Tom, een goede vriend, woont op de bovenste etage van een appartementencomplex van drie verdiepingen. Als ik bij hem langs ga, dan bel ik aan en loop naar boven. Daar heeft hij zijn voordeur dan open gezet. Vrijwel altijd zit hij dan alweer in zijn werkkamer achter zijn computer mailtjes te beantwoorden, afspraken te maken of door notities te bladeren.

Gisteren trof ik Tom echter niet in zijn werkkamer. Hij zat in zijn woonkamer met een tablet. Ik hoorde muziek als van een Amerikaanse musical, zo’n show met Danny Kaye of Gary Grant.

Dollywood

‘Kijk’, zegt Tom ter verwelkoming, ‘een animatie waaraan mijn oom Hans, Hans Kuiper, heeft meegewerkt. Hij was in de jaren zestig cameraman bij Filmstudio Dollywood van Joop Geesink. Het is een poppenspel, gemaakt in 1966  voor het 75 jarig bestaan van Philips.’

Hij beweegt zijn vingers over het scherm en reikt mij de tablet aan. ‘Hier, kijk zelf maar’. Ik begrijp dat hij het filmpje heeft herstart. Ik neem de tablet van hem over en kijk.

Al direct is de kwaliteit van de animatie duidelijk. Op het terras beweegt alles. Niet alleen de hoofdfiguur zoals je zo vaak in animaties ziet. Dat het poppenanimatie is, in plaats van tekeningen, betekent dat ze de meeste poppetjes in een scène, voor elk beeldje, steeds iets moesten veranderen. Een buigend armpje, bukkend mannetje of lopend paard is 25 keer per seconde film een klein beetje verschoven van de uitgangspositie naar de volgende positie. Om tenslotte een vloeiende beweging te krijgen.

‘Knap hè’, zegt Tom vragend als hij mijn bewondering ziet, ‘en dit is vijftig jaar oud. Prachtig hè’.

Precisiewerk

Ik geef geen reactie. Ik ben het met Tom eens, maar ik kijk verder. Want de beweging is ook zo realistisch. Dat betekent dat niet alleen van beeldje naar beeldje secuur is gewerkt, maar dat ook kennis van anatomie en beweging is gebruikt. Het is bijzonder fraai gemaakt. Ook de schaduwen die op sommige plaatsen zijn geaccentueerd. Het is inderdaad prachtig. Als een op zichzelf staand product, maar ook als voorbeeld van een uitgestorven ambacht, een precisievak en een haast ouderwetse passie.

Intermezzo

Het doet me denken, en het is wellicht een vreemde associatie, aan een gedachte die ik een aantal jaren geleden had. Richard Vierbergen en ik maakten filmpjes. We hadden er een ingstuurd naar een filmfestival in Noorwegen. Daar spraken we ook filmmakers uit andere landen.

Wij draaiden toentertijd 1 op 40, wat betekent dat je gemiddeld 40 minuten filmmateriaal gebruikte voor 1 minuut gemonteerde film. Ik sprak twee filmmakers uit Polen die 1 op 15 draaiden. Dat vond ik al bijzonder.

Een filmteam uit een Afrikaans land, ik meen Burkina Faso, draaide zelfs 1 op 3. Die jongens waren razend creatief (geweest). Voor elke opname moesten ze goed nadenken. Er mocht weinig of niets fout gaan omdat ze maar weinig filmmateriaal ter beschikking hadden.

De gedachte die ik toen had was dat ze daardoor niet alleen veel inventiever moesten zijn, maar ook veel meer betrokken raakten bij hun product. Door het nadenken en de tijd die de gesprekken vooraf hadden gekost, hadden ze iets opgroepen, als het er al niet was, wat wij passie zouden noemen. En die liefde voor het vak, die voel je als kijker.

En dat voel ik dus ook bij dit filmpje uit de stal van Joop Geesink. Zelfs als je geen kennis van animatietechniek hebt, en deze studio wellicht alle technische middelen van die tijd kon inzetten, voel je de kwaliteit, liefde en zorg waarmee deze film is gemaakt.

Heb je wel enige kennis van de techniek, dan kun je alleen maar extra enthousiast zijn over de bewegingen, de overgangen en allerlei andere details.

‘Heb ik te veel gezegd?’, vraagt Tom als hij hoort dat ik het einde van de film heb bereikt.

‘Nee, het is mooi en bijzonder’, antwoord ik kort. Ik beweeg mijn vingers over de tablet en het filmpje start opnieuw.

Meer informatie:

• Op de website ‘Dutch Vintage Information’ staat meer informatie over deze animatiefilm
• Op Youtube staan meerdere stop-motion animatiefilmpjes uit Joop Geesink’s Dollywood:
  • Nog eentje voor Philips. Op de site van Youtube zie je naast deze film diverse titels.
• Twintig jaar en een enorme technologische ontwikkeling later komen de vergelijkbare filmpjes met kleipoppetjes, zoals Wallace & Gromit
• En nog weer later ‘Chicken Run‘