Terwijl ik op zijn kantoor in gesprek ben met een vriend komt er iemand binnenlopen. De man vraagt even wat dingen en verlaat het kantoor weer. ‘Aardige vent, jammer dat hij kortsluiting in zijn hoofd heeft’, merkt Eric, de vriend op.

Ik kijk hem aan. Ik ken de man die zojuist is geweest enigszins. ‘Kortsluiting?’, vraag ik, ‘ik denk dat hij een kronkel heeft, zoals we allemaal een gebruiksaanwijzing hebben’.

‘Kronkel of kortsluiting, wat maakt het uit?’, reageert Eric.

Kronkel of kortsluiting

‘Natuurlijk zijn het maar termen voor wellicht ongeveer hetzelfde. Maar een kronkel zie ik als klein en veilig als je daarmee als ander goed omgaat, je kunt er omheen en wellicht is het te verhelpen. Kortsluiting zie ik als een dood punt, het is eigenwijs, je kunt er niet omheen en moet helemaal terug om een andere weg te vinden’.

‘Mooi gezegd. In de omgang met iemand blijven het echter gewoon dingen waarmee je rekening houdt. Kronkel of kortsluiting, je moet er mee dealen’.

‘Ja, maar toch is er verschil’, zeg ik eigenwijs doorgaand op een onderwerp waarover we eigenlijk al klaar zijn. Eric kijkt me aan en ik zie in zijn ogen en houding dat hij zich afvraagt, blijft René nou doorgaan over zo’n futiel onderwerp. Ik kan niet anders dan een verklaring geven.

‘Weet je waarom ik, in ieder geval voor mezelf tussen kronkel of kortsluiting een onderscheid maak?’, vraag ik retorisch. Zonder een reactie af te wachten ga ik verder, ‘waarbij ik overigens nauwelijks de termen gebruik, maar ze meer gevoelsmatig hanteer’.

Contact met mensen

Eric wil reageren zie ik, maar ik doet het niet. ‘Zakelijk en privé gaan we met allerlei mensen om. Soms oppervlakkig, zoals met de groenteboer of de cassière bij de supermarkt. Die man of vrouw hebben net als iedereen wel een kronkel, maar daar heb ik in de omgang met hen waarschijnlijk nooit iets mee te maken. Is het contact dichterbij en gaat het verder dan het kopen van een krop sla of afrekenen van boodschappen, dan kan het wel meespelen. Dan is het toch zaak een verschil te zien tussen een kronkel, iets waar je omheen kunt, of kortsluiting’.

‘Ik begrijp jouw onderscheid wel, dat zei ik toch al. De eerste keer vond ik je uitleg al mooi’, zegt Eric.

‘Vraag is dus in de omgang met mensen is het een kronkel of kortsluiting? Stel dat je zaken doet met die man die zojuist hier binnenkwam, dan wil ik weten of die kronkel die we allebei van hem kennen, een kronkel of kortsluiting is’.

Van A naar B

‘Neem van mij aan dat het bij hem kortsluiting is’, reageert Eric. ‘Ik begrijp jouw redenering. Je hebt in de omgang met iemand een rechte lijn in gedachte. Dat is de kortste weg van A naar B om samen iets voor elkaar te krijgen. Bij een kronkel buigt de weg iets af, maar kom je even later weer op het juiste pad richting het einddoel. Bij kortsluiting sta je ineens voor een afgrond, een gat in de weg zoals in de film Speed. De weg houdt op, terwijl je aan de andere kant de weg verder ziet gaan’.

‘En jij vindt dat ík het mooi zei?’

‘Ik borduurde er slechts op voort. Bij kortsluiting kun je een elektricien laten komen. In ons voorbeeld kan er wellicht een brug worden gebouwd. Maar ik begrijp het verschil en je hebt gelijk, het is goed er rekening mee te houden of vooraf een inschatting te maken of het herkende gedrag een kronkel of kortsluiting is’.

Pathologisch

‘Weet je nog dat we het een paar maanden geleden over John hadden. Je zei toen dat hij een pathologische leugenaar is. Dat is kortsluiting. Hij zal altijd liegen, maar je weet niet wanneer. Het zal ook niet veranderen. Je zult nooit met hem kunnen samenwerken, altijd zul je ook rekening moeten houden met zijn uitspraken. Had hij een kronkel, bijvoorbeeld dat hij alleen liegt als er iets roods in zijn blikveld staat of dat er een vrouw in de buurt is, dan kun je daar iets mee. Dan zorg je dat er geen vrouw in de buurt is.

Eric lacht. ‘Je voorbeeld lijkt uit de lucht gegrepen. Ik heb echter werkelijk iemand gekend wiens gedrag absoluut veranderde als er een vrouw in de kamer was’.

‘Ik ook’, antwoord ik, ‘het was dan alsof er een waas over de man kwam. Het leek of hij niet meer normaal kon denken en zijn hormonen of geslacht het had overgenomen’.

Eric lacht harder, ‘ja zo heeft een kronkel toch ook zijn leuke kanten, net als de kronkels van Simon Carmiggelt’.