‘Mijn paard staat nu in een andere manege’, zegt mijn kapster Myrna tijdens ons gesprek over haar hobby.

‘Dan loop je nu waarschijnlijk meer door het bos?’, vraag ik, wanneer ze me vertelt waar die manage is, ‘er is daar in het hele bos een paardenpad’.

‘Een ruiterpad’, corrigeert ze me.

Ruiterpad

‘Een ruiterpad?, ruiterpad?’, is mijn verbaasde reactie, ‘je zegt toch ook geen chauffeursweg tegen een autoweg of fietsers pad bij een fietspad’.

‘Ja, vreemd eigenlijk. Maar toch is het ruiterpad. Zo staat het ook op de borden’.

‘In Engeland heet het horseway, een weg voor paarden’, zeg ik, ‘het wordt daar overigens ook wel bridleway genoemd. Dat is nog stommer eigenlijk, want een bridle is een teugel’.

‘Je hebt wel gelijk dat ruiterpad niet consequent is. Het is een pad voor paarden, evenals een autoweg voor auto’s is’.

Amazone

‘Sterker nog, jij zou letterlijk beschouwd niet op een ruiterpad mogen komen. Want jij bent een amazone. Hoewel dat ook kan slaan op de schrijlingse zit die vrouwen vroeger op een paard hadden. De zogenaamde amazonezit. Over het amazone standje zullen we het maar niet hebben’.

‘Hoe heet zo’n ruiterpad eigenlijk in het Frans?’, vraagt Myrna, mijn laatste zin ontwijkend over de oorspronkelijk schrijlingse houding uit de Kama Sutra.

‘Dat zal wel rue of allee de cheval zijn of chevaux. Als het breed genoeg is voor twee paarden mag er waarschijnlijk ook een lelijk eend op rijden’, antwoord ik. En na een korte pauze, ‘een Citroën deux chevaux’.

‘Ja, ja, ik snap hem wel’, zegt Myrna, ‘wil je nog een kop koffie’.

Een half uurtje later zit ik met een weer fris geknipte kop op kantoor. Ik besluit toch eens even te kijken hoe het zit.

In andere landen

In Engeland worden inderdaad beide woorden gebruikt, horseway en bridleway. Maar bridleway is het meest gangbaar en dat zie je dus op verkeersborden. Een bridleway is een weg voor paarden, vertelt de Webster dictionary, maar het is ook toegankelijk voor voetgangers, fietsers en … ruiters.

Dat die laatste groep apart wordt genoemd wijst erop dat ze bij bridleway niet direct aan ruiters denken, zoals wij bij ruiterpad. En dat paarden ook zonder berijder op bridleways lopen.

En in Frankrijk blijkt het niet Alléé de Cheval, maar Allée de Cavalière en Piste Cavalière. Zij kiezen dus ook het ruiterpad. In Italië gebruiken ze het woord Ippovia. Daarin is volgens mij weer paarden (hippo) en pad (via) in te herkennen is.

Etymologisch

Een echte verklaring van het woord ruiterpad kom ik niet tegen. Wel ontdek ik een verhandeling in het tijdschrift Naamkunde over het oudfriese Horsawey en Horsaw. Het blijkt vooral een discussie tussen taalkundigen, waarbij ‘horse’ in allerlei varianten op zowel paard als water kan slaan. In de uitleg wordt ook de naam Hessenweg besproken

De Hessenweg

Er zijn in Nederland meerdere straten die Hessenweg zijn genoemd. Enkele taalkundige verwijzen ter verklaring van het woord naar het landgraafschap Hessen-Kassel. Dat was ooit een zelfstandig land en nu onderdeel van Duitsland.

De meest gangbare betekenis van hessenweg is echter ‘een doorwaadbare ‘waterweg voor paarden’. In die verklaring zit zowel het water als het paard. Dat Hessen op paard slaat is volgens de meeste taalkundigen en etymologen het meest aannemelijk.

Hessenweg is dus eigenlijk paardenweg. Wat dus veel duidelijk en logischer is dan ruiterpad.