Ergens in 2003 kreeg ik het idee voor een portrettekst. Ik weet hoe het ontstond, vanuit portretfotografie, maar er was meer.

Allemaal gelijk met een kleine afwijking

Tot een paar jaar geleden maakte ik aantekeningen over een idee dat ik heb. De theorie bestaat uit verschillende onderdelen die als abstracte gedachtenwolkjes door mijn hoofd dwarrelen.

Ik weet dat er verbinding is tussen de flarden gedachten, maar ik heb de verbinding nog niet ontdekt. Daarmee mist het idee nog concretisering. Ik moet er nog eens goed voor gaan zitten.

Onvolledig

Doordat het nog niet is uitgekristalliseerd is de uitleg nog wat onvolledig. Het komt er op neer dat mensen weliswaar heel verschillend lijken. Dat komt door hun interesses, meningen en zelfs door de dingen die ze doen.

Maar dat zijn details. In de basis verschillen ze nauwelijks. Het gaat daarbij niet om verschillen in DNA en dat soort dingen. Door de subtiele verschillen kun je afwijkende patronen herkennen in de massa.

Patronen

Ik zal niet de enige zijn die daar gedachten over heeft. Als ik er af en toe over nadenk, zullen er belist ook wetenschappers zijn die er dagelijks mee bezig zijn. Want als je afwijkende patronen kunt herkennen, kun je bijvoorbeeld mensen met criminele intenties, terroristen en dergelijke stoppen voor ze kwaad kunnen doen.

Af en toe zie ik onderdelen van wat ik voor ogen heb in films. Met name in films waarbij science fiction en geheime diensttechnieken samen komen (Minority Report, Inception en dergelijke).

Portretfotografie

Now & Then van Betina La Plante

Een portretschilder of –fotograaf vertelt een PR-verhaal over hoe goed hij iemand heeft getroffen in een portret. De persoon is door het goede licht, de lichaams- en hoofdhouding en dergelijke precies geportretteerd zoals hij of zij is. Los van verschillen die direct opvallen gaat het om het subtiel raken van het wezenlijke verschil.

Bij fotografie kun je met een motordrive achter elkaar foto’s van iemand maken. Ze zijn allemaal goed belicht, de opstelling van de lampen is overal gelijk en toch zitten er slechts een paar foto’s bij die de persoon precies treffen.

Fotoredactie

Op fotoredacties is dat waar ze naar zoeken. Dan gaat het natuurlijk verder dan de goed getroffen essentie van een persoon. Er worden ook foto’s afgekeurd omdat de persoon net knippert met zijn ogen, een rekwisiet een zichtlijn doorbreekt (denk aan het gordijn dat bij het officiële staatsieportret door het hoofd van Maxima snijdt) of om een reden die te maken heeft met het thema van het artikel waar de foto bij hoort.

Portrettekst

Ergens in 2003 kreeg ik dus het idee om portrettekstjes te schrijven. Evenals een foto zou het een momentopname zijn. Maar als het de persoon of personen goed treft legt het wel het bovenbedoelde verschil bloot. Je raakt met de portrettekst dan de afwijking of het leitmotiv.

Een portrettekst vertelt dan de essentie van een persoon. Het is als een ‘elevator beschrijving’, kort en to-the-point. De rode draad van iemands leven, de onbewuste drijfveer waarop zijn gedrag en daden zijn gestoeld.

Zoals gezegd: ‘Ik moet er nog eens goed voor gaan zitten’.