Vorig jaar zag ik de fotoreportage die de Nederlandse fotografe Claire Felicie maakte in Afghanistan. Ze maakte de serie in 2009/2010 nadat haar oudste zoon als marinier naar Afghanistan was gestuurd. Met haar fotoreportage wilde ze de uitwerking laten zien die ‘een oorlog’ heeft op een persoon. Gewoonlijk is die impact alleen zichtbaar bij de strijders en later bij hun directe omgeving.

De fotoreportage van Claire Felicie toont de jongens vijf maanden voor ze naar Afghanistan afreisden als 18-26 jarige jochies. Tijdens het half jaar dat de jongens dienden reisde Claire naar Afghanistan om een tweede portret te maken. De frisse jeugdigheid is dan al van hun gezichten gewaaid, de zon heeft hun gezichten kleur gegeven maar ook tanig gemaakt.

Terug in Nederland werd de derde foto gemaakt. De gezichten zijn verweerd, ze lijken ouder, het jochie is weg en heeft plaatsgemaakt voor een frons, wat norsigheid en een nuchtere realiteitsblik. Als je ze vraagt ‘hoe gaat het met je? wat heeft dat half jaar met je gedaan?, dan zeggen ze dat ze niet zijn veranderd. De foto’s tonen ons een ander verhaal.

Zie hier enkele voorbeelden uit de fotoreportage ‘ op de website van Claire Felicie

We zijn de overlevenden

Vorige week stuitte ik op de fotoreportage We zijn de overlevenden van de fotografe Lalage Snow. Ze was gelegerd in Kabul, Afghanistan en maakte daar in portretten van Britse soldaten voor, tijdens en na hun uitzending naar Afghanistan.

De reportage We zijn de overlevenden van Lalage toont eenzelfde verandering als bij Claire Felicie. Misschien nog wel sterker dan bij Felicie is de onschuld af te lezen van de gezichten voor ze vertrekken of net zijn aangekomen. Ook bij Lalage Snow zijn de gezichten bij de tweede foto verweerd door de zon. En bij thuiskomst is Afghanistan van de gezichten verwijderd, maar achter de zandlaag verschenen magere, sombere gezichten. De jongens waren in minder dan één jaar man geworden.

Op zijn site heeft Lalage citaten aan de drieluik toegevoegd die de soldaten gaven in elke stadium. Ze zijn allemaal lezenswaardig en ze tonen de verandering als de foto’s dat al niet overtuigend doen. Sergeant Alex McBroom bijvoorbeeld zegt vlak voor vertrek: ‘Ik ben niet bang uitgezonden te worden, het is tenslotte mijn werk’. Na drie maanden in het veld zegt hij: ‘Het heeft mijn ogen geopend’. En bij de laatste foto, zeven maanden na vertrek, besluit hij met: ‘Er is altijd die angst, die vrees, wat gebeurt er als ik wordt opgeblazen ?

Hieronder 3 drieluikjes uit de reportage van Lalage Snow