Ik heb van huis uit een soort humor die in de familie en door kennissen ‘Van Maarsseveen’-humor wordt genoemd. Elk voorbeeld dat ik hier geef is nauwelijks representatief. Maar ik kan het natuurlijk niet laten, want dat zit ook een beetje in de aard van de bedoelde humor.

Ik vraag Rob naar de inmiddels overleden komiek die hij bedoelde. Hij zegt ‘Tommy Cooper, die ken je toch wel van de televisie’, waarbij hij nadrukkelijk naar mijn televisietoestel kijkt. Waarop ik zeg ‘op die televisie is ie nooit geweest, want dat toestel is drie maanden oud’.

Van Maarsseveen-humor

Wat ik zeg, ‘nauwelijks representatief’. Als we met zijn allen, het gezin, bij elkaar zijn gaat het soms achter elkaar door. Alleen mijn moeder doet er niet aan mee of eigenlijk kan er niet aan mee doen, want ze heeft die ‘Van Maarsseveen’- humor niet in haar genen. Maar ze herkent het wel, want door mijn opa, ooms (het is vooral de mannelijke tak), vader en anderen is ze er haar hele huwelijkse leven mee geconfronteerd.

Practical jokes

Eigenlijk is de bedoelde humor niet in één beschrijving te vangen. Want het kunnen practical jokes zijn, waar altijd een voor ons historisch herkenbaar element in zit. Gisteren verstopte ik bijvoorbeeld de jas van mijn neefje bij een uitgebreid familiebezoek. Hij was twee weken geleden een handschoen verloren en zijn slordigheid kwam regelmatig ter sprake. Dus leuk (of niet als je een ander gevoel voor humor hebt) om zijn jas even te verstoppen en hem, en anderen, te laten denken dat hij weer slordig is geweest.

Woordgrappen

Daarnaast zijn het woordgrappen. Daarbij worden woorden opgepakt in hun andere betekenis, in een andere context gezet, doorgeborduurd op het synoniem en dergelijke. Dat kan soms heel snel gaan. Waarbij we binnen de kortst mogelijke tijd op een heel ander onderwerp zitten. Het mooiste is als er anderen bij zitten. Vanuit een woord of iets wat iemand zei wordt dan razendsnel een verhaal verzonnen in realtime, waarbij de ander pas na verloop van tijd ontdekt dat het verhaal nergens op slaat en er dan al dan niet de humor van inziet.

Relativerend

Volgens mijn moeder is de essentie van de humor vooral relativerend. Ik denk dat het relativerende inderdaad een belangrijk onderdeel is. Dat merk ik in werksituaties. Dan gebruik ik de specifieke humorvaardigheid vaak om een sfeer te keren. Even een opmerking maken om de persoon die zichzelf te serieus neemt even terug te brengen op aarde, een arrogant persoon op zijn plek te zetten of een gebeurtenis voor mezelf wat minder zwaar te maken.

Intelligent

Een buitenstaander kan de humor flauw vinden, maar er zitten bijna altijd meerdere lagen in. Waar het soms oppervlakkig kan lijken, heeft de humor dan dubbele bodems (wat iets anders is dan dubbele gedachten, zoals in ‘a dirty mind’). Het meest geniet ik er daarbij zelf van als ik met één opmerking bij meerdere mensen tegelijk verschillende zaken kan oproepen op basis van een persoonlijke situatie met elk van hen afzonderlijk. Allen lachen dan, maar vanuit een ander referentiekader.

Vriendinnen

Het is ook leuk om te zien hoe vrouwen ermee omgaan. Want vrouwen hebben nu eenmaal een heel ander (nee, ik zal niet zeggen dat ze geen humor hebben) soort humor dan mannen. Er zijn vriendinnen die de woordgrappen, en de snelheid waarmee ze worden afgevuurd, prachtig vinden. En er zijn er die het vreselijk vinden. Ik heb in het verleden gemerkt dat het verschil geen selectiemethode in zich heeft. Wel ondervond ik dat de humor of de frequentie (en de lol) zich soms aanpaste.

Lachstuip

Een bijzonder onderdeel van de Van Maarsseveen-humor is de lachstuip. Die ontstaat door de snelheid van elkaar opvolgende woordgrappen, waarmee verschillende deelnemers elkaar afwisselen. Eén van de deelnemers kan dan niet meer stoppen met lachen, de tranen biggelen over de wangen en tegelijkertijd wordt doorgegaan met meedoen aan woordgrappen. Het komt tegenwoordig minder voor, eenvoudig omdat we elkaar minder zien dan vroeger.

Herhaling

Niet echt behorend tot de Van Maarsseveen-humor, maar wel iets dat er een gevolg van was en dat met regelmaat terugkwam, is de herhaling. Ik zal nooit vergeten hoe ik een keer bij mijn jongste broer binnenkwam en hem en zijn zoontje, toen negen, over de vloer zag rollen van het lachen. Ze stopten even om me gedag te zeggen en gingen toen weer verder met het steeds opnieuw luisteren naar Herman Broods ‘maak van je scheet een donderslag’. Maar evengoed had het een scène uit de Dik Voormekaar show kunnen zijn of eentje van de al genoemde Tommy Cooper.

Aangehaalde humor:

• ‘The best of Tommy Cooper‘, zo heet het op Youtube. Maar ach, humor is persoonlijk. Gelukkig zijn er nog veel meer.
• Radio-uitzendingen van de Dik Voormekaar show op Youtube
• Herman Brood met ‘maak van je scheet een donderslag‘ op Youtube
• En voor woordgrappen een boek, dat nog verder is te brengen dan bedoeld: Alfabetweter van absurdist Ronald Snijders (hier enkele voorbeelden)