Lijstjes zijn leuk. Dus las ik het miljonairslijstje vanmorgen in de krant. Nederland heeft iets meer dan 1200 multimiljonairs of in ieder geval mensen met meer dan 30 miljoen euro vermogen. We stonden daarmee onder Duitsland en Groot-Brittannië, maar boven Rusland. Bij dat laatste werd wel de opmerking gemaakt, dat de Russen die meer dan 30 miljoen hebben ook direct wel heel veel meer hebben.

De informatie op zich interesseert me niet zo veel. Immers, wat heb ik aan geld dat in andermans zak zit. Maar de lijstjes gedachte erachter boeide me wel. Want, in het algemeen, het is flauwekulinformatie, wanneer er niet bij wordt verteld hoe de lijstjes zijn berekend.

Verantwoording lijstjes

Nederland heeft 17 miljoen inwoners, Duitsland maar liefst 81 miljoen. Stel dat de twee welvarende landen evenveel rijke inwoners hebben per hoofd van de bevolking. Dan is het logisch dat Duitsland, met meer inwoners, boven Nederland staat.

Een lijstje waarbij het aantal is omgeslagen naar hoofd van de bevolking is interessanter, afhankelijk van de uitkomst. Nu is het hooguit opvallend dat Frankrijk met 66 miljoen inwoners niet op het lijstje voorkomt, of in ieder geval onder Nederland. Dat zou kunnen betekenen dat het bewonersaantal is meegenomen, maar dat wordt in het bericht dus niet duidelijk gemaakt.

Voetballand

Na bovenstaand voorbeeld van ‘how to lie with statistics’ over miljonairs, was ik extra alert bij het lezen van het bericht over de Fifa Voetbal Wereldranglijst. Het stond iets verderop in de krant. Het belangrijkste nieuws daarbij leek het feit dat de Belgen hoger staan de Oranjes. Wordt er nog gevoetbald dan, in België, was mijn eerste flauwe gedachte. Op de lijst van 2011 staan ze niet eens in de top-10 en nu staan ze zesde. Terwijl Nederland van de eerste naar de negende plaats zakte.

Bij het lezen van de berekeningsuitleg denk ik aan het bericht dat ik schreef over ‘interim managers’. En natuurlijk weer aan het boek ‘how to lie with statistics’ (echt een prachtig boek, hier te downloaden).

Bij de berekening van veel lijstjes worden allerlei subjectieve grootheden gebruikt, naast meetbare resultaten. Het lijkt daarmee een zinvolle berekening. Maar dat is het natuurlijk niet.

Het FIFA lijstje

Lees hier hoe de FIFA Voetbal Wereldranglijst wordt berekend ( jpg – pdf ).

Er zijn dus vier onderdelen:

1. De zege. Dit is een exact resultaat. Een ploeg heeft gewonnen, gelijk gespeeld of verloren.
2. De status van de wedstrijd. Dit is subjectief. Wie en wat bepaalt dat een WK- en EK-wedstrijd de factor 2,5 krijgen en een bepaalde andere wedstrijd factor 4.
3. De kracht van de tegenstander. Deze lijkt niet subjectief. Het is gebaseerd op de plaats in de vorige lijst, dat is dus een exact gegeven. Maar het is de naar zichzelf verwijzende lijst, waarvan ik hier beweer dat het een flauwekul lijst is.
4. Kracht van de confederatie. Het onderscheid is wellicht logisch, de strijd en competitie in Europa kan heviger zijn dan die in Afrika. Maar de waarderingsfactor is subjectief. Wederom is de vraag wie en wat het bepaalt?

Meer …

Er zouden heel veel andere flauwekul gegevens bijgehaald kunnen worden om een heel andere lijst te maken. Bijvoorbeeld:

• Aantal toeschouwers van de thuisclub ten opzichte van de totale capaciteit van het stadion (een vol stadion heeft sfeer en dat heeft inlvoed op de spelers).
• Verhouding toeschouwers van thuisploeg ten opzichte van die van de uit spelende ploeg. Ook weer met TCS natuurlijk, totale capaciteit stadion; met zo’n afkorting lijkt het allemaal direct nog interessanter.
• Gemiddelde grootte van de spelers ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Flauwekul natuurlijk, maar het kan de lijst positief beïnvloeden in een bepaalde richting, als de ‘liar with statistics’ dat wil.
• Gemiddelde afstand van de woonplaatsen van het arbitraire trio tot de hoofdstad van de uitspelende ploeg (partijdigheid).

Zie ook:

• Zesde fles gratis over onjuiste berekening van zowel actie als boekpromotie, waarbij gebruik is gemaakt van gewoonte (het eerst een tijdje goed doen en dan de berekenwijze aanpassen en visuele suggestie)
• Gratis inschrijven over de schijn van gratis in advertenties en de onzin van nominaties
• Gezellige gloeilamp over het gegoochel met getallen en argumenten om de led-lamp er door te drukken.
• Cijfers en getallen met allerlei voorbeelden uit de krant hoe getallen, al dan niet correct, beweringen in een verhaal moeten helpen onderbouwen
• Cijfers liegen niet, een website met allerlei leuke en verrassende wetenswaardigheden over cijfers