Twee weken geleden schreef journaliste Roos Schlikker een column in het Parool over hoe haar 66-jarige moeder werd belaagd door hangjongeren.

De column had als titel ‘Klootzakjes, ik wou dat jullie wisten dat ze mijn moeder is’. Er kwamen honderden reacties op. Gisteren onder andere in een artikel in Algemeen Dagblad

Die reacties op Twitter, Facebook en andere media liepen uiteen van extreem links, extreem rechts en genuanceerd. Vanzelfsprekend houd ik me ook bij genuanceerd.

Klootzakjes

Dat Schlikker voor ‘klootzakjes’ kiest, vind ik een eufemisme. Ze weet dondersgoed dat het klootzakken zijn. In het AD-artikel geeft ze aan, wat haar moeder is overkomen, te zien als een extreme vorm van belletje trekken. Ze ziet het blijkbaar als voortkomend uit de puberale ontwikkeling van jongens, die een hormonale en sociale omschakeling maken en in een fase zitten van zichzelf ontdekken en zich afzetten tegen ouders en ouderen.

Als reactie op berichten over Marokkanen, zegt ze niet te weten wat voor jongens het waren. Ze heeft slechts oog voor haar moeder en verklaart, ‘als ik door een auto wordt overreden, ben ik ook niet bezig met het merk’.

Klootzakken

Het maakt inderdaad niet uit of het Nederlanders zijn van Marokkaanse afkomst, Turkse of Antilliaanse, of gezinsleden van hier al generaties lang wonende Nederlanders. Dat de beelden van bewakingscamera’s in het programma ‘Opsporing Verzocht’ voornamelijk Noord-Afrikaans getinte Nederlanders toont is op zichzelf niet relevant genoeg om een gehele bevolkingsgroep te veroordelen.

Maar dat het ‘klootzakken’ zijn die de moeder van de columniste lastigvielen, die onschuldige voorbijgangers in elkaar trappen, die personeel van hulpdiensten in hun werk belemmeren, die over de grens gaan van wat het merendeel van de bevolking aanvaardbaar vindt, dat weten we wel.

Over een grens

Klootzakken gaan op allerlei terrein al lange tijd over die grens. Dat leidt tot angst of bangigheid bij mensen, maar ook tot ingehouden agressie bij veel anderen. Het heeft geen zin te wijzen naar oorzaken als huiselijke situatie en toekomstperspectief. Of deze te gebruiken als verzachtende omstandigheid, zoals politici en hulpverleners uit linkse kringen graag doen.

De enige en zo langzamerhand noodzakelijke oplossing is nu eens werkelijk iets te doen. Dat betekent in plaats van praten en zachte heelmeester zijn, meer rigoureuze stappen nemen.

Die oplossing ligt voor een deel bij de overheid, bijvoorbeeld als het aanpassen van wetgeving noodzakelijk is. Voor een belangrijk deel ligt het echter bij justitie en het OM. Niet door zwaarder te straffen, maar door zodanig te straffen dat de klootzak(ken) het wel uit zijn hoofd laat nogmaals over die grens te gaan.

Politie

Daarbij zie ik voor de klootzakjes waar Roos Schlikker op doelt en de klootzakken die ik hierboven beschrijf, Amerika niet direct als voorbeeld. Maar daar is, me de keren dat ik er was, wel iets opgevallen. De politie is daar uiterst behulpzaam. Ze wandelen over straat en zijn makkelijk aanspreekbaar. Ze helpen in allerlei situaties, zelfs als dat niet bij hun politietaak hoort. Ze gaan daarin veel verder dan bij ons.

Maar ga je over de schreef, dan heb je aan diezelfde politieman een verkeerde. Hij verandert in een niets- en niemand ontziende gezagshebber die desnoods grof geweld gebruikt als dat nodig is. Hij beschouwt je als een ‘manace to society’ en dat wordt niet getolereerd. Voor ons wellicht wat te extreem, maar daar gaat het nu even niet om.

Want vergelijk het eens met Nederland. Natuurlijk zijn de agenten hier ook behulpzaam, zolang de gewenste taak maar binnen de vakbondsovereenkomst past. En vallen klootzakken iemand lastig, dan blijft hij dezelfde vriendelijke en behulpzame agent. Helaas werkt dat niet (meer).

Gendarmerie

Met name in mijn tijd in Amsterdam heb ik meerdere keren meegemaakt dat het slachtoffer minder aandacht kreeg dan de klootzak. De agenten hadden de klootzak al vaker gezien, ze kenden hem (of haar) en hadden bijna een ‘ouwe jongens krentenbrood’-verstandhouding. Vanzelfsprekend was het slachtoffer in het nadeel ten opzichte van deze familiaire omgang.

Ik moest dan altijd denken aan het verhaal van de gendarmerie (gens d’ armes) in Frankrijk, een dienst vergelijkbaar met onze Marechaussee. Die moesten om de zoveel tijd verhuizen naar een andere locatie om te voorkomen dat die vertrouwdheid ontstond tussen de vertegenwoordigers van justitieel gezag en de klootzakken.

Omschakeling en verbetering

Uiteindelijk is het probleem dat Roos Schlikker schetst, en dat in de vele reacties met voorbeelden wordt aangevuld, een mentaliteitsprobleem. Het is een verschuiving van normen en waarden waar sociologen een betere duiding aan kunnen geven dan ik. Een verschuiving van normen en waarden die overal te zien is en die heeft plaatsgevonden in de afgelopen jaren.

Die verschuiving is in de basis, volgens mij, zelfs de oorzaak van de huidige crisis. Niet de financiële wantoestanden bij banken die rond 2008 naar buiten kwamen. Het is een verval die te zien is in de zorg, het onderwijs en op vele andere plaatsen in onze maatschappij.

Ik zie dat er een verandering aan het plaatsvinden is. Maar het gaat langzaam. Te langzaam. Ook daarbij spelen de zachte heelmeesters weer een te belangrijke rol. Met krachtiger maatregelen zou het allemaal veel sneller kunnen. Dat begint met het inzicht dat de klootzakken (grote en kleine) de moraal en veranderingsgezind- en welwillendheid van gewone burgers, de overgrote meerderheid, ondermijnen.

Zoals ik eerder schreef, onderken dat 2% van de bevolking het leven van de overige 98% verzuurd en neem eens een keer maatregelen die het leven van de meerderheid veraangenaamd ten koste van de kwaadwillende minderheid.