Gisteren zat ik met vier vrienden op een terras. We hadden elkaar al een tijdje niet gezien en het werd tijd om weer eens bij te praten. We hadden het vanzelfsprekend ook over werk en de ‘crisis’. In het algemeen ging het over wat de crisis doet met de samenleving, mensen en bedrijven. We waren het erover eens dat de veranderingen die het heeft gebracht en nog zal brengen gewoon nodig waren. Ook zagen we alle vijf al wat lichtpuntjes.

Ron, één van de aanwezigen, zei ‘het is een tijd van loutering’. Dat bracht Johan ertoe te vertellen over wat hem de afgelopen vijf jaren was overkomen. We wisten dat hij ooit een bedrijf had met een zekere waarde. Hij was vermogend geweest en op papier dik miljonair. Op basis van dat vermogen had hij geïnvesteerd in andere bedrijven, bedrijven die niet door hem werden geleid.

Vijf jaar geleden ging het fout. De beurs zakte in, waarmee het reservegeld dat hij had belegd van de ene op de andere dag niets meer waard was. De bedrijven waar hij in had geïnvesteerd kregen het moeilijk of gingen zelfs failliet. En zijn eigen bedrijf zat ook in zwaar weer. Omzet daalde, klanten vielen om, facturen werden niet betaald. Ook thuis liep de spanning op.

Van het één kwam het ander. Uiteindelijk belandde Johan bijna in de WSNP (Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen). Maar dat had hij weten te voorkomen. Ik keek hem aan en begreep dat hij sprak over een verleden tijd. Hij zag er goed en rustig uit. Hij zou ons zo gaan vertellen hoe het inmiddels met hem ging. Om de spanning en het ongemak dat zijn verhaal had opgeroepen weg te nemen zei ik ‘dan ben je nu zeker op Telfort overgestapt. Van  een tv in elke ruimte naar nauwelijks ruimte voor de tv’.

Ron en de anderen keken me verbaasd aan. Maar Johan lachtte, hij herkende mijn soms wat harde relativerende humor. ‘Ja, inderdaad’, zei hij ‘het heeft me gelouterd. Er zat loutering in het besef dat ik waarde gaf aan dingen in mijn leven die van generlei waarde bleken te zijn. Door veel kwijt te raken, zowel zakelijk als privé, en ruim twee jaar elk dubbeltje omdraaien ben ik een ander mens geworden. Voor velen misschien niet zichtbaar, maar voor mezelf is het ongelooflijk helder.’

‘Voor mij ben je niet veranderd’, reageerde Hans, ‘je bent nog steeds de joviale Johan die ik al twintig jaar ken. We zijn ouder… ‘

‘En wijzer’, onderbrak Johan.  ‘Ik ging van een gat in mijn hand en onbegrensde financiële mogelijkheden naar een dubbeltje waarmee ik voor vijf dubbeltjes zaken moest regelen. Naast alle rompslomp die het met zich meebracht en het ontdekken van het ware gezicht van veel mensen waarmee ik voorheen omging, moest ik wel kijken naar mezelf en mijn leven anders inrichten.’

We knikten, ergens konden we ons allemaal wel enigszins verplaatsen in zijn verhaal.

‘Ik kan voor velen hetzelfde zijn, maar mijn keuzes zijn anders’, ging Johan verder. ‘Ook nu het weer beter met me gaat. Ik heb ontdekt dat een wijntje van 3 euro net zo’n mooie ervaring is als een wijntje van 300 euro; dat het ontdekken van een mooie wijn leuker is dan het pochen met het hoge  prijskaartje. Dat het oprechte verhaal van een zwerver bij wijze van spreken mooier is dan het arrogante, zielloze geblaat van een rechtse bal. Die verandering in mezelf, die inzichten noem ik loutering. Ook als ik weer in een Jag zou rijden, neemt niemand me dat meer af’.

‘En dat is dus wat we allemaal nodig hebben’, reageerde Ron. ‘De crisis moet ons het besef bij brengen dat er andere waarden in het leven zijn. Andere waarden, die eerlijker zijn, die ons mooie dingen laten ontdekken, waarvan we echt kunnen genieten’. Met een glimlach naar Johan voegde hij er aan toe, ‘niet per se op zo’n dramatische manier als bij jou Johan, maar ieder op zijn eigen manier’.