In het tijdschrift Smithsonian las ik vorige maand een artikel over ‘uptalk’, iets waar wij geen woord voor hebben (je zou het omhoog praten kunnen noemen). Maar we kennen het fenomeen wel. Het is het continue eindigen van een zin met een hogere stem dan de rest van de zin of een stijgende intonatie.

Omhoog praten

Ik wist dat het bestond. Jaren geleden werd ik er door een klasgenoot opmerkzaam op gemaakt. Hij vroeg me waarom ik omhoog praatte. Overigens ook met de variant waarbij een zin haast vragend eindigt. Gelukkig heeft, wat ik toen zag als een puberale afwijking door omstandigheid, het slechts een paar maanden geduurd en waren er geen anderen die het was opgevallen of me er op attent maakte.

Door het artikel in Smithsonian stond ik er ineens weer bij stil. Daarin staat dat Thomas Linneman, een socioloog op de Universiteit van William & Mary, zich ergerde aan het irritante omhoog praten (uptalking) in de klassen. Hij begint ermee te zeggen dat ‘meer dan we willen toegeven wordt sociaal-wetenschappelijk onderzoek geboren uit ergernissen’. Uit zijn bevindingen constateert Linneman dat omhoog praten meer is dan een vervelende gewoonte. Het zou, volgens hem, kunnen dienen om de bestaande geslachtsnormen te versterken.

Linneman deed zijn onderzoek door naar 100 afleveren te kijken van het populaire Amerikaanse programma Jeopardy. Na een paar afleveringen merkte hij dat er zowel deelnemers waren die hun antwoorden gaven met een stijgende intonatie, het omhoog praten. En dat anderen juist neutraal of naar beneden praatten. Ook ging hij bijhouden waar de deelnemers vandaan kwamen, de zogenaamde demografische gegevens. Hij constateerde ook dat het positief werkt op anderen en daarmee je carrière kan beïnvloeden. In het artikel staat ook kort iets over de historische achtergrond. Zie verder het artikel in Smithsonian (pdf).

Omhoog praten (uptalk) op internet

Natuurlijk ging ik na het lezen over uptalk ook even op internet kijken. Daar bleek er al vaker overgeschreven. Dus voor wie geïnteresseerd is:

• In Psychology Today spreken ze van de UPTALK-epidemie
• Wiki over HRT, High Rising Terminal, een andere term voor Uptalk
• In New York Times een artikel over de invloed van meisjes op de taal, waarbij ook omhoog praten een rol speelt (artikel als pdf)
• Artikel op site over met plezier spreken in het openbaar, met onderzoek in rechtzaal
• Dat we met ‘omhoog praten’ ook iets anders kunnen bedoelen toont deze pdf over positief over iemand praten
• Artikel over hoe omhoog praten je carrière positief kan beïnvloeden
• Een irritante variant op het omhoog praten is wat ze in Amerika ‘Vocal Fry‘ noemen, zie ook dit populaire bericht in een nieuwsprogramma over de nieuwe buzz. Het is een zeurderige stem die vooral wordt gebruikt door pubermeisjes. En een serieuzer bericht in een programma op youtube.