‘He René, heb je wel eens van Studentensociëteit Minerva gehoord’, begint Gerrit, als ik hem spontaan bezoek, ’je hebt het er wel eens over gehad dat PvdA’ers elkaar bevoordelen met baantjes, maar bij de VVD kunnen ze er ook wat van’.

Ik kijk Gerrit vragend aan en antwoord, ‘ja, ik ken Minerva. Ik heb daar als producent van een studententoneelstuk wel eens een uitvoering gehad’.

‘Het blijkt dat alle door de VVD geleverde ministers van Justitie tijdens hun studie lid waren van Minerva. En daarom zou Teeven geen minister kunnen worden. In ieder geval niet van Justitie. Hij studeerde Rechten aan de UvA (Universiteit van Amsterdam)’.

‘Het lijkt me sterk dat ze bij de VVD op dat soort zaken selecteren. Inderdaad is het bij de PvdA gebruikelijk elkaar aan baantjes te helpen, in ieder geval in het verleden. Bij de VVD ging het altijd om persoonlijke vaardigheden. Ik kan me niet voorstellen dat ze nu selecteren op het lidmaatschap van een studentensociëteit’.

‘Nou jongen, dan heb je weer wat om uit te zoeken voor je site’.

VVD en ministers

De VVD is opgericht op 24 januari 1948. Datzelfde jaar zaten bewindslieden van de VVD in het kabinet Drees-Van Schaick. Maar de ministers van Justitie in dat kabinet waren KVP’ers, te weten mijn voornaamgenoot René Weijers en mijn achternaamgenoot Johan van Maarseveen.

Andere kabinetten waarvoor de VVD ministers leverde waren vanaf 1948:

• Drees I (1951)
• De Quay (1959)
• Marijnen (1963)
• De Jong (1967)
• Biesheuvel I en II (1971)
• Van Agt I (1977)
• Lubbers I en II (1982)
• Kok I en II (1994)
• Balkenende I, II en II (2002)
• Rutte I en II (2010)

Ministers van Justitie

De eerste VVD minister van Justitie was Carel Polak in het kabinet van de binnenkort 100-jarige Piet de Jong. Hij studeerde rechten in Leiden. Ik weet niet of hij lid was van Studentensociëteit Minerva. Hij had als Leienaar in ieder geval de mogelijkheid; als student in Utrecht zou het onmogelijk zijn.

De tweede minister van Justitie met een VVD achtergrond was Frits Korthals Altes. Hij vervulde de functie zowel in het kabinet Lubbers I en II. Korthals Altes studeerde ook rechten in Leiden en hij was lid van Minerva. In de studentenalmanak van Minerva uit 1955 staat hij vermeld als ‘F. Kotst Haast Alles’.

Benk Korthals was de derde VVD minister van Justitie. In het tweede kabinet Kok volgt hij de D’66 minister Winnie Sorgdrager op, die in Kok I minister was. Sorgdrager was van 1963 tot 1973 lid van de VVD geweest. In 1994 werd ze lid van D’66 om minister van Justitie te worden. Zowel Korthals als Sorgdrager waren lid van Minerva. Sorgdrager studeerde in Leiden echter Geneeskunde.

Meer …

In het daarop volgende derde kabinet Balkenende was Rita Verdonk tijdelijk minister van Justitie, nadat Piet Hein Donner was afgetreden. Verdonk is echter geen echte VVD’er. Ze begon bij de PPR, zat bij diverse andere partijen en was slechts vijf jaar lid van de VVD. Ze studeerde overigens sociologie en criminologie in Nijmegen.

Ivo Opstelten was sinds de oprichting in 1948 pas de vierde volwaardige minister van Justitie die namens de VVD in een kabinet zit. Opstelten studeerde rechten in Leiden en was lid van Studentensociëteit Minerva. Van Opstelten is bekend dat hij nog jaarlijks meedoet aan de wandelvakantie van Taras Boelba, de jaarclub van 1963 genoemd naar een boek van de Russische schrijver Nikolaj Gogol.

Na zijn aftreden werd het werk van Opstelten korte tijd waargenomen door Stef Blok, bedrijfskunde studeerde in Groningen. Maar na twee weken kwam de huidige minister van Justitie Ard van der Steur. Deze studeerde rechten in Leiden en was inderdaad ook lid van Minerva.

Andere partijen

Gerrit had dus gelijk, alle VVD ministers van Justitie hebben rechten gestudeerd in Leiden en waren lid van studentenvereniging Minerva. Van de 27 ministers van Justitie, in de toevalligerwijs ook 27 kabinetten, die er sinds 1948 waren, zijn er vijf van de VVD geweest. De overige ministers kwamen van andere partijen. Sommige personen, zoals Van Agt zaten als minister van Justitie in meerdere kabinetten, andere kabinetten, zoals Rutte II, hadden meerdere ministers van Justitie tijdens de kabinetsperiode.

Om maar weer te beginnen met de hierboven eerst genoemden. René Wijers studeerde rechten in Leiden en was lid van Minerva. De Utrechter Johan van Maarseveen studeerde rechten in zijn geboortestad.

Niet-VVD ministers

Daarna volgden de niet-VVD ministers:
(geboortedatum – overlijdensdatum – partij – kabinet met ministerschapsperiode)

• Henk Mulderije – Nederlands recht in Utrecht
  (4 januari 1896 – 18 maart 1970 – CHU – Drees I 1951-1952)
• Anton Struyken – Rechten in Nijmegen
  (27 december 1906 – 1 december 1977 – RKSP/KVP – Drees-Van Schaik 1948-1951/Beel II 1958-1959/Zijlstra 1966-1967)
• Leendert Donker – Rechten in Amsterdam (UvA)
  (7 september 1899 – 4 februari 1956 – SDAP/PvdA – Drees II 1952-1956)
• Louis Beel – Rechten in Nijmegen
  (12 april 1902 – 11 februari 1977 – RKSP/KVP – Drees II 1956)
• Julius van Oven – Rechten in Amsterdam (UvA)
  (17 november 1881 – 16 maart 1963 – VDB/PvdA – Drees II 1956)
• Ivo Samkalden – Rechten in Leiden
  (10 augustus 1912 – 11 mei 1995 – PvdA – Drees III 1956-1958/Cals 1965-1966)
• Albert Beerman – Rechten in Leiden
  (29 januari 1901 – 26 november 1967 – CHU – Qaay 1959-1963)
• Ynso Scholten – Rechten in Amsterdam (VU)
  (1 februari 1918 – 13 juni 1984 – CHU – Marijnen 1963-1965)
• Dries van Agt – Rechten in Nijmegen
  (2 februari 1931 – KVP/CDA – Biesheuvel I en II 1971-1973/Den Uyl 1973-1977)
• Wim de Gaay Fortman – Rechten in Amsterdam (VU)
  (8 mei 1911 – 29 maart 1997 – ARP/CDA – Den Uyl 1977)
• Job de Ruiter – Rechten in Utrecht
  (30 april 1930 – CDA – Van Agt I, II en II 1977-1982)
• Ernst Hirsch Ballin – Rechten in Amsterdam (UvA)
  (15 december 1950 – CDA – Lubbers III 1989-1994/Balkendende III en IV 2006-2010)
• Aad Kosto – Rechten in Amsterdam
  (9 januari 1938 – PvdA – Lubbers III 1994)
• Winnie Sorgdrager – Geneeskunde in Leiden, Rechten in Groningen
  (6 april 1948 – D’66 – Kok I 1994-1998)
• Piet Hein Donner – Rechten in Amsterdam (VU)
  (20 oktober 1948 – CDA – Balkenende I, II en III 2002 – 2007)

Van de niet-VVD ministers van Justitie was alleen Winnie Sorgdrager lid van Studentensociëteit Minerva, maar dat was dus terwijl ze Geneeskunde studeerde. Ze studeerde rechten in Groningen en was daar lid van studentenvereniging Vindicat.

Invloed Studentensociëteit Minerva

Het verhaal gaat dat Teeven graag minister van Justitie wilde worden, maar wist dat hem dat niet ging lukken omdat hij geen lid was geweest van Minerva. Hij deed een avondopleiding Rechten in Amsterdam.

Regelmatig verschijnen er berichten over de invloed van de 200 jaar oude Studentensociëteit Minerva. Jos van Hezewijk was wellicht één van de eersten bij het uitkomen van zijn boek de Top-elite van Nederland in 1986. Hij vertelde toen dat het handig was om bij de CDA te gaan, maar dat een elitaire studentenclub als Minerva ook kan helpen en dat in de top van het bedrijfsleven veel studenten te vinden zijn die Geschiedenis hebben gestudeerd.

Onderzoek

Bij een onderzoek van TNS NIPO in 2010 bleek dat 65% van de Nederlandse bestuurders lid is geweest van een studentenvereniging. Ongeveer 10% was lid van Minerva (Leiden), 6% van het SSR (Rotterdam), 5% van het Utrechts Studentencorps en 4% van Vindicat (Groningen).

Alle steden hebben echter meerdere verenigingen en verschillen sterk in ledental. Het is de vraag hoe dit is meegenomen in het onderzoek. Het onderzoek keek alleen naar bestuurders. Het zal logisch zijn dat onder landbouwachtige bestuurders, om maar even een dwarsstraat te noemen, Ceres, de studentenvereniging van de Universiteit van Wageningen, een meer dan gemiddelde invloed heeft in Nederland.

Golfbeweging en verandering

Ik denk dat het, zoals met veel zaken, een golfbeweging is. De afgelopen tijd voeren oud-studenten met een lidmaatschap van Minerva wellicht de boventoon, een paar jaar geleden waren het leden van Amsterdamse verenigingen. En voor zover het geen golfbeweging is, dan blijkt op zijn minst de invloed van studentenverenigingen bij maatschappelijke carrière fors minder dan vroeger.

Demmink

Na het vertrek van Ivo Opstelten en Fred Teeven staken de verhalen over Minerva de kop weer op. Dat gebeurde overigens ook rond de jarenlange berichten over de seksuele escapades van oud Secretaris Generaal bij Justitie Joris Demmink. Die werd toen het echt te heet werd onder zijn voeten uit de wind gehouden door Minerva-vriend Opstelten.

Het is zonder meer een feit dat het huidige kabinet veel Leienaren heeft. Rutte die ook Leiden studeerde was overigens geen lid van Minerva of een andere studentenvereniging.