Pantone voorloper uit 1692

pantone-voorloper-07

Titelpagina van het boek uit 1692 van A. Boogert

Lange tijd dacht ik dat Lawrence Herbert van Pantone de eerste slimmerd was die systeem aanbracht in kleuren. Natuurlijke ken ik de kleurenleer van Goethe, maar dat is iets anders dan een systeem.

Nu blijkt er al in 1692 een Nederlander te zijn geweest, Jan Boogert, die een boek maakte met een kleurensysteem.

Pantone

Lawrence Herbert was vlak na zijn studie aan de Hofstra Universiteit parttime in dienst gekomen van een drukkerij. Daar werd hem gevraagd systeem te brengen in de uitgebreide collectie pigmenten en inkten.

Met zijn academische kennis van systematiseren vond hij het een uitdaging en hij ging in 1956 aan de slag. In 1962 was zijn kleurensysteem klaar. Daarin zijn de kleuren vastgelegd in codes, de wiki over het Pantone Matching System.

Al snel leverde zijn systeem meer op dan de drukkerij, die op dat moment verlies maakte. Herbert kocht geleidelijk het bedrijf en noemde het Pantone.

Hij stopte met het drukken voor anderen en legde zich helemaal toe op het maken van de Pantone Guide. In het begin een stapel kaarten van 15 x 5 cm, later werd het een waaier en kwamen er andere vormen. Daarnaast zijn er afgeleide producten.

Het bedrijf Pantone is nog steeds van de familie Herbert. Lawrence, inmiddels 74, heeft 98% van de aandelen, maar zijn zoon Richard is nu directeur van het bedrijf met een omzet van 100 miljoen.

Vande Eijnde Klaer lightende Spiegel der verfkonst

In 1692 was A. Boogert klaar met het boek waarin hij het mixen van waterverf (aquarelverf) beschrijft. In het lijvige boek van ruim 800 pagina’s brengt hij systeem aan in de vele mogelijkheden. Hij begint met een inleiding over het gebruik van de waterverven, over het maken van tinten en hoe je de toon kunt veranderen door delen water toe te voegen. Het grootste deel bestaat uit een gedetailleerd verslag  van toepassingsmogelijkheden.

In zijn tijd was het ongetwijfeld de meest uitgebreide gids. Zelfs nu is er geen lijviger werk verschenen over schilderkunst. Bijzonder is ook de index die de schrijver maakte van de gebruikte kleuren.

Het boek is uniek, niet alleen door zijn inhoud. Van de volledig met de hand geschreven en geschilderde is waarschijnlijk slechts één exemplaar gemaakt. Dat exemplaar is in bezit van de Bibliothèque Méjanes in Aix-en-Provence in Frankrijk. Hier is het gedigitaliseerd te bekijken.

Erik Kwakkel

Dat we nu ook in Nederland van het bestaan van het boek weten is te danken aan Dr. Erik Kwakkel, historicus aan de Leidse Universiteit en gespecialiseerd in Middeleeuwse boeken. Hij kwam het boek een maand geleden tegen in een Franse database.

Hij plaatst regelmatig berichten op Twitter (@erik_kwakkel), Tumblr (Erik Kwakkel) en de website Medievalfragments. Daar werd het inmiddels opgepakt door enkele buitenlandse blogggers. Het boek is onderdeel van een promotieonderzoek dat in 2015 aan de Universiteit van Amsterdam wordt afgerond.

A. Boogert

Dan wordt wellicht duidelijk wie A. Boogert is. Het zou Jan Boogert kunnen zijn, ook wel Boogaert genoemd. Deze Jan Boogert leefde van 1648 tot 1702. Hij was een vermogende advocaat en notaris in Delft. Johan Vermeer en Pieter de Hoogh behoorde tot zijn vriendenkring. Wie weet inspireerde de vriendschap hem tot het maken van zijn boek, of wellicht was het zijn hobby te aquarelleren.

Print deze pagina
Bovenstaand bericht is geschreven op 2 juni 2014 door in de categorie 2014, Algemeen

Vorige en volgende berichten

« Ouder: Nieuwer: »

Een willekeurig bericht

Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *