‘Hij is een onhandige kruimelcrimineel, dat is wel duidelijk’, zegt Coen, een vriend met een bijzondere positie bij justitie. ‘We zien hem bewegingen maken die we gemakkelijk herkennen en kunnen volgen. Het gaat in patronen die we zo vaak zien bij dit soort jongens.’

Ik ken Coen uit mijn militaire diensttijd. We hielden contact. Niet intensief, af en toe zien we elkaar. We hadden ruim een jaar niets van elkaar gehoord, toen hij me een paar maanden geleden belde over Frans, een zakenrelatie met wie ik ook vriendschappelijk omga. ‘Ik kwam je naam tegen in het dossier van ene Frans’, meldde hij me, waarna hij me wat aanvullende informatie gaf.

Twee weken geleden kwam ik Coen tegen op een nieuwjaarsreceptie. We bleken een gemeenschappelijke kennis te hebben die een borrel op het nieuwe jaar had georganiseerd.

‘Onhandige kruimelcrimineel, mooie alliteratie’, antwoord ik glimlachend, ‘en leuke variant op de kruimeldief’.

Patronen

Ik sta met Coen in een rustige hoek van de zaal. ‘Wat zijn dat voor patronen, waar je het over hebt?’, vraag ik quasi onverschillig, wetend dat hij er wellicht niet over mag praten en hem de gelegenheid gevend een ander onderwerp aan te snijden.

‘Je kunt er vanuit gaan dat we al heel veel weten van die jongens. Dan gaan ze bijvoorbeeld schuiven met BV’s, veranderen wat namen van vennootschappen of verhuizen kantoren. Daarbij blijven er altijd gegevens zichtbaar waarmee we ons plaatje compleet houden, namen van eigenaren, directeuren, katvangers of adressen, telefoonnummers en dergelijke.’

‘Het onhandige zit er dus in, dat ze met hun acties niet volledig uit zicht zijn?’, merk ik retorisch vragend op.

‘Inderdaad. Het gaat natuurlijk veel verder. Ze gaan kunst, juwelen, auto’s en dergelijke kopen. Ook daarmee vallen ze op. Het kopen van die spullen maakt iemand niet direct crimineel. Maar gekoppeld aan de gegevens die we al hebben, weet je vrijwel zeker dat er zwartgeld constructies zijn. Dat is weliswaar een zaak van de FIOD, maar het kan zomaar ook op ons bordje komen te liggen. Bovendien werken we nauw samen met de FIOD en nog wat diensten.’

Grote jongens

‘Maar waarom noem je Frans een kruimelcrimineel ?’

‘Het zijn geen grote jongens. Ze kunnen best veel verdienen, maar het is allemaal gerommel in de marge. Vaak hebben we genoeg om ze op te pakken. Maar dat geeft onrust. Dat willen we natuurlijk niet, want dat maakt de slimmere, grote jongens alerter. Die gaan dan acties ondernemen waardoor ze soms zelfs even van onze radar verdwijnen. We vinden de lijntjes altijd weer terug, maar het kost tijd, geld en onnodige energie.

‘Dus jullie gaan vooral voor de grote vangst?’

‘Ja, we richten ons op de grote jongen. In zijn kielzog pakken we kleintjes mee.’

‘Beslis jij dat?’, vraag ik brutaal.

Coen lacht, ‘nee, natuurlijk niet. We zijn een team. Het kan zelfs zo omvangrijk zijn dat we vooraf overleg hebben met het hoogste niveau, zoals ministers. En zoals ik al zei werken we samen met andere diensten. Het is zelden een actie van alleen onze dienst’.

Onhandige kruimelcrimineel

‘En Frans is dus zo’n kleine, onhandige kruimelcrimineel?’

‘Ja. Zoals ik je een paar maanden geleden zei, zit hij in een grijs grensgebied. Zijn bedrijvigheid oogt legaal, maar we weten dat hij in de uitvoering strafbaar feiten pleegt en hij heeft contact met mensen die bij ons bekend zijn als echte criminelen’.

‘Is dat waarom je me waarschuwde?’.

‘Nee, veel zakenmensen hebben, vaak ongemerkt, contact met criminelen of mensen met duistere bedoelingen. De wereld is nu eenmaal vergeven van kwaad. Dat ik je waarschuwde was wellicht impulsief en voorbarig. Ik zal je een schets geven waar het vandaan komt, je bent slim genoeg om daar zelf je antwoorden uit te halen’.

Ik kijk Coen aan in volledige aandacht op wat hij gaat zeggen.

Wantrouwige types

‘Criminelen zijn over het algemeen wantrouwige mensen. Ze weten dat ze dingen doen die niet kunnen of mogen. Maar ze weten niet wie ze kunnen vertrouwen. Vaak vertrouwen ze niemand. Onbewust wantrouwen ze zelfs hun vaders en moeders. Het zijn vrijwel allemaal eenzame loners.

Bij onraad, echte bedreigingen of ingebeeld, maken ze als een kat in het nauw rare sprongen. Sommige doen dat onhandig, andere doen dat slim. Maar vrijwel altijd gaat het ten koste van anderen. Hun eigen belang is het enige dat telt. Dat ze anderen schade berokkenen is niet per se bewust, dat is vaak gevolg van hun acties.’

‘Ik begrijp wat je bedoelt’, zeg ik, ‘contact met zo iemand vereist een alertheid die ik als normaal beschouw in het zakelijke verkeer. Bij criminelen, als je er al contact mee wilt blijven houden, moet je zorgen dat je je zaken en het contact overzichtelijk blijven.’

Coen knikt en ik ga verder.

‘Ik heb in een ander verband over een contact, niet met een crimineel overigens, geconcludeerd dat ik alles één op één moet houden. Elke afspraak staat op zichzelf en is omkeerbaar of te stoppen. Het moet geen web worden die niet meer ontward kan worden’.

‘Ja zoiets’, zegt Coen, ‘houd je zaakjes overzichtelijk en schoon. Zorg dat je dingen documenteert. Bevestig je afspraken. Een stap verder is het aanleggen van een dossier. Ben gewoon ook een beetje wantrouwig, dat kan helemaal geen kwaad in het zakendoen. Heb je niets te verbergen, dan hoef je ook geen rare sprongen te maken zoals die spreekwoordelijke kat in het nauw of als een onhandige kruimelcrimineel ’.