Advocaat van de duivel (Devil’s Advocate) is de film met de mooiste monoloog uit de geschiedenis van de film. Of in ieder geval de mooiste in de carrière van Al Pacino.

We kennen de uitdrukking ‘ik zal wel advocaat van de duivel zijn’. Bijvoorbeeld wanneer iemand een andere mening verkondigt dan jij of een groep of wijst op gevaren. Maar waar komt de uitdrukking vandaan en klopt de uitleg ervan nog met de oorsprong?

Advocatus dioboli

Advocaat van de duivel komt van ‘advocatus dioboli’. Het was een functie binnen het kerkrecht van de Room Katholieke Kerk. Wanneer een persoon was voorgedragen heilig te worden verklaard, dan zocht de advocaat van de duivel bewijzen over de handel en wandel van die persoon. Want iemand die geen onberispelijk gedrag bleek te hebben kon natuurlijk niet heilig worden verklaard. De advocaat van God (advocatus dei) was degene die de kandidaat-heilige verdedigde.

Met andere woorden. Wanneer velen gelijke gedachten hadden over een persoon, wees de advocaat van de duivel op hun gedeeltelijke of gehele ongelijk. Dus inderdaad zoals wij tegenwoordig nog steeds spreken over advocaten van de duivel.

Advocaat van de duivel

Paus Benedict XIV – Lambertini

De oorspronkelijke functie van de promotor fidei, de officiële naam van deze bevorderaar van het geloof, is in 1587 ingevoerd door Paus Sixtus V (Sixtus de Vijfde).

Hij deed dat bij het oprichten van de onderafdeling ‘Congregatie voor de Riten’. Deze onderafdeling van het Pauselijk bestuur hield zich onder andere bezig met vraagstukken rond de liturgie, sacrementen en de heilig- en zaligverklaringen.

Heilig verklaren

Het heilig verklaren was een belangrijke activiteit binnen de kerk. Het moest met de meeste omzichtigheid plaatsvinden. Een bekende advocaat van de duivel in de RK-kerk was Prospero Lambertini.

Hij vervulde de functie twintig jaar en werd later Paus Benedict XIV. Lambertini was van adellijke afkomst en een wetenschapper. Hij verdiepte zich in de heilig- en zaligverklaring en schreef het boek ‘Over de Zalig- en Heiligverklaring van de Heiligen’.

Afgeschaft

In 1983 werd de functie Advocaat van de Duivel afgeschaft door Paus Johannes Paulus II. Deze populaire Poolse Paus wilde de kerk moderniseren en de jeugd weer betrekken bij de kerk. Daartoe vereenvoudigde hij onder andere procedures, waaronder de zalig- en heiligverklaring.

Een advocaat van de duivel paste niet in zijn beleid. Na het opheffen van de functie verklaarde deze paus 1300 mensen zalig en 460 mensen heilig. Meer dan alle pausen voor hem tezamen hadden gedaan.

Advocaat van de duivel in het bedrijf

Wanneer je de advocaat van de duivel beschouwt als een persoon met een sceptisch standpunt, die gaten zoekt in bewijs, dan kan het voor een bedrijf goed zijn er een paar te hebben. Dat kunnen mensen zijn die van zichzelf een kritische houding hebben of mensen die voor een project of activiteit die rol op zich nemen. Hij of zij kan actief op zoek gaan naar informatie die tot een andere, tegengestelde, beslissing leidt.

De advocaat van de duivel in het bedrijf helpt tegen groepsdenken, iets wat in organisaties al snel optreedt. Mensen in een organisatie/groep hebben nu eenmaal de neiging te streven naar harmonie en overeenstemming. Ze mijden een te kritische houding om conflicten te voorkomen. Alternatieve ideeën en standpunten worden zoveel buitengesloten.

Daar kan de advocaat van de duivel verandering in brengen.

Voor de liefhebber: het script van de film ‘Advocate’s Duivel’ en zie ook het bericht  ‘sociopaat Trump for president‘