WF), en Zuid-Georgia en de Zuidelijke Sandwicheilanden (GS). De eerste valt echter onder Frankrijk. En de tweede wordt bestuurd vanaf de Falklandeilanden en valt dus onder het Britse Koninkrijk.
Meerdere zelfstandige landen hebben echter geen vermelding onder ISO 3166. Ze hebben daardoor ook geen eigen internetextensie. Een voorbeeld is Kosovo, dat wordt erkend door 99 van de 193 landen van de Verenigde Naties,
Diplomatieke erkenning
Ik zou om het antwoord te kunnen geven eigenlijk eerst moeten definiëren wat een land is. De Verenigde Naties houdt als eis voor haar lidstaten aan dat het in principe soevereine staten moeten zijn. Dat wil zeggen staten met een duidelijk aan te duiden gebied waarover ze volledig gezag voeren. Tegenwoordig wordt ook wel de definitie gehanteerd dat het een staat is die niet afhankelijk is van een andere staat.
Vier van de oorspronkelijke lidstaten waren echter niet soeverein bij de oprichting van de VN. Dat waren India, de Filipijnen, Wit-Rusland en Oekraïne. Aan de andere kant moeten staten voor toelating worden goedgekeurd door de Veiligheidsraad en de Algemene Vergadering. Hierdoor zijn sommige staten geen lid. Ze worden dan niet erkend door de VN, terwijl ze volgens de Montevideo-conventie wel onafhankelijk en zelfstandig zijn. Ze kunnen echter wel worden erkend door lidstaten van de VN.
Bij de definitie van een land lijkt ook erkenning een rol te spelen, de erkenning door andere landen. Maar als dat zo is, welke andere landen dan? Die van de Verenigde Naties. Waarvan we hierboven zagen dat de VN ze niet alle als soevereine landen erkend.
Bij erkenning lijkt het vooral een diplomatieke aangelegenheid. Neem Taiwan, Israël en Kosovo.
Taiwan
In het verleden, in de tijd van de koude oorlog, erkenden de meeste landen in de wereld Taiwan, het zogenaamde vrije China. Terwijl die landen van het communisme op het vaste land van ‘Rood China’ niets wilden weten. Tegenwoordig wordt Taiwan door steeds minder landen erkend.
Terwijl Taiwan gewoon lid is van de Aziatische Ontwikkelingsbank (AZB). Die bank werd in 1966 opgericht om de economische ontwikkeling van Aziatische landen te bevorderen. Elk land van de Verenigde Naties kan lid worden van deze bank, ook al erkennen ze Taiwan niet. Het model van de bank is gebaseerd op de Wereldbank. De Verenigde Staten, Japan en China hebben de meeste aandelen. Ook Nederland is, al sinds 1966, lid van de AZB.
Taiwan wordt diplomatiek slechts door momenteel 23 voornamelijk onbeduidende eilandjes en Vaticaanstad erkend. Toch is het een zelfstandig lid van de AZB en zelfstandig waarnemer bij de OESO. Het heeft ook ruim 100 handelskantoren over de wereld, waarmee het de handel tussen Taiwan en andere landen wil bevorderen. Enkele van die kantoren bevinden zich zelfs in China.
Israël, Kosovo en Noord-Cyprus
Israël, het beloofde land van de Joden, wordt al besproken in de Bijbel. Na bijna 2000 jaar diaspora en 55 jaar strijden voor een Joods thuisland werd in 1948 de moderne staat Israël opgericht. Deze wordt dan vrijwel direct erkent door Amerika, Rusland en andere belangrijke landen. Maar 19 leden van de Verenigde Naties erkennen de Joodse staat niet en geven nog steeds de voorkeur aan de term ‘zionistische entiteit’, als verwijzing naar de beweging die streed voor een Joods thuisland.
Kosovo wordt door 99 van de 193 landen van de Verenigde Naties erkent. Maar niet door de Verenigde Naties zelf. Dat komt omdat twee van de vijf landen met een vetorecht dat recht gebruiken. Rusland en China willen Kosovo niet erkennen.
In totaal wordt Kosovo door 101 landen diplomatiek erkend als zelfstandige staat. Daarvan zijn er dus 99 lid van de Verenigde naties. Bij enkele overige organisaties is de verhouding van erkenning:
- 22 van de 27 leden van de Europese Unie,
- 24 van de 28 landen van de NATO en
- 32 van de 57 van de Organisatie voor Islamitische Samenwerking (Organisation of Islamic Cooperation – OIC).
Cyprus werd in 1960 onafhankelijk. Om de Turken op het eiland te beschermen werd uiteindelijk in 1983 de onafhankelijke Turkse republiek Noord-Cyprus uitgeroepen. Het wordt alleen door Turkije erkend. Bangladesh en Pakistan erkenden het wel. Maar onder druk van de overige leden van de Verenigde Naties trokken ze de erkenning in.
Paspoorten
Diplomatieke erkenning blijkt een lastig kenmerk om de vraag, hoeveel landen zijn er in de wereld, te beantwoorden. Zou de mogelijkheid om paspoorten uit te geven een criterium kunnen zijn. Dat je een land bent als je paspoort door andere landen wordt geaccepteerd?
Kosovo wordt niet door alle landen erkend, maar hun paspoort wordt wel door alle landen geaccepteerd. Het sinds 1991 weer onafhankelijke Litouwen bleef tijdens de Russische bezetting en inlijving na 1940 eigen paspoorten uitgeven. Dit paspoort werd gewoon erkend door andere landen. De Maltezer Orde, dat geen eigen grondgebied heeft, geeft paspoorten uit die door 94 landen worden geaccepteerd. De Ridderorde woont in het Maltezer paleis in Rome.
Het ook in de Italiaanse hoofdstad gevestigde Vaticaanstad ziet zichzelf als een onafhankelijke staat. Haar diplomaten erkennen echter niet de eigen staat, maar dienen de Heilige Stoel, het pausdom. Deze Heilige Stoel is waarnemer bij de Verenigde Naties, niet Vaticaanstad.
Landen
De vraag ‘hoeveel landen zijn er in de wereld? is dus moeilijk te beantwoorden. Het hangt er vanaf, zoals bij veel dingen, welke maatstaven je hanteert. Het doet me denken aan een voorval op de lagere school. We kregen van Wim Spekking, mijn onderwijzer in het betreffende jaar, een boek. Daarin was één alinea uit de bijbel was vertaald in alle talen van de wereld. Er was een Friese vertaling in het boek, maar geen Utrechtse. Dat lag voor de hand, dat wisten we, want Fries is een taal en Utrechts een dialect. Maar er laaide een discussie op over de grens tussen taal of dialect. Het was, concludeerden we toen, een subjectieve grens.
Meer informatie:
- De CIA Factbook gratis downloaden op de site van de CIA (diverse jaren)
- Lijst van de lidstaten van de Verenigde Naties
- De topleveldomeinen in de wiki over ISO 3166
- Lijst van leden van de Islamitische samenwerking (OIC)
- Wiki over Zionisme
- En een Wiki over de Orde van Malta
- Zie ook bericht ‘de grondtoon van landen in Europa‘
Een willekeurig bericht
Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.