Jaren geleden las ik een boek over Marco Polo. Op school leerde ik dat hij ontdekkingsreiziger was en naar grote onbekende gebieden reisde. In gedachten zag ik de man altijd in zijn eentje op een ezel of paard vanuit Italië naar landen gaan als Perzië, China en India. Maar in het boek stond dat er in die tijd duizenden vanuit Europa naar die landen gingen. Marco Polo was echter degene die er over schreef, de andere gingen voor handel, om medische redenen of gewoon voor het avontuur.

En het is niet onlogisch te denken dat velen iets mee terug namen uit de landen die ze hadden bezocht. Dat kon van alles zijn. Een nieuwe techniek, een kledingsstuk, een gerecht of zelfs slechts een gedachte om over verder te denken. Het is ook niet ondenkbaar, dat ze bij gebrek aan een bepaald ingrediënt of het bestaan van een bepaalde streekvoorkeur, het recept van een meegenomen gerecht aanpasten. Ik deed dat zelf ooit met een Frans gerecht.

Schnitzel

Zo hebben mensen de hele geschiedenis door producten aangepast. Toen ik jaren geleden de marketing en reclame voor een schnitzelrestaurant deed verzon ik de ‘geschiedenis van de schnitzel’ vanuit die gedachte. Waar de werkelijke geschiedenis, in ieder geval van de Weense schnitzel, terugging naar veldmaarschalk Radetzky rond 1850 bracht ik het terug naar de Vikingen.

Lasagne Lasagna

Op dezelfde manier zijn Lasagne en Pizza zoals wij die nu kennen waarschijnlijk geëvolueerde gerechten vanuit andere culturen, gewoonten en gerechten. De pizza meegenomen door Marco Polo of een tijdgenoot uit China en in Italië tot wasdom gekomen.

En de lasagne vanuit Engeland. Vanuit Engeland? Ja, er zijn steeds meer historici die Lasagne in verband brengen met het middeleeuwse loseyns. Richard II at het als lunch. Het recept staat beschreven in een kookboek uit 1390. En in een ander kookboek, dat rond 1430 verscheen, staat het recept in rijm:

Loysyns
In erthen pot put brothe for hast;
Take floure of payndemayn, and make þy past
With water, þer of þy fele þou make
With a roller, and drye hit, I undurtake
Aȝayne þo sonne þat hit be harde;
Kast þerin brothe and make rewarde;
To sethe hom take rawe chese anone
And grate hit in disshes mony on
With powder dowce; and lay þer in
þy loseyns abofe þe chese with wynne,
And powder on last spryngil hit þou may;
þose loysyns er harde to make in fay.

Lasagne, inmiddels zijn er allemaal varianten met groente, fruit en andere ingrediënten.

Italiaanse aanpassing

Italianen trekken de Engelse achtergrond in twijfel. Vooral omdat in hun lasagne recept tomaten en bechamelsaus zit, alsof dat het grote historische verschil maakt.

In de tijd van Richard II was de tomaat nog onbekend. Daar werd pas 200 jaar later evoor het eerst over gerept in boeken. De tomaat zoals wij die kennen is in 1850 verkregen door kruising en kweek.

En Bechamelsaus, een Franse witte saus genoemd naar Louis Bechamel, wordt in 1651 beschreven door François Pierre de La Varenne, kok aan het hof van Lodewijk de Veertiende.

Dat er later een Italiaan wat nieuwe ingrediënten is gaan toevoegen aan het Engelse recept maakt Lasagne niet direct Italiaans van oorsprong. Overigens zijn er ook mensen die de oorsprong van Lasagne in Griekenland zoeken.

Het is Lasagne

En tenslotte het gebruik van Lasagne en Lasagna. Lasagne zijn de deegbladen die zo kenmerkend zijn voor het gerecht. Lasagne is meervoud. Bij Lasagna zou je slechts één deegblad hebben. Dus Lasagne is juist, maar Lasagne heeft 4 miljoen hits op de Nederlandse Google, Lasagna 6 miljoen. Waarschijnlijk vinden wij het met de a aan het eind gewoon lekkerder… klinken.