Vroeger zeiden we vaak dat de politiek minstens tien jaar achter de feiten aan loopt. Elke dag staan er voorbeelden in de krant waaruit blijkt dat die aanname nog steeds klopt.

Maar juist in deze tijd zou je willen dat ze in Den Haag wat meer bij de tijd waren. Nou vooruit, misschien zijn ze dat ook wel maar zijn er krachten die de benodigde stappen tegenhouden.

Leven op andermans kromme rug

Zoals bij de belastinghervormingen. Ik denk aan mijn bericht ‘een geweldig leven’, het artikel vorige week in Elsevier ‘waarom zou je werken voor je geld?’ en de slepende werkzaamheid van Frans Weekers en diens opvolger Eric Wiebes. Bij dat alles denk ik dat veel mensen leven op andermans kromme rug.

Een geweldig leven

Het bericht ‘een geweldig leven’ gaat over een relatie van me. Hij kwam een tijdje geleden doodleuk vertellen dat hij een uitkering had. Daarmee had hij, volgens zijn zeggen, een veel aangenamer leven dan daarvoor als ZZP’er. Een vast inkomen per maand, wat toeslagen ter aanvulling en hulp van de Gemeente met geld en diensten om zich helemaal God in Frankrijk te voelen.

Natuurlijk begrijp ik dat hij de minder prettige gevoelens over zijn huidige status compenseert met enthousiaste verhaal over nieuwe financiële positie. Dat maakt echter dat ik me onprettig voel.

De volgende dag bracht ik het ter sprake bij enkele andere ondernemers. De meesten van hen reageren genuanceerd. Maar ik weet dat zij het moeilijk hebben met hun bedrijf. Dat je in Nederland zo makkelijk je handje op kunt houden doet zeer. De uitkering is dan wellicht laag, maar met het woud van toeslagen wordt het behoorlijke som.

Elsevier

In Elsevier van 15 november j.l. staat een artikel over uitkeringen. Werken voor je geld, waarom zou je? Honderdduizenden Nederlanders hebben een uitkering, meldt de inleiding. Het kabinet vind dat werken moet lonen, maar ze blijft ‘het recht op geld’ promoten (leven op andermans kromme rug, dus).

Ik ken een moeder met twee kleine kinderen. Naast het alleen opvoeden van haar kinderen werkt ze inmiddels acht jaar 32 uur per week. Ze bouwde daarmee een inkomen op van 2000 euro netto per maand. Ze heeft het zwaar, zowel zakelijk als privé staat ze onder druk. De wantoestanden op haar werk kan ze eigenlijk niet meer verdragen. Hoe lang houdt ze het nog vol, vroeg ik me laatst af. Ze gaf een antwoord, ‘waar vind ik een baan met 2000 euro netto’.

Als je dan leest dat een alleenstaande moeder met twee kinderen een uitkering heeft, dat met toeslagen wordt aangevuld tot bijna 2000 euro, dan krab je je als weldenkend mens achter de oren. Helemaal als je weet dat het bij die opsomming in Elsevier niet blijft. Gemeenten hebben nog allerlei potjes om de moeder, maar ook andere uitkeringsontvangers, verder te ondersteunen, zowel met geld als gratis diensten.

Decentraal

Het is kwalijk, maar je kunt het de uitkeringsontvangers niet kwalijk nemen. Het is de politiek die het sociale stelsel volledig heeft laten ontsporen. Hoofdzakelijk door regeltje op regeltje te stapelen en uiteindelijk nauwelijks nog overzicht te hebben (de enige die nog overzicht hebben zijn de fraudeurs, maar dat terzijde).

Daar bovenop zijn bepaalde zaken niet centraal geregeld. Gemeentes hebben de vrije hand gekregen eigen aanvullende regeltjes te bedenken. Daarmee is een ondoorzichtig, willekeurig en oncontroleerbaar woud van per gemeente verschillende geldstromen en diensten ontstaan.

Kwalijk

Een kwalijke zaak, vind ik persoonlijk, die straks ook bij zorgkwesties voor veel onduidelijkheid gaat zorgen. Dat de centrale overheid tenslotte telkens het hoofd laat hangen hangen naar belangenverenigingen, maakt de situatie niet veel beter.

De betrokken politici maken het zichzelf, naast bovenstaande, toch al niet makkelijk. Na de onrealistische plannen van Frans Weekers, komt zijn opvolger Eric Wiebes ook met allerlei rare voorstellen: stoppen van belastingvoordeel voor familiebedrijven, beëindigen van voordelen voor leaserijders en, zijn lievelingsonderwerp, het belastingverdrag met Ethiopië.

Er zit wellicht achter al die zaken een goed verhaal. Maar het blijft bij op zichzelf staande maatregelen, als de lappen om die lappendeken te stoppen. Het ontbreekt aan visie op een werkelijke hervorming en structurele verbetering.

Uitkering, belasting en basisinkomen

Het ging toch over uitkeringen? Wiebes is van belastingen, die gaat daar niet over. Dat klopt, uitkeringen zit in de portefeuille van Asscher. Ik vind het echter belachelijk die twee gescheiden te zien. Ok, de één geeft geld weg en de ander haalt geld op. Maar uiteindelijk is het plussen en minnen, in ieder geval in de portemonnee van alle Nederlanders.

Wie vaker op deze site komt, weet dat ik een voorstander ben van een basisinkomen. Daarbij is de verwevenheid van uitkering en belastingen direct zichtbaar en de mogelijke vereenvoudiging van beide zaken goed uit te voeren. Ik zal het wel niet meemaken.