Vorige week schreef ik over Jeremy Gleick. Hij deed me denken aan een Polymath. Maar hij is het niet, of toch? Wat is een Polymath? Het woord Polymath komt van het Griekse polymathēs, wat betekent ‘veel geleerd hebbend’.

Wij hebben er niet echt een goed woord Nederlands woord voor. Sommige wetenschappers gebruiken gewoon het woord Polymath in hun Nederlandse teksten, anderen spreken van Renaissance man of universele mens.

Succesvolle entrepreneurs zijn volgens sommigen Polymaths, mensen die medogenloos naar kennis zoeken en die zich een breed scala aan vaardigheden eigen maken. Maar een Polymath is meer dan iemand die zo maar wat kennis heeft verzameld. Een Polymath blinkt echt uit.

Intermezzo

Gisteren stond een bericht over de populaire violiste Vanessa-Mae in de krant.

Ze gaat meedoen aan de Olympische Winterspelen als slalom skiester.

Die twee vaardigheden maken haar een Polymath, er van uitgaand dat meedoen aan de Winterspelen betekent dat ze ook als skiester een hoog niveau heeft.

Er zijn echter mensen die vinden dat het bij een Polymath om wetenschappelijke geleerdheid moet gaan en daar hoort skiën niet toe.

Renaissance, de laatste polymath

Ook stellen zij dat onze huidige wereld te ingewikkeld is om een veelzijdig geleerde te zijn. Zij gaan er van uit dat het tot 1700, het einde van de Renaissance, nog mogelijk was voor een slim persoon om alles te leren wat de mensheid tot dan had ontdekt. Tegenwoordig is er zo veel kennis dat zoiets niet meer kan.

Vanuit die gedachte zullen er inderdaad geen Polymaths meer zijn. Maar in de huidige tijdsgeest mag je een Polymath ook beschouwen als iemand die veel kennis opdoet op verschillende terreinen en op die gebieden ook heel goed is. Jeremy Gleick wordt daarom door sommigen een Polymath genoemd.

Leonardo de Vinci, bekendste polymath

Thomas Young, de Engels natuurkundige, egyptoloog en arts

Leonardo da Vinci is natuurlijk de bekendste en wellicht het prototype van de Polymath. Maar ook bijvoorbeeld Thomas Young, die rond 1800 aantoonde dat licht een golf is, is een Polymath. Hij beschreef ook hoe het oog accomodeert, droeg bij aan de materiaalkunde, bestudeerde de grammatica van 400 talen, bedacht de term ‘Indo-Europees en werkte aan het idee van een levensverzekering. Young hield zich dus met verschillende wetenschappelijke disciplines bezig.

Maar zoals al gezegd, in die tijd was er veel minder kennis in het algemeen. In weinig tijd, het lezen van een paar boeken, kon je alle praktische kennis opdoen om gedachten te ontwikkelen en ontdekkingen te doen zoals Young.

De tien jaar regel van Ericsson

Nu ruim 200 jaar later is er oneindig veel informatie en kennis. Er zijn onderzoekers die daarom de ‘tien jaar regel’ hanteren. Zo lang moet je volgens hen werken op een gespecialiseerd terrein voor je een baanbrekende creatieve bijdrage kunt leveren.

De 10 jaar regel werd voor het eerst gebruikt in de 19e eeuw, toen telegraaf exploitanten ontdekten dat de beste telegrafist minstens tien jaar ervaring had.

Die tien jaar komt ongeveer overeen met de 10.000 uur praktijk ervaring die iemand volgens Anders Ericssons nodig heeft om een expert van wereldklasse te worden. En om een Polymath te zijn moet je een expert zijn op meerdere gebieden.

Naarmate er meer kennis komt, zal het langer duren om een expert te worden. Benjamin Jones onderzocht eens de gemiddelde leeftijd van winnaars van de Nobelprijs. Daarbij bleek dat rond 2000 de gemiddelde leeftijd zes jaar hoger lag dan rond 1875.

De laatste dagen van de polymath

Een paar jaar geleden stond er een interessant artikel in het wetenschappelijk tijdschrift Intelligent Life. In dat artikel betreurde schrijver Edward Carr het dat de Polymath een bedreigde soort is. We zijn vooral specialisten geworden met kennis op een heel smal terrein.

Maar Carr heeft er toch één gevonden. En dat geeft direct een mooi beeld van de moderne Polymath. Het artikel ‘The last days of the Polymath’ (PDF - 330,28 KB).

Zie ook het bericht ‘Een uur per dag voor het leren van iets nieuws‘, over Jeremy Gleick.