Vandaag precies 100 jaar geleden werd de aartshertog van Oostenrijk-Hongarije Franz Ferdinand vermoord. Het was al een tijdje onrustig in de wereld. De moord op Franz Ferdinand was de bekende druppel, het werd de aanleiding voor de Eerste Wereldoorlog

Ferdinand was aartshertog en erfgenaam van het keizerrijk Oostenrijk-Hongarije. Hij bezocht met Sophie, zijn vrouw, de hoofdstad van Bosnië en Herzegovina, Sarajevo. Bosnië en Herzegovina waren onderdeel van het keizerrijk van Ferdinand. Buurland Servië wilde daar niet bij horen. Maar in 1908 was de provincie er zonder dat de Serven dat wilde aan toegevoegd.

De Bosnisch-Servische nationalistische groep de Zwarte Hand wilde de aartshertog uit de weg ruimen en trainde drie studenten om de klus te klaren. Ze bereidden een bomaanslag op Franz Ferdinands auto voor. Maar dat plan liep niet zoals ze wilden. De bom werd gegooid, maar mistte zijn doel. Er vielen geen doden, alleen wat gewonden. En een officier van het leger belandde in het ziekenhuis beland.

Moord door toeval

Een borstbeeld van Gavrilo Princip, met daarop de namen van 50 vrijwilligers, werd op 21 april 1914 onthuld in het servische dorp Thessaloniki.

Tijdens een autorit gaf Franz Ferdinand opdracht van de geplande route af te wijken om de gewonde officier te bezoeken. In één van de straten die ze inreden stond Gavrilo Princip, een van de aanslagplegers.

De 19-jarige nationalist aarzelde geen moment een tweede aanslag te doen. Hij greep zijn pistool en schoot twee keer. Kort daarna begon Franz Ferdinand uit zijn mond te bloeden. Hij was in zijn nek geraakt.

Sophie wilde hem helpen, maar ook zij zakte in elkaar. Princip had haar in haar buik geschoten. Franz Ferdinand smeekte Sophie te blijven leven voor hun drie kinderen, Sophie, Maximiliaan en Ernest. Maar Sophie overleed onderweg naar het ziekenhuis bereikten. Ferdinand stierf kort daarna.

De moord op Franz Ferdinand verergerde de spanningen tussen Oostenrijk-Hongarije en Servië. Duitsland steunde het keizerrijk. Rusland, Frankrijk en Engeland stonden aan de kant van de Serven.

Precies een maand na de moord, op 28 juli 1914, verklaarden Duitsland en Oostenrijk-Hongarije de oorlog aan Servië. Een week daarna raakte bijna heel Europa betrokken bij de oorlog. Later volgden gedeeltes van Azië en de Verenigde Staten en werd het een heuse Wereldoorlog, de eerste.

Film

In 1975 werd de film Sarjevski Atentat gemaakt. De film was een co-productie van Duitsland en de toen nog niet opgesplitste landen Tsjecho-Slowakije en Joegoslavië. In andere landen verscheen de film, met Christopher Plummer in de rol van Franz Ferdinand, onder de titel ‘The Day That Shook The World‘.

Rob Chrispijn

De Nederlandse tekstschrijver Rob Chrispijn, vaste liedjesschrijver van Herman van Veen, schreef een lied over Gavrilo Princip. Het lied, dat eenvoudig Princip heet, verscheen op Van Veen’s CD ‘Iets van een clown’