De patatsweater van Mr. Gugu (daar te koop)

In 2002 las ik een opmerkelijk bericht in Intermediair met de titel ‘Patatje-met onder patent’. Is alle rijst, graan of soja van de wereld binnenkort eigendom van een paar multinationals? luidde de onderregel. Patent op patat? hoor ik mezelf na elf jaar nog denken bij het herlezen van het bericht.

In het bericht stond dat de Britse actiegroep ActionAid patent had aangevraagd op haar ‘speciaal ontwikkelde’ voorgezouten patat. Snackbarhouders zouden daarna moeten betalen wanneer zij zout op patat strooien. ActionAid is een instelling die werkt ten behoeve van de derde wereld.

De aanvraag was een demonstratie tegen biotechnologie bedrijvende multinationals, die patent aanvragen op primaire voedingsmiddelen als rijst en mais. Door een kleine verandering aan te brengen claimen zij het recht op exclusiviteit.

Als voorbeeld wordt het Texaanse bedrijf RiceTech genoemd. Zij hebben patent aangevraagd op hun hybride versies van basmatirijst. Het lukte de Indiase overheid met moeite het patent tegen te gaan en daarmee te voorkomen dat alle basmatirijst onder het patent zou vallen.

Dat was 2002. Toch blijft het probleem bestaan. Inmiddels is ruim 85% van alle patenten voor modificaties aan rijst, tarwe, mais en andere gewassen in handen van slechts vijf bedrijven. Waarvan Monsanto een buitenproportioneel aandeel in handen heeft.

Trans-Pacific Partnership

Ik moest aan bovenstaande denken toen ik gisteren een mail kreeg van Avaaz, het online campagnenetwerk dat de stem van gewone mensen wil laten doorklinken in wereldwijde besluitvorming. Ze schrijft in de mail dat twaalf landen bezig zijn een nog geheime deal uit te werken, de zogenaamde Trans-Pacific Partnership (TPP) , die bedrijven ongeëvenaard veel macht zou geven. Deze TTP zou bedrijven de mogelijkheid geven overheden aan te klagen wanneer deze wetten aannemen om burgers te beschermen, maar de winsten van de bedrijven verminderen.

Het aanklagen zal niet slechts beperkt zijn tot bepaalde bedrijfstakken, maar voor alle bedrijven mogelijk zijn. Maar bedrijven als Monsanto lobbyen het hardst om de TTP er door te krijgen. En als de twaalf landen, waaronder Japan, Canada en de Verenigde Staten, eenmaal hebben getekend zullen er ongetwijfeld meer volgen.

De berichten over de nog supergeheime deal zijn door WikiLeaks naar buiten gebracht. Wordt mijn angstbeeld van ‘Back to the future 2’ geleidelijk meer bewaarheid?