Oscillococcinum
Er zijn weer veel mensen met verkoudheid en griep om me heen. Mijn remedie daartegen is gewoon doorlopen. Als de verschijnselen en besmettingsgevaar ter sprake komen dan zijn er altijd mensen die zeggen ‘dan moet je Echinaforce nemen’.
Dat middel is al jaren op de markt en behoorlijk ingeburgerd. Het is een homeopathisch product en in Nederland het meest verkochte natuurlijke geneesmiddel.
De afgelopen week liep ik zelf met een dicht rechteroor, wat mijn gehoor behoorlijk nadelig beïnvloedde. Dat zou een verkoudheid kunnen zijn. Omdat het langer aanhield dan ik verwachtte ging ik naar de drogist. Die adviseerde voor mijn symptoom Oscillococcinum.
Oscillococcinum
Oscillococcinum is een vreselijke naam natuurlijk. Dit homeopathische middel, het mag geen geneesmiddel heten, had best anders mogen heten. Oscillococcinum is een product dat, volgens de producent, is gemaakt van en genoemd naar de oscillococcus bacterie. Dat is echter een niet erkende of bestaande bacterie die is ontdekt door de Franse arts Joseph Roy.
Joseph Roy raakte als militaire arts betrokken bij de Spaanse griep, die in 1917 begon en tot 1920 over de wereld raasde. De schatting van het aantal slachtoffers loopt uiteen van 20 tot 100 miljoen. Roy onderzocht een aantal slachtoffers. In het bloed van hen vond hij een onbekende bacterie, die bestond uit twee ongelijke, snel trillende ballen. De ‘bacterie’ veranderde continue in grootte. Soms krompen ze tot vrijwel onzichtbaar, maar ze konden ook groeien. Dan kwamen er soms één of twee ballen bij. Roy noemde de door hem gevonden bacterie ‘oscillococci’, naar oscillated, het heen en weer bewegen van de bacterie.
Roy ontdekte nog veel meer, bijvoorbeeld dat de bacterieën ook voorkwamen in het bloed en de tumoren van kankerpatiënten en in de zweren en het pus van mensen met een geslachtsziekte. En ook bij mensen met mazelen, reuma, waterpokken of eczeem was de bacterie, volgens Roy, de universele kiem.
Ongeloofwaardig onderzoek
De wetenschap geloofde Roy niet. Dat komt onder andere doordat er andere ideeën waren over de oorzaak van bijvoorbeeld reuma, eczeem en de meeste vormen van kanker. Wat de oorzaak daarvan ook is, in ieder geval geen bacterie of ander micro-organisme. Dat daar de laatste jaren anders over gedacht daar had Roy toen niets aan.
Een belangrijker reden om de bevindingen van Roy niet serieus te nemen was, dat niemand de onderzoeken van Roy kon herhalen. Geen enkele wetenschapper of laborant heeft de bacterie met de bolletjes, zoals beschreven door Roy, ooit gezien.
Roy liet zich niet uit het veld slaan. Hij geloofde een nieuw, spectaculair geneesmiddel tegen kanker ontdekt te hebben. Hij schreef een boek over zijn bevindingen en hij vond mensen die met zijn ideeën sympathiseerden.
Homeopathisch middel
Het basisidee van homeopathie is dat een genezende stof voor een bepaalde klacht de klacht kan genezen. Dit idee werd voor het eerst beschreven door de Griekse arts Hippocrates (rond 400 v. Chr). Van de mensen die zijn methode toepassen wordt gezegd dat ze de klassieke homeopathie aanhangen. In de middeleeuwen werden zijn ideeën opgepakt door de Zwitserse arts en alchemist Philp von Hohenheim, beter bekend als Paracelsus (1493-1541).
Eind 18e eeuw herontdekte de Duitse arts Samuel Hahnemann het basisprincipe en noemde het homeopathie. Hahnemann zag een klacht/ziekte als een verstoring van de levenskracht. Een specifieke oorzaak bestond in zijn zienswijze niet, wel bepaalde omgevingsfactoren zoals eczeem en syfilis. Hij ging er vanuit dat je een patiënt een kunstmatige ziekte moet toedienen die vergelijkbaar is met de levenskracht verstorende ziekte.
Roy’s oplossing
Niet erkend door zijn beroepsgenoten en omringt door mensen die geloofden in zijn bevindingen leek voor Roy een homeopathisch middel de beste oplossing. Hij hoefde slechts een bron te nemen met veel van de door hem gevonden bacterie oscillococci. Hij vond die in de Babarijse eend, die door Franse koks wordt gebruikt om eendenborst te bereiden. Door zijn oscillococci te versterken volgens de homeopathische methode kreeg hij zijn ‘wondermiddel tegen kanker en andere kwalen’.
Oscillococcinum werd door Roy als volgt bereid. Hij nam een literfles. Daarin goot hij een mengsel van glucose en sap van de alvleesklier. Daar voegde hij 35 gram lever en 15 gram van het hart van de Babarijse eend aan toe. Na ongeveer 40 dagen in de fles waren de lever- en het hartcellen vernietigd (autolyse) tot een zachte brei. Dit geheel werd door Roy verdunt met alcohol en water volgens de homeopathische methode van Simon von Korsakov.
Korsakov
Simon von Korsakov hield zich uit verveling bezig met geneeskunde. Rond 1830 bedacht hij een snellere manier om een homeopathisch middel te maken met een hoge verdunning. Bij het potentiëren, de homeopathische methode van schudden, verdunnen en toevoegen van ‘spirituele kracht’, zoals Hahnemann dat had beschreven moest telkens een nieuwe fles worden gebruikt. Korsakov schudde eenvoudig de fles of het glas, leegde het en verdunde het opnieuw. Dit herhaalde hij tot hij de gewenste verdunningsfactor bereikte.
Korsakov gebruikte in plaats van alcohol gedestilleerd water. Ook dat zorgde voor kostenbesparing. Alcohol kwam er bij Korsakov pas aan te pas bij de laatste verdunningen.
Intermezzo
Ik noemde Korsakov hierboven Simon, dat is zijn vertaalde naam in zowel Nederland als Duitsland. In zijn eigen taal is zijn voornaam Siemion. Sommige schrijvers maakten hiervan Semen (sperma) en biografen kozen vaak voor Iseman of Isemen. Ook doen verhalen de ronde dat hij een graaf was of arts. Maar hij was een landeigenaar die werkte voor het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Daar had hij zo weinig te doen dat hij zich in geneeskunde ging verdiepen. Dat hij ten onrechte graaf werd genoemd kwam omdat hij Frans sprak; in zijn tijd spraken veel mensen Russen die Frans spraken aan met een adellijke titel.
Oscillococcinum
Het Oscillococcinum dat nu bij mijn drogist verkrijgbaar is komt van de Franse producent Boiron. Het eendengoedje is verdund tot 200K. Dat betekent dat de oorspronkelijke brei 200 keer is verdund met de Korsakov-methode. Door Boiron wordt zuiver water gebruikt bij het verdunnen en aan het eindproduct wordt nog 5 milligram melksuiker toegevoegd.
Volgens wiskundigen is het onwaarschijnlijk dat in de verdunning nog een molecuul van de eendeningrediënten is terug te vinden. Toch kopen honderdduizenden Fransen het product, zowel bij griep als ter preventie. In dat laatste geval één dosis per week in het griepseizoen.
Verbod
In 2010 stuurde de Amerikaanse Food & Drugs Administration (FDA) een brief naar Homeopathy for Health, een particuliere organisatie in Moses Lake (Washington), met een afschrift naar Boiron. In de brief waarschuwt de FDA voor twee verboden claims: dat het middel ook goed is tegen Mexicaanse griep (een variant van de vogelgriep) en dat Oscillococcinum zorgt voor een snelle verlichting van symptomen van griepinfectie.
In het algemeen gaat de FDA er vanuit dat geen enkele claim is bewezen. Alle gunstige effecten die Boiron claimt zijn ruim honderd jaar geleden geconstateerd.
In 2011 is een rechtszaak aangespannen tegen Boiron door een grote groep personen. Daarin eiste ze dat de rechtbank Boiron zou verbieden te beweren dat Oscillococcinum effectief is tegen griep en griepsymptomen, omdat het volgens de aanklagers niet meer is dan een suikerpil.
Onderzoek
Er is onderzoek gedaan naar middelen tegen griep. Daarbij is soms alleen gekeken naar Oscillococcinum, in andere gevallen is het product meegenomen tezamen met andere producten. Een veel aangehaald onderzoek is van Andrew Vickers en Claire Smith. Zij keken specifiek naar Oscillococcinum.
Hun conclusies:
- Uit eerdere klinische studies is geen preventieve werking ontdekt
- Oscillococcinum vermindert de duur van griepachtige symptomen niet ten opzichte van een placebo
- Genezing was eerder waar te nemen bij patiënt met placebo
In hun samenvattende conclusie staat dat Oscillococcinum niet wordt aanbevolen als preventief middel tegen griepsymptomen. Andere studies zijn uitgevoerd door bijvoorbeeld Van der Wouden e.a. van de Erasmus Universiteit en door Mathie e.a. en op het blog van de Skepsis een bericht over verbod op reclame voor Oscillococcinum.
Tenslotte
Le Guide Giroud-Hagége de tous les médicaments, de De Franse medicatiegids schreef over Oscillococcinum:
Nous conseillons de remplacer ce produit par un confit de canard, aussi efficace contre la grippe, et nous prions les laboratoires Boiron de ne plus embêter les canards
Wat zoveel wil zeggen als: We raden u aan dit product te vervangen door een gekonfijte eend, net zo effectief tegen griep, en we verzoeken de laboratoria van Boiron de eenden met rust te laten.
Vorige en volgende berichten
« Ouder: Webinars, educatieve video en elearningNieuwer: Moslims en Christenen (1) »Een willekeurig bericht
Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.