Ik ben nog steeds katholiek, ondanks het volgende…

Het was een zondagmiddag. Ik was met mijn broertje naar een vroege mis geweest. Nadat mijn ouders uit de hoogmis thuis waren gekomen had ik een gesprek met ze. Ik was dertien. ‘Ik vind de hoogmis met trompetten en violen prachtig’, vertelde ik, ‘maar de poppenkast daar heb ik niets mee. Ik wil niet meer verplicht naar de kerk’.

Anders dan ik verwachtte zeiden mijn ouders direct dat ze het goed vonden. Het gesprek ging daarna nog wel even verder. Daarbij werden wederzijdse standpunten uitgewisseld en toegelicht. Ik was katholiek opgevoed.

Het belangrijkste wat ik ervan heb meegekregen waren de woorden van Paulus (in 1 Tessalonicenzen 5:21) ‘Onderzoek alles, behoud het goede’. Het vervolg van die zin deed ik al van nature ‘vermijd elk kwaad, in welke vorm dan ook’.

Met de woorden van Paulus in gedachten zwierf ik langs allerlei geloven, sektes, filosofieën, ideeën en opvattingen. Na mijn dertiende ben ik alleen nog in de kerk geweest voor begrafenissen en een enkele trouwerij. En tijdens vakanties ter bezichtiging van het gebouw of om koelte te vinden tussen die dikke muren.

Nog steeds katholiek

Vorige week sprak ik een vriend. We hadden het over onze opvoeding en geloof. Hij was ook katholiek opgevoed, vertelde hij, ‘maar ik voel me al lang geen katholiek meer. Ik geloof wel, maar dat overstijgt de kerk’.

‘Dat heb ik ook’, zei ik,’ik kan me iets voorstellen bij het gemeenschapsgevoel. En bij het gemis dat sommige mensen hebben als dat er niet is. Maar…’. Ik stopte want ik zag dat hij niet luisterde.

‘Ik ben nog steeds katholiek. Om het echt af te maken moet ik me nog uitschrijven’, ging hij verder. Ik keek hem vragend aan. ‘Ja, ik sta nog ingeschreven. Ik word meegeteld als gelovig katholiek. Terwijl ik al jaren niet meer in de kerk kom, me niet verbonden voel en niet achter hun opvattingen sta’.

Ja, jij bent wellicht ook nog katholiek

Thuis ga ik direct naar mijn computer. Eens kijken op internet hoe dat zit. Want ik ben waarschijnlijk ook niet uitgeschreven. En dus ook nog steeds katholiek. Zelf heb ik in ieder geval nooit meer gedaan, dan de kerk verlaten.

Het blijkt dat kortgeleden de regels om je te laten uitschrijven zijn vereenvoudigd.

SILA en RKBL, kerkadministratie

Zoals elke organisatie heeft de Rooms Katholieke Kerk een ledenadministratie. Die administratie is ondergebracht in de Stichting Interkerkelijke Ledenadministratie (SILA).

Bij de afdeling Burgerzaken van de gemeente staat een zogenaamde SILA-stip achter je naam als je in die kerkelijke administratie staat. Daardoor weet de Gemeente, zonder je geloofsovertuiging te kennen, dat ze bij een verhuizing de gegevens ook moeten doorgeven aan de SILA in Wageningen.

Naast de verzamelde administratie bij de SILA heeft de katholieke kerk ook haar eigen administratie, het R.K. Bureau voor Ledenadministratie (RKBL) in Zeist.

Parochie

Als katholiek hoor je aan een bepaalde parochie. Dat is de katholieke groep mensen in een bepaalde gemeente die samen hun geloof belijden. Dat doen ze meestal in een kerk zoals we die kennen. Maar het kan ook in een buurthuis, dat dan tijdelijk een ‘huis van God’ is . Om maar even het verschil aan te geven tussen de kerk als verzameling gelijkgelovigen en het kerkgebouw. Want daar ontstaat vaak verwarring over.

Ook wanneer je niet naar de kerk gaat blijf je parochiaan zolang je bent ingeschreven.

Je uitschrijven als katholiek

Je kunt je als katholiek laten uitschrijven. Daarna tel je niet meer mee bij de telling. In 2010 hebben 46.000 mensen zich laten uitschrijven en bleven er 4.166.000 katholieken over in Nederland.

Dat is nog altijd circa 25% van de totale bevolking en daarmee is het, op papier, de grootste religie in Nederland. Van die ruim 4 miljoen mensen gaan er slechts 266.000 op zondag (of zaterdag) naar de kerk. Maar dat aantal loopt snel verder terug.

Er zijn dus veel katholieken die vrijwel nooit naar de kerk gaan. Ze zijn katholiek omdat ze ooit zijn ingeschreven in de ledenadministratie. Ze zijn wellicht gedoopt en hebben hun Heilige Communie gedaan. Enkelen van hen gaan nog een of twee keer per jaar naar de kerk met Kerstmis en Pasen. En velen weten niet dat ze zich moeten laten uitschrijven als ze echt geen katholiek meer willen zijn.

Administratieve katholiek

Je vermelding als katholiek in de ledenadministratie van de kerk is een dood gegeven. Je hoeft geen contributie te betalen. Feitelijk tel je alleen mee in bovengenoemde totaalcijfers. Je kunt je dus laten uitschrijven

Dan wordt je uit de ledenadministratie gehaald en er wordt in je doopregister aangetekend dat je definitief bent uitgeschreven. Je naam blijft dan wel in het doopregister staan. Logisch, want dat is een gebeurtenis die heeft plaatsgevonden. Die kun je vanzelfsprekend niet ongedaan maken.

Geen geloofsgeheimen meer

Wanneer je bent uitgeschreven kun je geen sacramenten meer ontvangen. Je kunt geen doopouder meer zijn (peter en meter) voor  neefje, nichtje of een ander. Bestuurslid van een parochie of kerkelijke instelling is ook niet meer mogelijk.

En tenslotte kun je ook geen kerkelijke uitvaart meer krijgen. Dat is wellicht de enige reden voor sommige bangeschijters om ingeschreven te blijven. Nou, schrijf je maar uit. Want op dat laatste punt, de kerkelijke uitvaart, kan een uitzondering worden gemaakt.

Wees principieel

Als ingeschreven katholiek wordt je dus meegeteld in het ledenaantal. Dan bepaal je zelf hoe je invulling geeft aan dat lidmaatschap. Je kunt meedoen in een parochie. Maar dus ook een leven lijden zonder ooit aan je katholiciteit te denken.

Wellicht vind je het gewoon leuk om in deze crisistijd lid te zijn van een vereniging zonder contributie te hoeven betalen. Weet dan dat jou lidmaatschap telt bij bijvoorbeeld de hoogte van subsidie die het kerkgenootschap krijgt.

Maar vanuit principiële overweging zou je de moeite kunnen doen je te laten uitschrijven.

En heb je spijt. Je mag bij de katholieken altijd weer terugkomen. Zonde komt nu eenmaal voor berouw. Of zoals ze het zelf formuleren, ‘berouw komt na de zonde’.

Meer informatie:

• Een document met allerlei informatie over uitschrijven uit parochie, de RK-ledenadministratie en meer  (PDF - 146,90 KB).
• De website van de Stichting Interkerkelijke Ledenadministratie (SILA)
• De website van de R.K. Bureau voor Ledenadministratie (ledenadministratie parochies)
• Op een website voor ‘sailing-informatie’ staan getallen en meer informatie over uitschrijven.
• Website katholiek.nl; hier stond ooit informatie over uitschrijven uit de Katholieke ledenadministratie. Maar die hebben ze verwijderd. Wel een site om inspiratie op te doen over al dan niet uitschrijven.
• Mijn goede vriend Chris Verhoeven schreef een van zijn wekelijkse columns over sacrementen (PDF - 161,72 KB).
• Zie ook het bericht ‘Doe een wonder, iedereen kan het‘ of ‘kerken sluiten‘