Begin oktober vorig jaar las ik een artikel in NRC van Maarten Schinkel. Het ging erover dat het IMF waarschuwt voor langdurige stagnatie van de economie. In het artikel wordt gesproken over het begrip seculiere stagnatie. Deze theorie van de econoom Alvin Hansen wordt volgens mij vaak verkeerd gebruikt.

Hansen doelde in zijn presentatie van 1930 op een relatie tussen bevolkingsgroei en kapitaalintensieve innovatie. Wanneer beide dalen leidt dat tot minder economische groei en minder banen.

Seculiere stagnatie, onjuist ?

Volgens berichten werd zijn theorie kort na de presentatie onderuit gehaald door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. De technologie was verbeterd en er waren investeringen nodig om de oorlog te financieren.

Wellicht dat ik de theorie over seculiere stagnatie van Hansen niet goed begrijp. Maar het lijkt mij dat de Tweede Wereldoorlog de theorie juist bevestigd. Er kwamen investeringen en naast wellicht veel doden in de oorlog kwam er direct na de oorlog een periode van economische groei, die tijdens de babyboom verder en verder groeide. En er kwamen meer banen in nieuwe markten.

Bevolkingsgroei

Nu zien we in Europa vergrijzing en schijnt de bevolkingsgroei af te nemen. Dat we steeds meer aardbewoners krijgen komt door de bevolkingsgroei elders. Toevallig inversteren we in diezelfde landen om ze van derde of tweede wereldontwikkelingsland naar welvaart te groeien. Onze economie kwakkelt en in de bedoelde landen groeit de economie.

Waardevol met weinig medewerkers

De grootste bedrijven zitten in het Westen. Maar dat zegt niets over investeringen, economische groei en werkgelegenheid. De grootte van veel bedrijven zit hem vooral in rijkdom. Als je dan kijkt naar met name de bedrijven die ongeveer tien jaar bestaan, dan zijn dat vrijwel allemaal bedrijven die met geringe investering veel waarde creëerden en weinig personeel hebben.

We weten allemaal hoe Google en Facebook zijn begonnen. Van het studenten zolderkamertje naar de molochs die het nu zijn. Financiële molochs, want het aantal medewerkers is relatief laag. In 2012 had bijvoorbeeld IBM ongeveer 400.000 medewerkers en een waarde van 220 miljard dollar. Facebook had 8000 medewerkers en een waarde van 190 miljard dollar.

De startups die nu worden overgenomen door bijvoorbeeld Facebook tonen een nog extremer beeld. WhatsApp had 55 medewerkers toen Facebook het voor 2 miljard kocht. En Twitch, dat vorig jaar ze vorig jaar overnamen voor 1 miljard dollar, had 170 medewerkers.

De investeringen in die bedrijven bij startup waren ongeveer 6000 euro. Dat zijn ook de gemiddelde kosten voor het maken van een app. Google moest na een geringe startinvestering al snel flink ïnvesteren in serverruimte en dataverkeer. Hiervoor moest ze geld van derden aantrekken, want het ging direct over vele miljoenen die de twee ondernemende studenten niet hadden. Maar voor Apps ligt dat anders.

Nauwelijks werkgelegenheid

Bedrijven in de nieuwe economie leveren, vanwege de geringe investeringen, nauwelijks banen op. Dat blijkt ook uit onderzoek van Thor Berger van de Universiteit van Lund in Zweden. Volgens zijn onderzoek (pdf) werkt minder dan een half procent (0,5 procent) van de Amerikaase beroepsbevolking bij een bedrijf dat tien jaar geleden nog niet bestond.

Hansen zei ook dat wanneer een nieuwe industrie groeit, het een keer een hoogtepunt bereikt. Dan stopt de groei en komt er een economische stagnatie. Je zou dus een nieuwe industrie moeten creëren die de plaats van de oude industrie kan overnemen. Je moet die nieuwe industrie, volgens de eerder genoemde regel van Hansen, dus niet vormen door de weinig kapitaal vergende huidige startups.

Het is zaak met de huidige technologische en gewenste mogelijkheden, een industrie te creëren die investeringen vergt én veel nieuwe banen oplevert. Nieuwe banen in nieuwe beroepen.

Het artikel uit het NRC (PDF - 371,21 KB). Lees ook het bericht ‘waarde van een e-book en waardebesef‘