Vorige week schreef ik over bacteriën. Die enkel- en meercellige beestjes die overal om ons heen zijn en waar, bij het idee, de meeste mensen griezelen. Ik kreeg een paar reacties, waarvan er één me tipte over het boek “Allemaal beestjes” van wetenschapsjournalist Jop de Vrieze.

Allemaal beestjes

Ik bestelde het boek Allemaal beestjes en begon een reis in de wereld van de bacterie en andere micro-organismen. Want een reis werd het. Jop neemt de lezer mee langs alle facetten van bacteriën. Daarbij beschrijft hij de laatste wetenschappelijk ontdekkingen en inzichten.

Maar hij verhaalt ook over zijn zoektocht naar de bacteriën in zijn eigen lichaam. Hoe hij zijn okselzweet verzamelt voor een onderzoekje aan de Universiteit van Wageningen, een flesje volpropt met zijn poep, terwijl een wattenstaafje langs een closetpapiertje volstaat, en in een laboratorium in Heidelberg een doosje uitwerpselen achterlaat voor een analyse.

Staphylococcus

Er zijn veel meer bacteriën dan we denken. Toen ik vrijdag enkele mensen vertelde over het boek “Allemaal beestjes” riepen enkelen nog ‘ja, staphylococcus zijn gevaarlijk’. Ik kon ze vertellen dat de familie staphylococcus talrijke leden heeft. Dat zelfs de schijnbaar gevaarlijkste hiervan een gunstige functie vervult in en op ons lichaam en pas vervelend wordt als de omstandigheden daarvoor gunstig zijn of noodzakelijk.

Wie overigens denkt dat de staphylococcus een staafvormige bacterie is, omdat zijn naam daarop lijkt te wijzen, heeft ongelijk. Deze bacteriën zitten als druiven in een tros bij elkaar. Staphylos betekent druiventros in het Grieks.

Bacterie indeling

Wetenschappers onderscheiden inmiddels zo veel bacteriën dat er een indeling is gemaakt, zoals bij planten en dieren. Op het hoogste niveau zijn er divisies, daaronder bevinden zich de bacterieklassen. Daaronder zitten de orders, waarin bacteriën worden ingedeeld in families, met een onderverdeling in geslachten en tenslotte soorten.

Wetenswaardigheden

Deze soorten zijn vernoemd naar hun ontdekker. De Vrieze geeft het voorbeeld van het geslacht Acinetobacter waarin een bacteriesoort is genoemd naar de microbioloog Baumann en daarom Acinetobacter boumannii wordt genoemd of kortweg A. boamanii. Deze Acinetobacter, een niet-beweegelijke staafbacterie, is van de familie Moraxellaceae. Deze familie behoort tot de orde Pseudomonadales, van de klasse Gammaproteobacterieën en de divisie Proteobacteriën.

Zo staat het boek van De Vrieze vol met wetenswaardigheden, feiten en veel praktische informatie. En niet alleen over bacteriën, ook over virussen, schimmels en andere micro-organismen.

Wetenswaardigheden? Ok, hier zijn er enkele:

• We dragen ruim anderhalve kilo bacteriën met ons mee
• Op de huid van één mens zitten 1 triljoen bacteriën, dat is 150 keer meer dan er mensen zijn op aarde
• In je navel zitten 50 tot honderd verschillende bacteriesoorten, afhankelijk van of je een kuilnavel hebt of een heuveltje.
• De samenstelling van bacteriesoorten in het lichaam verschilt per mens; het is als een vingerafdruk, alleen hangt de samenstelling af van de levenswijze en verandert daardoor tijdens je leven.
• Micro-organismen vormen grofweg 99 procent van het totaal aantal wezens op aarde.

En zo gaat het maar door.

Noodzakelijke kennis

Ik schreef al eens over het boek ‘Over eten en koken’ van Harold McGee. Een boek waarin wordt verteld hoe en wat voedingsingrediënten doen in ons lichaam. Ook het boek “Allemaal beestjes” van De Vrieze geeft inzichten over voeding die verder gaan dan de adviezen van dieetgoeroes. Het is een must daarom voor mensen die serieus met voeding en gezondheid bezig zijn.

En nog een tip. Je handen wassen met anti-biotische zeep is niet verstandig. Maar als je het toch doet, dan moet je je handen inzepen en dat ongeveer een halve minuut in laten trekken voordat je verder gaat, anders heeft het gebruik van die zeep geen enkele zin.