Hij was maar een neger, in een andere tijd

Gisterenavond was ik bij Piet. Hij heeft een aantal winkels in het midden van het land. Af en toe spreken we af. Dan wisselen we onze gedachten uit over ondernemerschap, ontwikkelingen in detailhandelsland en dergelijke.

Nadat ik een plekje had gevonden voor mijn auto, en heen en weer was gelopen om de bezoekerskaart achter mijn voorruit te plaatsen, konden we elkaar echt verwelkomen.

‘Koffie of een glaasje wijn?’, vraagt Piet.

‘Doe maar een kopje koffie’, zegt ik, terwijl ik achter Piet aan loop naar zijn keuken.

Zwarte piet

Onderweg daar naartoe zie ik overal pakpapier, doosjes en stickervelletjes met sinterklaas liggen. ‘En Piet, ben je nog zwart gegaan vorige week?’, vraag ik flauw grappig.

Piet stopt en kijkt me aan. Het is even stil. Geen geluid. Geen uitdrukking op zijn gezicht waardoor ik zijn reactie op mijn vraag kan peilen. Ik begrijp natuurlijk dat mijn onschuldig bedoelde vraagje meerdere lagen heeft en diverse antwoorden mogelijk maakt. En dat zwart voor sommige ondernemers een aantrekkelijke kleur is in hun portemonnee. Maar hij kent me echter goed genoeg om te weten dat ik zwart bedoel in combinatie met zijn naam en de tijd van het jaar.

‘Heb je de discussies in de diverse media over Zwarte Piet meegekregen?, vraag Piet op een neutrale manier waardoor ik zijn stemming bij mijn vraag nog steeds niet kan peilen.

‘Ja natuurlijk’, is mijn veilige antwoord.

Hij was maar een neger

‘Moet je meekomen’, zegt Piet, terwijl hij zich omdraait en richting zijn werkkamer loopt, ‘ik heb iets voor je site’.

Ik loop achter Piet aan zijn werkkamer in en wacht geduldig tijdens het opstarten van zijn computer. ‘Blijf daar even staan’, gebaart Piet terwijl hij een audio-versterker aan zet. Even later komt de volgende tekst uit de luidsprekers:

’t Liep tegen Kerstmis, hij zocht in de stad
Of iemand voor hem soms een kamer nog had
Maar waar hij ook kwam, even keek men hem aan
Dan schudde men ‘nee’, en dan kon-ie weer gaan

‘Zangeres zonder naam’, zeg ik. Ik herken de stem, die regelmatig door mijn jeugd galmde. Stilte maant Piet met zijn hand en gezichtsuitdrukking. Het lied vervolgt:

Hij was maar een neger, zo’n zwarte
Zoiets haal je niet in je huis
Omdat je ’t noodlot dan tartte
Want die zwarten zijn immers niet pluis

We luisteren het nummer af. Een lang nummer, zeker voor die tijd.

Schaamtestuip

hij-was-maar-een-neger‘Nou, wat vind je daarvan? Ongelooflijk toch?’, constateert Piet met zijn vraagjes. Daarbij schiet hij in een kinderlijke schaamtestuip. Zoals een kind dat stiekem iets ondeugends doet waarbij het zowel bang als enthousiast is.

Ik kan me die emotie voorstellen bij dit lied. Helemaal vanuit de huidige ontwikkelingen rond Zwart Piet en de rellen een paar jaar terug over het woord ‘nigger’, waardoor we ook onze woorden ‘neger ’ en ‘nikker‘ niet meer kunnen gebruiken.

Veranderingen

Eigenlijk wel bijzonder om te zien hoe zo’n lied nu een hele andere betekenis heeft gekregen, alleen al door de titel. In de zestiger jaren was de tekst van Johnny Hoes waarschijnlijk een oprecht anti-racistisch kerstlied.

Met een verwijzing naar de toenmalige tijd. De liedjes van de Zangeres zonder Naam, Mary Servaes, gingen vaak over mensen in de zelfkant van de maatschappij, die zich moeizaam door het leven slepen Dat is ook een beetje de boodschap in het lied ‘Hij was maar een neger’.

Dat wij daar nu anders naar kijken zegt meer iets over ons, dan over Johnny Hoes en de vertolkster van het lied.

Meerdere uitvoeringen

‘Kijk er is ook nog deze uitvoering’, zegt Piet terwijl ik dichterbij kom en zie dat hij Youtube start. Even later zie ik Rob Muntz het lied vertolken, waarbij zelfs Johnny Hoes zelf enkele keren in beeld komt.

Het Youtube-filmpje is inmiddels verwijderd, met onderstaand bericht, maar nog op verschillende sites te vinden.

Het Youtube verwijderingsbericht

‘Twintig jaar na de Zangeres zonder Oorbellen kwam deze uitvoering. Die is toen geboycot in de Nederlandse media’, zegt Piet.

Ik kan me daar wel iets bij voorstellen als ik het filmpje zie en hoor. Hij legt het er een beetje dik op en trekt het in een andere context. Maar dat was natuurlijk ook de bedoeling van zijn programma, hoe heette dat ook weer … oh ja Waskracht.

‘Waarschijnlijk speelde toen al de angst voor racisme, wat je wellicht in de tijd van Servaes nog niet in die mate had’, zeg ik, ‘inderdaad een leuke voor mijn site’.

Hitdossier

‘Wat me opviel is dat het nummer niet voorkomt op de lijst liedjes van Mary Servaes in dat boek’, zegt Piet, terwijl hij wijst naar het boek Hitdossier.

‘Daar staan toch alleen hits in. Liedjes die in een of andere hitparade stonden. Wellicht is het geen hit geweest’, merk ik op, ‘dat hoeft niet te betekenen dat het in haar tijd al werd geboycot. Mensen vonden het toen misschien geen bijzonder lied.’

‘Ken je deze?’, vraagt Piet, terwijl ik zie dat hij een mp3-bestandje aanklikt. Even later hoor ik de volgende tekst:

Ik heb een tante in Marokko en die komt, hiep, hoi (2x)
Ik heb een tante in Marokko,
Een tante in Marokko (2x)
En die komt, hiep, hoi.

Cocktail Trio’, zegt Piet.

‘De melodie klinkt heel bekend. Hoe is het met de koffie? , vraag ik.

Het youtube-filmpje met de uitvoering van ‘hij was maar een neger’ door de Zangeres zonder naam:

Bovenstaand bericht is geschreven op 10 december 2013 door in de categorie 2013, Algemeen

Vorige en volgende berichten

« Ouder: Nieuwer: »

Een willekeurig bericht

Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *




Veel foto's en illustraties zijn tijdelijk verwijderd van deze site en server i.v.m. media-reorganisatie
Hello. Add your message here.