Eind oktober trad Piet Moerland af als topman van de Rabobank. Het Libor-schandaal was afgekocht. Het aftreden van de voorzitter moest een mooi gebaar van persoonlijke boetedoening zijn naast de afkoopsom. Dat Moerland vlak voor zijn pensioen zat, was mooi meegenomen. Het hield de schade aan de top beperkt.

Daar stond hij dan tijdens zijn afscheidsspeech. Bewegingsloos deed hij zijn verhaal. En dan bedoel ik niet ‘zonder emotie’, maar letterlijk zonder beweging. Alsof hij buiten het zicht van de camera was vastgebonden. Zodanig dat hij alleen zijn hoofd kon bewegen en eigenlijk zelfs dat niet. Alleen zijn ogen en mond bewogen.

Piet Moerland en de autocue

Ja, buiten zijn mond bewogen alleen zijn ogen. Niet veel, maar net genoeg om de autocue te kunnen lezen. Die stond dus te dichtbij of was op een andere manier niet goed afgesteld. Want dan had hij zelfs zijn ogen strak naar voren kunnen houden.

Uitstapje naar Hawaï

Tjonge, in dat geval hadden ze zelfs een kartonnen Moerland voor de camera kunnen zetten. Dan had hij tijdens de opname al van zijn prepensioen kunnen genieten op Hawaï.

Nu moest de dag erop Lucky TV zijn Hawaï-uitstapje ensceneren in een parodie. Dankzij de afscheidsspeech als een plank, een eenvoudige klus voor Sander van de Pavert, de maker van Lucky TV. Een maskertje om het standbeeld van Piet Moerland en een sfeerfilmpje erachter.

Autocue

Als je bij beide filmpjes je ogen sluit kun je volledig aandacht geven aan de speech. Dan hoor je de haperingen en slechte intonatie. Die verraden het gebruik van de autocue, de elektronische vervanging van het voorleesbriefje.

‘Piet, de vette woorden moet je wat krachtiger uitspreken’, had de medewerker van de PR-afdeling gezegd. ‘Na de cursieve woorden mag je even ademhalen en na een onderstreept woord bouw je een korte pauze in. Doe maar af en toe een “eh” bij een pauze, dan komt het wat authentieker over’.

Je hoeft alleen maar de eerste twee zinnen te beluisteren. ‘… te hebben gefunctioneerd’. De toonhoogte daalt iets na die eerste zin en je hoort Moerland denken ‘zo, de eerste zin is eruit’. Dan volgt de tweede zin ‘ik zou anders het volgend jaar met pensioen zijn gegaan’. Hoor je de aarzeling in het midden, alsof volgend jaar een apart zinnetje is. En aan het eind van de zin weer die dalende toonhoogte waardoor de punt een echte punt wordt en zinnetje volkomen op zichzelf lijkt te staan binnen de tekst.

Doe je ogen maar weer open. Jammer toch zo’n speech? Want Piet Moerland heeft een sympathieke kop. Je kunt zo zien dat het een aardige man is, misschien zelfs een oprechte man voor zover je dat van een foto kunt aflezen. Een man die zijn fouten durft toe te geven en ik verdenk hem er zelfs van een gevoelsmens te zijn. Als ik het helemaal verkeerd heb, dan heeft ie eenvoudig een goede stylist en PA.

Voorleesoefening

Wat is het effect van zijn voorleesoefening? Dat kan ik wel vertellen. Maar de berichten de volgende dag waren overduidelijk. Zijn verhaal werd niet geloofd. Hij kwam als een onoprechte man over. Hij leek op de onbetrouwbare, zakkenvuller zoals het algemene beeld van de bankman door andere omstandigheden al een tijdje is.

Het was veel beter geweest als hij het verhaal had gelezen, en liefst zelf had geschreven. Het voor de spiegel had geoefend en het daarna had gebracht alsof hij een praatje hield voor zijn familie. Ontspannen zonder autocue/voorleesbriefje, met de lichaamsbewegingen die passen bij zijn verhaal. En als het echt niet anders zou kunnen met wat steekwoorden of –zinnen op een autocue of spiekbriefje.

Dan zou zijn lichaamsbeweging natuurlijk zijn geweest. Hij zou als vanzelf hebben bewogen. Zijn gezichtsuitdrukking zou hebben gepast bij zijn boodschap en zijn gevoel daarbij. De intonatie zou op plaatsen zijn geweest waar oprechte emotie lag. En de snelheid en pauzes zouden geloofwaardiger zijn, passend bij de luistervaardigheid van de gemiddelde kijker.

Boetekleed

Ik begrijp best dat het aftreden een snelle PR-actie was. De dag na de schikking rende iedereen in paniek van de een naar de ander. Iedereen kwam met mogelijke oplossingen om het negatieve beeld van de Libor-affaire te keren, om een positieve daad te stellen.

Iedereen was op dat moment gelijk. De voorzitter was ook ineens maar een mannetje. Als de meeste mensen het een oplossing vinden dat hij aftreedt, dan moest dat maar. Ook al had hij al die jaren wellicht werkelijk niets over de fraude gemerkt, hij zou het boetekleed aan moeten doen.

Hij legde zich er bij neer. Geëmotioneerd afwezig liet hij zich meedrijven in de afscheidsshow die de PR-afdeling rond hem bouwde. ‘Daardoor kwam het dat ik zo stijf overkwam’, zou hij later ter verklaring tegen zijn vrouw zeggen. Zij was de enige die nog naar hem luisterde.

Rabobank failliet

Maar trek het je niet aan, Piet. Want de Rabobank is failliet. En dat hoef jij straks niet te communiceren. Daar heeft de PR-afdeling straks een andere trekpop voor, die zich ook in de paniek van dat moment uit zijn persoonlijke rol laat halen.

De Rabobank failliet? Ja echt, ik hoorde het van een Rabo-directeur in het noorden van het land. En ik hoorde het van een Rabo-directeur in het zuiden. En de waarheid ligt in het midden, op het hoofdkantoor in Utrecht. Ik ben benieuwd wanneer dat nieuws naar buiten komt.

Zie ook het bericht ‘Autocue afhankelijkheid‘.