- René van Maarsseveen - https://renevanmaarsseveen.nl -

Oltmans en Van Dis

Oltmans en Van Dis

We kenden veel sketches van Dik Voor Mekaar uit ons hoofd, we lazen essays van Kousbroek, Hillenius en Hermans en we genoten van optredens van absurde en tegendraadse personen als Johnny van Doorn en Willem Oltmans. Het gesprek tussen Oltmans en Van Dis in 1985 vormde bij dat laatste een hoogtepunt.

Willem Oltmans

Willem Oltmans was een markan persoon. Hij had de typische intonatie in zijn stem waarin je zijn voorkeur voor mannen kon vermoeden, hij was ook een beetje een dandy, maar hij durfde wel zijn zegje te doen. Die combinatie maakte hem voor ons bijzonder.

Het programma met Oltmans en Van Dis hadden we opgenomen op video. Mijn broer en ik draaide de Betamax daarna grijs. De uitzending had bij elke vertoning meer ruis en strepen, het maakte de uitzending nog dramatischer.

Want dramatiek was er in het interview. Oltmans en Van Dis, achter de schermen wellicht vrienden of op zijn minst respectvol over elkaars werk, maakten er voor het oog van de camera een prachtige schouwspel van. De wat kakkerige Van Dis, die de perfecte interviewer wilde zijn, en Oltmans, die waarschijnlijk door het vooraf indrinken nog nadrukkelijker recalcitrant was dan gewoonlijk.

Transcript

Gisteren vond ik het transcript dat ik kort na de uitzending maakte van het gesprek tussen Oltmans en Van Dis. Ik had het uitgeschreven waardoor mijn broer en ik gemakkelijker het rollenspel konden doen. Daarnaast gebruikte ik het transcript om het gesprek te analyseren. Want het was een bijzonder gesprek.

Nathan Sid

De eerste opmerking van Oltmans wordt wat onduidelijk uitgesproken. Ik maak er ‘laat ons zit’ van. In werkelijkheid zegt Oltmans bij het passeren van Van Dis, ‘Nathan Sid’. Het is de grotendeels autobiografische naam, en titel, van het jaar daarvoor verschenen debuut van Van Dis. De logische reactie is dan ‘Van Dis is de naam’. De toon is dan echter al gezet.

Drinken

Van Dis vervolgt met de vraag wat Oltmans wil drinken. Maar die hoeft niet en geeft aan dat hij achter de schermen al het een en ander heeft genuttigd.

Buiten beeld kijkt Oltmans tevreden naar de stapel boeken van zijn hand, die op tafel liggen. Van Dis, weer afgeleid, maakt er een opmerking over en stelt zijn eerste vraag ‘Had u al jong het gevoel dat u voor iets belangrijks in de wieg was gelegd?’.

Oltmans geeft het begin van een antwoord met een wedervraag en duikt dan onder de tafel om een microfoon plopkap van de grond te rapen.

Spanning

Van Dis voelt zich steeds ongemakkelijker. In de drie woordenwisselingen staat hij direct met 3-0 achter en hij moet alle zeilen bijzetten om de leiding te behouden in zijn interviewprogramma. Glimlachend, maar geïrriteerd, vermaant Van Dis ‘… als u nu naar mij luistert’. De spanning die in het begin is ontstaan blijft het gehele verdere interview voelbaar.

Hier het transcript en hieronder de uitzending