We kennen allemaal de uitdrukking “geld maakt gelukkig”. Maar is dat ook zo? Een marginaal bekende Nederlander zei me ooit, ‘Een mens moet zijn gas en licht kunnen betalen en zijn dagelijkse boodschappen. Daar mag je geen zorg aan hebben. Al het meerdere geld dat je hebt wordt evenredig een steeds groter probleem’.

Ik begreep wat hij bedoelde. Zoals ik weet dat meerdere mensen het begrijpen. Wanneer je de vaste lasten kunt betalen en nog wat overhoudt, heb je een leuk leven. Heb je meer geld over, dan vergroot je de keuzemogelijkheid en bij te veel geld krijg je zorgen. Dan wil je het geld behouden, moet je ‘armoedzaaier’ van je afslaan en dergelijke. Maar alles is relatief. Dus kan de één met beide situatie, te weinig geld of te veel, makkelijker omgaan dan een ander.

Maakt geld gelukkig?

Een paar jaar geleden zijn er wat onderzoeken gedaan naar de vraag ‘maakt geld gelukkig’?. Onder andere de universiteit van Warwick en de universiteit van Minnesota hebben gezocht naar een antwoord.

Ze keken daarbij voornamelijk naar de gehele bevolking. De conclusie was dat de grens van geluk op circa 26.000 euro ligt. Ze hebben het dan over het Nationaal Bruto Binnenlands Product. Landen die ruim onder die 26.000 euro zitten zijn minder gelukkig.

Maar. Bij die 26.000 euro vlakt de lijn van geluk af. Volgens de universiteit van Warwick is toename van geluk dan niet meer waar te nemen. Volgens de geleerden in Minnesota is er daarna zelfs sprake van een teruglopend geluksgevoel.

Het individu

Sommigen worden gelukkig van een gevonden dubbeltje…

Maar wat zegt dit over het individu. Hoeveel geld moet een individu hebben om gelukkig te zijn? En is daar ook sprake van een piekbedrag, het bedrag waar bij minder of meer geld de geluksbeleving minder is? Er is wel onderzoek naar gedaan, maar een getal is nauwelijks te noemen.

Dit komt doordat in het onderzoek allerlei andere zaken zijn meegenomen afhankelijk van het vakgebied van de wetenschapper. Een psycholoog kijkt anders naar de vraag dan een econoom. Er worden wel getallen genoemd, maar die liggen behoorlijk uiteen. Ik denk dat ik er het dichtst bijkom als ik concludeer dat ‘een brutosalaris rond de 45.000 euro geeft de grootste kans op geluk’.

Diederik Stapel

Wanneer ik de krantenkoppen en titels van rapporten lees, moet ik onwillekeurig eerst aan Diederik Stapel denken: Geld maakt alleen gelukkig als het je rijker maakt dan je buurman .Dat lijkt toch een beetje op ‘rood vlees maakt mannen agressiever ‘.
Het valt gelukkig mee. De conclusie van het onderzoek met de genoemde titel stelt dat we onszelf vergelijken met onze omgeving. Thuis is dat de buurman, die dan hopelijk niet in een mooie auto rijdt dan jij.

Bij het werk is het bijvoorbeeld de zorgdirecteur die kijkt naar zijn collega’s. Wat zal hij het slecht hebben gehad de afgelopen tijd met al die krantenkoppen over de roofridders in de zorg. Het ene salaris bleek nog hoger dan het andere al veel te hoge salaris. De zorgdirecteur met een lager inkomen zal zich wel een watje hebben gevonden en zeker niet gelukkig zijn.

Of maakte het hem niet uit?

Een waarschuwing van één van de onderzoekers luidt: ‘geld is een gereedschap en beslist niet de enige factor voor geluk. Bovendien verschillen mensen. En zelfs de levensfase maakt verschil, jongeren hebben nu eenmaal andere behoeften (en inzichten) dan ouderen.’

En een conclusie die past in deze tijd: ‘wanneer we teruggaan in inkomen en de uitgaven stijgen behouden we wellicht een hoog welstandsniveau, maar ons geluksgevoel wordt er zeker door aangetast’.

Voldoening

In die lijn is ook de volgende uitspraak interessant. ‘Geld geeft voldoening, geen geluk’. De wetenschapper die dit schreef constateerde dat je niet gelukkiger wordt wanneer je meer geld hebt dan het bovengenoemde piekgedrag. Hij voegde er aan toe dat geluksgevoel door allerlei zaken wordt bepaald.

Niet het geven waar ik aan dacht…

Volgens hem geeft genoeg of zelfs veel geld je wellicht een goed gevoel (voldoening), maar maakt je niet per se gelukkig. Hij adviseert dat je boven het piekbedrag geld moet gaan weggeven. Geven aan anderen geeft een enorm geluksgevoel. Dat komt omdat we sociale wezens zijn. Geld geven om anderen verder te helpen versterkt, volgens deze wetenschapper, het gevoel van verbondenheid.

Mijn bankrekeningnummer

Ik kan hier het nummer van mijn bankrekening schrijven. Maar bel me eerst even, dan vertel ik je precies hoeveel ik nodig heb om het piekbedrag te bereiken (ik realiseer me dat liquiditeiten momenteel belangrijker zijn dan bezit of dat op zijn minst daarover nog wel iets te zeggen is).

Meer informatie

• Rapport van de universiteit van Warwick ‘Happiness connected with money‘ (pdf 150 kb)
• Dezelfde universiteit deed ook onderzoek naar ‘Happiness connected with fruit and vegatables‘ (pdf 750 kb)
• Over de film ‘Happiness‘ op IMDB
• Het onderwerp ‘Geld‘ op de website van de universiteit van Warwick
• En hetzelfde onderwerp op bij universiteit van Minnesota
• Of zoek eens bij Google op ‘money makes happy‘, ‘geld maakt gelukkig‘