Mozart ontmaskerd

Gisteren heb ik waarschijnlijk Mozart ontmaskerd. Dat gebeurde tijdens de film ‘Nannerl’ over de zus van Wolfgang Amadeus. Die film werd uitgezonden op Nederland, eh NPO, twee.

Zo’n film over de vijf jaar oudere zus kan natuurlijk niet worden gemaakt zonder ook ‘Wolffie’ zelf in beeld te brengen. Maar het was de rol die de vader, Leopold Mozart, in het leven van Nannerl en Wolfgang speelde waardoor ik het ineens inzag en Mozart ontmaskerd heb.

Laat ik beginnen met het voorspel, de prelude, die uiteindelijk leidde tot de ontmaskering.

De prelude

Een paar weken geleden las ik het boek ‘Jobs’, over het leven van Apple-genie Steve Jobs. In mijn bericht daarover schrijf ik ‘hij eigende zich als CEO credits toe; veel patenten die mede op zijn naam staan waren door anderen bedacht’. Bij veel ideeën en uitwerkingen daarvan had hij geen enkel aandeel, maar als grote baas liet hij zijn naam opnemen bij patentaanvragen’. Wie dat niet weet, denkt vanzelfsprekend dat Jobs een bijdrage heeft geleverd aan een patent.

Op ongeveer dezelfde wijze, maar vanuit een andere overweging, besloten John Lennon en Paul McCartney van The Beatles altijd hun beider namen te noteren als schrijver van een Beatle-nummer. Ook wanneer één van hen het nummer had geschreven. Vanuit dezelfde ‘per saldo zal het wel gelijklopen’-idee staat bij nummers van de Rolling Stones Jagger/Richards, alsof ze de nummers samen schreven.

Criminele benadeling

Bij de Beatles en de Stones zal het totaal van de individueel geschreven liedjes wel ongeveer gelijk lopen en wordt met de dubbele naamsvermelding een constructieve samenwerking aangegeven. Jobs-praktijken komen echter ook regelmatig voor in de muziekwereld. Dan eist een producent of ander niet meeschrijvende persoon dat de artiest ook zijn naam noemt als componist of tekstschrijver. Dit om naast andere inkomsten, ook mee te profiteren van de royalties die de makers toekomt.

Dat meeprofiteren komt ook voor bij boeken, overigens niet altijd vanuit zelfverrijking maar bijvoorbeeld omdat vergoeding op andere wijze niet mogelijk is. Ook in de wetenschappelijke wereld komt het veel voor. Dan eist een hoogleraar dat zijn naam wordt genoemd bij een onderzoek van een assistent of de wetenschappelijke ontdekking van een medewerker van zijn afdeling/faculteit.

Interlude

Cassina-LC4Het middenstuk, de interlude, van de ontmaskering van Mozart was mijn gedachte aan Charlotte Perriand en Le Corbusier. Heb je wel eens van Le Corbusier gehoord? De man heette eigenlijk Charles –Edouard Jeanneret-Gris. Hij was ontegenzeggelijk een invloedrijk architect. Maar de meeste mensen kennen hem van zijn meubels.

Wellicht zijn bekendste meubels zijn de zogenaamde Cassina LC1 en Cassina LC4 (Cassina is de producent, LC staat voor Le Corbusier). Deze stoelen, waarvan iedereen lange tijd dacht of nog steeds denkt dat ze van Le Corbusier zijn, zijn ontworpen door Charlotte Perriand.

Charlotte Perriand

Charlotte Perriand was een Franse architect en ontwerpster. In 1927 solliciteerde ze bij de studio van Le Corbusier. Hij stuurde haar weg met de mededeling ‘wij borduren hier geen kussens’. Toen ze kort daarna volgens zijn assistent interessante meubelontwerpen maakte vond Le Corbusier het geen probleem haar op te nemen in zijn atelier… en zijn naam te verbinden aan haar ontwerpen.

Hij bracht ze eenvoudig als zijn eigen ontwerpen, zonder Perriand als ontwerpster te erkennen. Dat zij de meubels ontwierp, wel volgens de principes van Le Corbusier, werd pas veel later bekend. Op dat moment had Le Corbusier zich al te kijk gezet als iemand die het niet zo nauw neemt met intellectueel eigendom.

Intermezzo

Even een tussenstuk, een intermezzo, dat meespeelt bij de uiteindelijke  ontmaskering van  Mozart.

We kennen allemaal de thrillers en detectives waarbij de vader, moeder, vriend of een andere naaste de schuld op zich neemt van een verdachte. Soms zelfs zonder te weten of de verdachte zoon of vriend werkelijk schuldig is. Er speelt dan een vreemd eigenbelang. Dat kan het gevolg zijn van een goede ouder of vriend te willen zijn. Of om bijvoorbeeld met de valse schuldbekentenis een ander feit te camoufleren.

Hoofthema

En dan komen we bij het hoofdthema van ‘Mozart ontmaskerd ‘.

In boeken en films komt Leopold, de vader, naar voren als een dwingende, ambitieuze persoonlijkheid. De componist en violist leerde zijn beide kinderen op jonge leeftijd muziek spelen. Later onderrichtte hij Mozart in de geheimen van het componeren. Maria Anna, de werkelijke naam van Mozarts zus Nannerl, kreeg die lessen niet. Haar vader verbood het haar ook te componeren. Maar ze deed het wel. Stiekem.

Volgens de film ‘Nannerl’ schreef ze, aangemoedigd door een zoon van Lodewijk de vijftiende, toch enkele composities. Ze stopte met componeren toen deze Louis, Dauphin de France, haar verliefdheid negeerde. Haar verdere leven stelde ze in dienst van haar broer.

Het is bekend dat Nannerl enkele composities van de jonge Mozart heeft helpen uitwerken. Ze droeg daar ongetwijfeld ook muzikaal aan bij. En zou de ambitieuze vader, als een omgekeerde Jobs en Le Corbusier, zijn eigen composities niet op naam van Mozart kunnen hebben gezet? En hoeveel werken maakte Nannerl die wij alleen kennen als composities van Amadeus?

Ik luister liever naar Mozart, dan dat ik de boeken er op nasla. Wellicht een idee voor Mozart kenners er eens vanuit deze invalshoek naar te kijken.

Print deze pagina
Bovenstaand bericht is geschreven op 25 augustus 2014 door in de categorie 2014, Algemeen

Vorige en volgende berichten

« Ouder: Nieuwer: »

Een willekeurig bericht

Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *