Vervolg op ‘De tuin – ontwikkeling in Nederland‘

Na de waarschuwingen de afgelopen jaren over de opwarming van de aarde wordt geleidelijk het watergebruik een maatschappelijk gedragen item. Waterhuishouding is in het onder zeespiegel liggende Nederland altijd een onderwerp geweest dat vooral bij overheden, waterschappen en specifieke organisaties en bedrijven lag. Het komt nu geleidelijk naar de huishoudens.

Waterbewustzijn

Al een aantal jaren wordt de behoefte aan waterbewustzijn op kleine schaal uitgedragen. Er zijn meerdere redenen om het dichter bij de burger te brengen. Eén van de onderwerpen die spelen bij waterhuishouding en bewustwording is hemelwater en ons rioleringssysteem. In die problematiek speelt de tuin een rol.

Door de klimaatverandering verhoogt de druk op ons rioolstelsel. Doordat veel tuinen zijn versteend stroomt hemelwater direct af, terwijl het in een groene tuin in de grond zakt. De verhouding daarbij is extreem. Bij een grotendeels of geheel versteende tuin stroomt 60% van het regenwater direct naar het riool, via goot, put en dergelijke en wordt 10% in de bodem opgenomen. Bij een grotendeels groene tuin stroomt slechts 10% direct af en wordt minstens 50% opgenomen in de ondergrond.

Wet Gemeentelijke Watertaken

Op 1 januari 2008 is de nieuwe Wet Gemeentelijke Watertaken van kracht geworden. Eén van de gedachten achter de wet is ‘…dat de perceelseigenaar het hemelwater zoveel mogelijk zelf moet verwerken bij de plaats waar het valt.’

Ongemerkt heeft de wet een belangrijke juridische verandering in zich. In plaats van het ‘recht’ om op het riool te lozen, gaat het geleidelijk naar de ‘zorgplicht’ om regenwater apart te behandelen. De wet formuleert twee essentiële uitgangspunten: scheiding van huishoudelijk afvalwater en hemelwater en een nieuwe taakverdeling tussen overheid en perceeleigenaar.

De afgelopen periode hebben gemeenten vooral gekeken hoe ze zelf met de wet moeten omgaan, bijvoorbeeld door bij nieuwbouw gescheiden watersystemen te eisen. Maar geleidelijk zal de perceeleigenaar bij de wet worden betrokken. Op grond van deze wet kan de gemeente een grondeigenaar verplichten regenwater niet gemengd met rioolwater aan te bieden en/of regenwater op eigen terrein op een goede manier te verwerken.

Hoewel de wet niet als zodanig is bedoeld, en voornamelijk voortkomt uit problemen rondom het rioleringsstelsel, ligt hier een mogelijkheid om de opvang van hemelwater door particulieren te regelen ten behoeve van tuinonderhoud. Beroepstuinders en volkstuinders doen dit al sinds de zeventiger jaren, onder andere met regentonnen en irrigatiesystemen (sommige gemeenten geven aanlegsubsidie per m²).

In andere landen is opvang van regenwater door de huiseigenaar al langer verplicht. In Japan bijvoorbeeld wordt hemelwater opgevangen in ondergrondse tanks. Duitsers nemen wateropvang van oudsher mee in het tuinontwerp. In Nederland is er tot voor kort weinig tot geen aandacht aan besteed, mede door het goed werkende rioolsysteem. Maar op de gevolgen van de huidige klimaatverandering is ons rioolsysteem niet berekend. Door het verdwijnen van grastuinen wordt de druk op ons riool voor het opvangen van regenwater zoals hierboven aangegeven groter dan voorheen.

Tuinen weer groen

Een deel van de oplossing, die soms ook in politieke kringen wordt geopperd, zou er in kunnen liggen de tuinen weer groen te maken en daar voorzieningen te treffen die voor extra opvang zorgen. De Deltacommissie, die een oplossing zoekt voor het stijgende water, en de plannen voor een Ecologische Hoofdstructuur, om de biodiversiteit te vergroten, zouden hierin volgens sommigen kunnen samenkomen.