- René van Maarsseveen - https://renevanmaarsseveen.nl -

Penoza

‘Mary zat asgrauw naast me op de bank’, vertelt John, een vriend met wie ik gisterenmiddag zijn hond uitliet,’het geweld in die serie is zo realistisch’. Hij heeft het over Penoza, een misdaadserie van de KRO, waarvan gisteren een derde seizoen begon.

John kent het criminele wereldje een beetje. Als jurist heeft hij bij het afhandelen van zaken voor zijn klanten wel eens contact met ‘foute jongens’, zoals hij het noemt. Hij heeft het ook niet over boven- en onderwereld, niet over wetsovertreding en niet over het verschil tussen kruimeldiefjes en Holleeders.

Het verschil tussen criminelen en ‘gewone’ mensen ligt volgens John vooral in het gedrag. Criminelen gebruiken sneller geweld, volgens hem, ze hebben bepaalde oneerlijke trucjes en denken alleen aan zichzelf. Ja, denk ik, de wet overtreden doen we allemaal op zijn tijd, al is het maar door bewust fout te parkeren. Dus wetsovertreding is het criterium niet.

Ik ben het dus met hem eens. Als je een tijd zaken doet kom je vanzelf met criminelen in aanraking, ook zonder dat je het weet. En afhankelijk van je werkzaamheden veel of weinig. Penoze en penoza zijn namelijk vooral te vinden op werkterreinen met makkelijk, snel en/of veel geld. En vanuit de definitie van John hoeven ze niet georganiseerd te zijn, het zijn vaak gewoon individuen die elkaar hooguit wat meer opzoeken vanuit een soort zoekt soort.

De eerste keer

Ik was een jaar of achttien toen ik voor het eerst een verhaal hoorde over crimineel gedrag, zoals John het bedoelt. Het was het verhaal van Rob, de broer van een klasgenoot. Rob was bedrijfsleider van een grote autodealer.

Rob vertelde me dat op een maandagochtend een man binnenkwam, een auto uitzocht en contant afrekende. Hij nam de auto direct mee. De week daarop kwam de man weer. Dit keer met een vriend. Hij zocht twee auto’s uit en betaalde weer contant. En weer namen ze de auto’s direct mee. De week erop kwam de man met een oplegger voorrijden. Hij wees dit keer vier auto’s aan, rekende af vanuit een volle portemonnee met papiergeld en reed de auto’s op de autotranporter.

Weer een week later werd Rob gebeld door de man. Hij kon niet langskomen. Maar in het weekend had hij in de showroom gekeken en hij beschreef de acht auto’s van zijn keuze. Hij had de auto’s wel direct nodig. Kunnen jullie ze niet even langsbrengen, had hij gevraagd, waarbij hij een respectabel bezorgadres opgaf. Na overleg met zijn baas regelde Rob het transport.

Aangekomen op het adres bleek de man niet aanwezig. Een vriend of collega van de man bevestigde het eerder door de man zelf gegeven excuus voor zijn afwezigheid en vertelde dat de man die middag langs zou komen om de auto’s af te rekenen. Na de drie contante betalingen ging Rob er vanuit dat het wel goed zat, dit was wat men in burgertermen overmacht noemde. De acht auto’s werden van de opleggers gereden.

Rond vier uur werd Rob een beetje zenuwachtig. De man was nog niet geweest. Tegen half zes belde Rob het nummer dat hij had gekregen. Er werd niet opgenomen. Er werd nooit meer opgenomen…

Stemverheffing

Ik vertel John het verhaal van Rob. ‘Dat is precies wat ik bedoel’, reageert hij, ’in dit geval zonder geweld, maar met vooropgezette bedoelingen maken ze misbruik van goedgelovigheid, angsten en dergelijke van gewone mensen’.

Direct schiet me een ander verhaal te binnen, een eigen ervaring. Van die keer dat ik op een Amsterdamse gracht reed. De auto voor me stopt waardoor ik ook gedwongen wordt te stoppen. Een man stapt uit, loopt voor mijn auto langs en maakt een gebaar van ‘even wat afgeven’. Ik zie hem een deur openmaken en de trap daarachter oplopen.

Jon Bluming in de film 'De Inbreker' (1972)

Jon Bluming in de film ‘De Inbreker’ (1972), hier met tegenspeelster Anny de Lange

Het duurt wat langer dan ‘even wat afgeven’. Er staan inmiddels meerdere auto’s achter me. In mijn zijspiegel zie ik een man uitstappen. Kort daarna tikt hij op mijn raam.

Ik herken de man. Het is Jon Bluming, uit de film ‘Grijpstra 2’ en er stond kort geleden ook een artikel in de krant over de Japanse tuin achter zijn huis in De Bilt. In woord en gebaar vraagt hij of ik iets weet over de auto die het verkeer ophoudt.

Ik wijs naar de openstaande deur en zeg ‘hij ging daar naar binnen’.

Bluming loopt tot onder aan de trap en ik hoor hem roepen ‘als je GVD niet snel naar beneden komt, ram ik jou en je auto de gracht in’ en hij loopt weer richting zijn auto. Een paar seconden later zie ik de man de trap af komen… glijden. Hij weet niet hoe snel hij weer in zijn auto moet komen.

’s Avonds staat er, zoals bijna om de andere dag, een auto voor mijn garage in de binnenstad van Utrecht. Afhankelijk van mijn situatie bel ik daarvoor de politie. Als ik even later met een agent op de sleepwagen sta te wachten vertel ik het voorval van die middag.

‘Die Bluming is een grote vent’, zeg ik, ‘ik kan me voorstellen dat die man snel naar beneden kwam’.

‘Je hoeft helemaal niet groot te zijn’, reageert de agent, ’als je maar overwicht uitstraalt. Stemverheffing helpt, dat leren wij op de politieacademie ook’.

Weekend criminaliteit

‘En geweld, al dan niet gespeeld, werkt ook’, reageert John op mijn verhaal, ‘een beetje duwen, een stomp, het helpt allemaal om een boodschap wat duidelijker over te brengen bij mensen die geen geweld gewend zijn’. Ik knik ter stimulering. ‘Het meest extreme geweld, moord, is daarvoor niet nodig. Dat wordt vooral gebruikt bij georganiseerde criminaliteit en het zijn dan meestal onderlinge afrekeningen’.

‘Heb jij Penoza gezien?’, vraagt John.

penoza_box‘Nee, ik ben niet zo van vervolgseries’, zeg ik,’daar moet je rekening mee houden, thuis blijven en dergelijke. Ik kijk KRO detectives als ik gelegenheid heb. Elke week een op zichzelf staande aflevering. En die Nederlandse series zijn altijd zo slecht van geluid, dat is altijd de sluitpost. Ik vraag me ook vaak af waar acteurs Nederlands hebben leren spreken. Stemvorming en een beetje verstaanbaar Nederlands leren spreken is er volgens mij niet meer bij?’

‘Dat is inderdaad behelpen bij Nederlandse series. Een beetje spraakles voor de acteurs en een goede geluidsman kan geen kwaad’.

‘Nou de eerste twee seizoenen van Penoza zijn nu op DVD verkrijgbaar, dus wellicht ga ik die eens bekijken.’

‘Ja dat is zo’, reageert John,’voor 15 euro bij Bol.com

‘Heb je zin om ze nog eens te zien?’, vraag ik, ’een marathon Penoza. Nog een stel vrienden erbij en we maken er een crimineel weekend van’.

‘Goed idee. Chips, bier en stengels’, zegt John, ‘en de vrouwen naar de Spa of bios’.